Lao động làng nghề thiếu kiến thức về an toàn lao động

Ảnh minh họa

Người lao động trong các làng nghề, đặc biệt là lao động trẻ, còn nhiều hạn chế, thiếu kiến thức cơ bản về những quy định luật pháp về an toàn vệ sinh lao động, cùng với môi trường lao động còn nhiều hạn chế, dẫn đến nguy cơ tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp tăng cao.

Hiện nước ta có trên 5.000 làng nghề, giúp tạo việc làm, thúc đẩy phát triển kinh tế, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an toàn lao động và sức khỏe như: Ý thức kỷ luật, tuân thủ pháp luật thấp, công nghệ sản xuất kém tiên tiến, điều kiện lao động nhiều rủi ro, công tác an toàn vệ sinh lao động chưa được quan tâm…

Theo báo cáo của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, năm ngoái, cả nước đã xảy ra hơn 7.900 vụ tai nạn lao động, trong đó 60% số vụ có nguyên nhân do chủ quan của con người. Thói quen làm việc tự phát, không quy trình cũng như sự chủ quan của người lao động và chủ lao động khiến môi trường lao động, đặc biệt ở các làng nghề luôn tiềm ẩn những nguy cơ mất an toàn.

Thực tế là các hoạt động sản xuất ở làng nghề mang tính tự phát, cùng với đó, các doanh nghiệp, chủ sản xuất thường vì lợi nhuận mà ít chú ý đầu tư cải thiện điều kiện cho người lao động.

Hoạt động sản xuất, kinh doanh ở làng nghề hiện nay phát triển khá sôi động, nhưng chủ yếu theo quy mô gia đình. Việc đầu tư cơ sở sản xuất đáp ứng yêu cầu về an toàn, vệ sinh lao động rất khó vì ít vốn. Hơn nữa, lao động tại đây thường là có mối quan hệ gia đình, hàng xóm với người sử dụng lao động nên luôn có tâm lý “tin nhau” và thỏa thuận miệng mà không có hợp đồng lao động đi kèm. Không có hợp đồng lao động, đương nhiên vấn đề an toàn lao động khó có cơ hội đặt ra.

Mặt khác, do nhiều nguyên nhân, việc tập huấn kiến thức về an toàn lao động trong cơ sở làm nghề còn rất ít. Sự chủ quan cùng nhận thức chưa đầy đủ về an toàn lao động dẫn đến việc hầu như người lao động và chủ cơ sở sản xuất không chú trọng trang bị kiến thức, kỹ năng, trang phục bảo hộ phòng, tránh tai nạn lao động…

Nhiều cơ sở sản xuất không trang bị, hoặc trang bị không đầy đủ các phương tiện bảo vệ cá nhân cho người lao động; Không có sổ sách theo dõi, thống kê đầy đủ tình hình tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp; Thực hiện không nghiêm túc chế độ khai báo khi xảy ra tai nạn…

Mô hình chủ yếu ở các làng nghề là hộ gia đình, Công ty TNHH và doanh nghiệp tư nhân, hoạt động với quy mô sản xuất nhỏ, lẻ, công nghệ lạc hậu, đơn giản, vốn đầu tư thấp, vì thế việc cải tiến công nghệ và áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật rất hạn chế.

Hầu hết các cơ sở sản xuất đều không có hệ thống thông gió, hút bụi, xử lý hơi khí độc trong nhà xưởng. Đặc biệt, ngay cả các cơ sở sản xuất sử dụng nhiều hóa chất, nhiều chất dễ cháy, dễ nổ (a-xít, xút, cao su, xà phòng, đồ nhựa…) cũng không có hệ thống thông gió.

Việc tổ chức sản xuất - tổ chức lao động không hợp lý, lao động thủ công chiếm tới 70 - 80% và có tới gần 80% các khâu trong dây chuyền công nghệ, người lao động phải làm việc trong điều kiện nặng nhọc, vất vả; không có hoặc thiếu bộ phận làm công tác an toàn vệ sinh lao động.

Có thể nói, công tác quản lý an toàn vệ sinh lao động các cấp đối với làng nghề gần như đang bị bỏ ngỏ: Rất ít các cuộc thanh kiểm tra việc tuân thủ luật pháp về lĩnh vực an toàn vệ sinh lao động, kiểm tra việc sử dụng các thiết bị có yêu cầu nghiêm ngặt về an toàn tại các hộ gia đình/doanh nghiệp. Trong khi đó, đây là khu vực tiềm ẩn nhiều nguy cơ cao về mất an toàn.

Để đáp ứng được mục tiêu phát triển bền vững về kinh tế, xã hội, giảm thiểu ô nhiễm môi trường, đảm bảo sức khỏe cho người lao động cũng như cộng đồng dân cư, đồng thời tăng cường sự tham gia của các cấp chính quyền, người dân trong công tác xã hội hóa an toàn vệ sinh lao động và bảo vệ môi trường, các cơ quan quản lý Nhà nước các cấp cần khuyến khích triển khai áp dụng Mô hình quản lý an toàn vệ sinh lao động tại khu vực làng nghề.

Ông Nguyễn Anh Thơ, Phó Cục trưởng Cục An toàn lao động cho biết: Trong số 36 triệu lao động khu vực phi chính thức, có khoảng 10% lao động trẻ từ 18-24 tuổi làm việc tại khu vực làng nghề cần tập huấn về an toàn, môi trường lao động. Luật An toàn Vệ sinh lao động có hiệu lực từ 1/7/2016 quy định mở rộng đối tượng đảm bảo an toàn lao động khu vực phi chính thức. Do đó, việc xây dựng tài liệu tập huấn và mở rộng các lớp tập huấn tại các làng nghề sẽ là trọng tâm trong thời gian tới do đây là những nơi tiềm ẩn nguy cơ cao về mất an toàn lao động.

“Trước mắt, việc hướng dẫn đảm bảo an toàn, vệ sinh môi trường lao động tập trung vào các mô hình làng nghề đã thực hiện điểm về an toàn lao động; Tập trung đảm bảo an toàn lao động ở các khâu liên quan đến điện, phòng chống cháy nổ, hóa chất”, ông Nguyễn Anh Thơ cho biết.