Hiệu trưởng ĐH Harvard: Tìm hiểu lịch sử Việt Nam để hiểu chính nước Mỹ

Giáo sư Drew Gilpin Faust nói chuyện với sinh viên TP.HCM sáng 23/3

Là sử gia chuyên nghiên cứu về cuộc nội chiến miền Nam Hoa Kỳ, Giáo sư Faust luôn dành sự quan tâm đặc biệt về các cuộc chiến tranh, trong đó có chiến tranh Việt Nam.

Trong buổi nói chuyện với sinh viên ĐH Khoa học Xã hội & Nhân văn TP.HCM, Giáo sư Faust tâm sự: “Các bạn có một khẩu hiệu nhắn gửi khách du lịch rằng: “Việt Nam là một đất nước chứ không phải một cuộc chiến tranh”.

Giống rất nhiều người Mỹ khác từng đến đây, tôi vẫn hằng mong một ngày nào đó, Việt Nam trong tâm trí tôi không phải tên gọi của một cuộc xung đột bất ngờ ập đến với thế hệ chúng tôi, mà là một quốc gia và xã hội với tất cả sự phức hợp, vẻ đẹp, lịch sử, sự sống động và triển vọng của nó”.

Nhiều năm nghiên cứu về nội chiến tại Mỹ, Giáo sư Faust thấu hiểu sâu sắc hậu quả của chiến tranh là tàn phá – con người bị thương và biến dạng; trẻ em mồ côi; kinh tế đảo lộn, dân chúng chia rẽ…

Nhưng quan trọng hơn, hậu quả của chiến tranh không chỉ ở trên thể xác mà còn nằm trong tâm hồn, thậm chí trong tâm hồn của những người sinh ra rất lâu sau khi tiếng súng đã tắt.

Bà cho biết: “Cuộc chiến (Việt Nam) ở ngoài nước Mỹ, 3 triệu tấn bom và 11 triệu gallon thuốc diệt cỏ (chất độc da cam - PV) đã không rơi trên đất nước chúng tôi; 58.220 lính Mỹ hy sinh, so với con số ước tính khoảng hơn 3 triệu quân và dân Việt Nam thiệt mạng trong “Chiến tranh Đông Dương lần thứ hai”, nhưng cả hai xã hội của chúng ta đều sống với những bóng ma, với những ký ức, di sản và với hậu quả chiến tranh”.

Tại Harvard, cứ đến tháng 5 hàng năm là hàng trăm cựu sinh viên về trường để kỷ niệm 50 năm ngày ra trường của họ. Bà Faust cho biết, vào mùa xuân này, một sự kiện đặc biệt sẽ diễn ra, các thành viên của khóa 1967 sẽ dành một phần thời gian để cùng nhau tưởng nhớ lại cách thức cuộc chiến đã định hình những tháng năm đại học của họ và thảo luận xem “Chiến tranh Việt Nam” đã ảnh hưởng đến họ hơn nửa thế kỷ ra sao.

Thanh niên trai tráng trong thế hệ này đã phải đối diện với giấy gọi nghĩa vụ quân sự khiến nhiều người phải đấu tranh với nội tâm xem họ có nên tuân thủ pháp luật, phụng sự cuộc chiến mà họ cho rằng vừa không khôn ngoan vừa bất chính.

Một thành viên của khóa này từng là lính thủy đánh bộ viết: “Rất nhiều người thế hệ tôi… đã phải có những lựa chọn về Việt Nam khiến chúng tôi bị ám ảnh suốt quãng đời còn lại của mình, cả lúc tỉnh cũng như khi mơ”.

Bà Faust không phải là thành viên của khóa sinh viên Harvard hội ngộ mùa xuân này nhưng bà cùng trang lứa với họ, và cũng như họ, bà cũng bị định hình bởi chiến tranh Việt Nam theo những cách mà đến bây giờ bà vẫn chưa hoàn toàn thấu hiểu.

Giáo sư Faust nhấn mạnh: “Dường như đối với tôi, tìm hiểu đất nước của các bạn trở thành điều cần thiết để hiểu chính đất nước của tôi”.