ĐH Bách Khoa Hà Nội: Cái nôi của sáng chế kỹ thuật, đổi mới sáng tạo

Thành lập năm 1956 trong công cuộc phục vụ đào tạo xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và đấu tranh giải phóng miền Nam, ĐH Bách Khoa Hà Nội là trường đại học kỹ thuật đầu tiên ở nước ta. Trường có các hoạt động nghiên cứu khoa học và công nghệ đa ngành, đa lĩnh vực, kết hợp chặt chẽ giữa đào tạo với nghiên cứu khoa học nhằm tạo nguồn nhân lực chất lượng cao và bồi dưỡng nhân tài khoa học, công nghệ.

 Trong 60 năm xây dựng và phát triển, ĐH Bách Khoa Hà Nội đã được Đảng và Nhà nước trao tặng nhiều phần thưởng cao quý như: Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới (2006), Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân (2006), Huân chương Hồ Chí Minh (2001), Huân chương Độc lập hạng Nhất, Nhì, Ba; Huân chương Kháng chiến hạng Nhất, Huân chương Chiến công hạng Nhì, Huân chương Lao động hạng Nhất (2), hạng Nhì (2), hạng Ba (2)…

Khuyến khích sáng tạo trong sinh viên là điều mà ĐH Bách Khoa Hà Nội đã làm cực kỳ có hiệu quả. Đó là nhờ việc tổ chức các câu lạc bộ nghiên cứu sáng tạo theo từng lĩnh vực trọng điểm hiện nay như AI-CLUB chuyên về nghiên cứu trí tuệ nhân tạo, BK-UAV chuyên về thiết bị không người lái, HUST-SmartCar tập trung giải quyết bài toán ô tô thông minh… Cùng với đó là các cuộc thi sáng tạo thường niên, các hội nghị sinh viên nghiên cứu khoa học thường niên, để từ đó thúc đẩy đổi mới sáng tạo, sáng chế các sản phẩm phục vụ cộng đồng.

 Ngày nay, ĐH Bách Khoa Hà Nội tiếp tục khẳng định vị trí tiên phong trong hệ thống giáo dục đại học công lập ở Việt Nam. Trường hiện xếp hạng trong Top 300 thế giới các trường đại học tốt nhất tại các nước có nền kinh tế mới nổi - THE 2020 (Emerging Economies University Rankings) và 4 nhóm ngành xếp hạng 351-500 thế giới theo QS WUR 2020, Top 33 thế giới về lĩnh vực Năng lượng sạch và chi phí hợp lý THE Impact Rankings 2020.

 Trăn trở tìm lời giải cho bài toán chuyển giao công nghệ

 Hàng năm tổng kinh phí cho các đề tài nghiên cứu khoa học các cấp của ĐH Bách Khoa Hà Nội đạt hơn 100 tỷ đồng, kinh phí chuyển giao và dịch vụ khoa học công nghệ đạt 22 tỷ đồng, năm sau luôn tăng cao hơn năm trước.

 Tuy vậy, với số lượng các bằng sáng chế và giải pháp hữu ích đã được cấp lên tới hàng trăm với nhiều đơn vị nghiên cứu mạnh, tiềm năng cho chuyển giao công nghệ vẫn là rất lớn.

 Năm 2008, ĐH Bách Khoa Hà Nội từng thành lập Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển công nghệ Bách khoa Hà Nội (BK-Holdings). Nhưng mô hình này đã sớm bộc lộ nhiều thiếu sót hạn chế, dẫn tới doanh nghiệp phải tự đi chuyển giao công nghệ còn nhà khoa học không biết cách vận hành doanh nghiệp.

 Sau khi thực hiện cơ chế tự chủ giáo dục, ĐH Bách Khoa Hà Nội buộc phải có những bước đi đột phá nhằm đẩy mạnh quá trình chuyển giao công nghệ để tạo nguồn thu cho trường. Đó là việc thành lập Trung tâm Chuyển giao công nghệ BK-TTO và Quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo Bách khoa Hà Nội (BK Fund) vào tháng 05/2020 với sứ mệnh thiết lập một nền tảng vững chắc cho hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới và sáng tạo.

 Theo PGS.TS Nguyễn Ngọc Trung, trung tâm Chuyển giao công nghệ BK-TTO áp dụng mô hình TTO của trường Đại học Cornell sẽ là cầu nối giữa nhà trường và doanh nghiệp, hỗ trợ đưa các sản phẩm nghiên cứu khoa học vào ứng dụng thực tế.

 Bên cạnh đó, Quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo Bách khoa Hà Nội (BK Fund) cũng ra đời với vốn điều lệ ban đầu là 20 tỷ đồng, hướng tới các đối tượng đầu tư là các sáng chế, phát minh trong trường đại học, viện nghiên cứu có tiềm năng.

 Nhiều giải pháp sáng chế phục vụ cộng đồng

 Từ mối liên hệ với doanh nghiệp, nhiều công trình nghiên cứu của ĐH Bách Khoa Hà Nội trong các lĩnh vực như vật liệu mới, cơ khí, điện tử, tự động hóa, nhiệt-lạnh, các chế phẩm sinh học, các sản phẩm nuôi trồng thủy sản, phục vụ môi trường… đã đạt kết quả tốt. Nhiều sản phẩm đã hoàn thiện và chuyển giao công nghệ cho các doanh nghiệp như Công ty Bóng đèn phích nước Rạng Đông, nhà máy Thủy điện Hòa Bình, công ty Supe phốt phát và hóa chất Lâm Thao, bệnh viện E, Tổng công ty LILAMA…

Nổi bật nhất phải kể đến cú bắt tay tiền tỷ giữa Viện Công nghệ sinh học - Công nghệ thực phẩm (ĐH Bách Khoa Hà Nội) với công ty TNHH Đại Phát năm 2017 trên dự án “Sản xuất một số sản phẩm thực phẩm và thức ăn chăn nuôi từ phụ phẩm công nghiệp chế biến tôm”.

 Kết quả là sau hai năm nghiên cứu, công ty Đại Phát đã ứng dụng thành công kết quả nghiên cứu để xây dựng dây chuyền sản xuất nước mắm đạt 600.000 lít/năm, một dây chuyền sản xuất dịch tôm và hai dây chuyền bột tôm với tổng công suất 350 tấn nguyên liệu/ngày, ước tính doanh thu đạt 15-17 tỷ đồng/tháng. Không chỉ đem lại giá trị kinh tế cao, tạo công ăn việc làm cho hàng trăm lao động, tận dụng phụ phẩm tôm còn góp phần xử lý vấn đề môi trường đang rất nổi cộm trong ngành công nghiệp chế biến tôm.

 Trong mùa dịch, ĐH Bách Khoa Hà Nội cũng là đơn vị đầu tiên công bố bộ KIT xét nghiệm Covid-19. Cáng cách ly được nhà trường đưa ra mô hình gần như đầu tiên, trong đó băng ca áp lực âm BK-IC 4.0 đã được trường trao tặng bệnh viện Nhiệt đới Trung ương và bệnh viện Bạch Mai. Máy thở BK-Vent ứng dụng trong hỗ trợ điều trị Covid-19 cũng được các giảng viên trường ĐH Bách Khoa Hà Nội nghiên cứu chế tạo. Ngoài ra, sinh viên trường cũng sáng chế nhiều giải pháp hữu ích như máy nhắc nhở thông minh hỗ trợ bác sĩ chống dịch, máy rửa tay tự động…

 Tất nhiên, là trường đại học đi đầu về sáng chế kỹ thuật, thật thiếu sót nếu không nhắc đến các loại máy móc do ĐH Bách Khoa Hà Nội nghiên cứu thành công. Tiêu biểu có thể kể đến robot chọn gốc cỏ để xịt thuốc BK Delta, có khả năng phân biệt cỏ dại và hoa màu qua camera với độ chính xác được nhóm thử nghiệm lên tới 85%, thao tác xịt thuốc chính xác 97%. Giá thành sản xuất khoảng 10 triệu đồng và đã sẵn sàng cho chuyển giao sản xuất đại trà.

Một sản phẩm công nghệ cao khác là thiết bị lặn không người lái Dolphin có khả năng tự hành theo lập trình, phục vụ hoạt động quan trắc, quan sát, thu thập dữ liệu và giám sát dưới nước tại vùng biển nông, phục vụ an ninh quốc phòng và kinh tế biển đảo. Với khả năng điều khiển tự hành hoặc thủy âm ở phạm vi hoạt động sâu 50m, Dolphin có thể hoạt động liên tục 6-8 giờ và đã sẵn sàng chuyển giao.

 Mới đây, ĐH Bách Khoa Hà Nội đã ký kết hợp đồng hợp tác với Tập đoàn EVN đưa hai dự án nghiên cứu vào ứng dụng thực tiễn. Đó là đề tài của PGS. Nguyễn Hồng Quang về “Nghiên cứu thiết kế chế tạo hệ thống kiểm nghiệm bộ ổn định công suất PSS ứng dụng cho nhà máy điện” và TS. Lương Xuân Điển về “Nghiên cứu tái chế vật liệu xúc tác xử lý các khí oxit nitơ gây ô nhiễm không khí tại Tổng công ty Phát điện 1”. Trường cũng còn ba đề tài nữa đã đi đến những vòng thẩm định cuối cùng của Tập đoàn EVN.

 Với nhiều hoạt động hợp tác sâu rộng từ các tập đoàn lớn cho đến những doanh nghiệp nhỏ, ĐH Bách Khoa Hà Nội chính là cái nôi, nơi ươm mầm cho khát vọng trẻ vươn lên trong cuộc sống nhờ những phát minh, sáng chế hữu ích tạo ra giá trị cho xã hội và cộng đồng.

 Hữu Phương