Viện Vắc xin và Sinh phẩm Y tế (IVAC): Hơn 40 năm bảo vệ sức khỏe người Việt

Từ trọng trách đến thành quả

Trải qua hơn 10 lần đổi tên, sắp xếp, Viện Vắc xin và Sinh phẩm Y tế (IVAC) đã hoàn thành xuất sắc chức năng nghiên cứu, sản xuất, kinh doanh và dịch vụ tư vấn về vắc xin và sinh phẩm y tế. Đây là nhiệm vụ cao quý nhưng hết sức nặng nề được Đảng và Nhà nước giao phó, từ đó đạt được những thành quả có ý nghĩa nhân đạo sâu sắc “vắc xin vì cuộc sống con người”.

 Kể từ những năm 1990 đến nay, Viện IVAC đã cung cấp cho Chương trình Tiêm chủng mở rộng quốc gia (TCMR) hơn 250 triệu liều vắc xin DTP (bạch hầu - ho gà - uốn ván, 15 triệu liều/năm), BCG (bệnh lao, 8 triệu liều/năm), VAT (uốn ván) và cung cấp nhiều loại huyết thanh và các sinh phẩm thiết yếu khác như: SAT (uốn ván), SAD (bạch hầu), SAR (bệnh dại), Superferon (viêm gan), Im.BCG trị liệu khối u bàng quang, huyết thanh kháng nọc rắn hổ mang và rắn lục tre… Tỷ trọng vắc xin và sinh phẩm y tế chiếm trên 85% tổng doanh thu của Viện.

 Riêng năm 2018, Viện IVAC đã sản xuất thành công hai loại vắc xin cúm gồm IVACFLU-S phòng ba chủng virus cúm mùa A/H1N1, A/H3N2, B và IVACFLU-A/H5N1 phòng chống cúm đại dịch A/H5N1. 

Năm 2019, vắc xin cúm mùa tam giá dạng mảnh bất hoạt IVACFLU-S do Viện IVAC sản xuất được đưa ra thị trường với công suất sản xuất khoảng 1 - 1,5 triệu liều/năm, giá thành từ 80.000 đồng đến 100.000 đồng/liều, bằng từ ⅓ đến ½ giá nhập khẩu. Đây là vắc xin cúm đầu tiên do Việt Nam tự sản xuất, có khả năng ngăn ngừa ba chủng virus cúm thông thường gồm A/H1N1/09, A/H3N2 và cúm B, được bào chế dưới dạng dung dịch tiêm dùng cho người (ở độ tuổi từ 18 đến 60). Đây chính là một trong 10 sự kiện khoa học và công nghệ nổi bật năm 2019.

 Có thể nói, nhờ sản xuất và chuyển giao công nghệ trong nước nên vắc xin của Viện IVAC có giá rẻ, dễ sử dụng và phù hợp với thể chất và điều kiện của người Việt. Các loại vắc xin quan trọng đã được tiêm chủng đại trà miễn phí hàng chục năm qua, góp phần hiệu quả ngăn ngừa hàng loạt dịch bệnh nguy hiểm đối với trẻ em.

 Nhờ đó, Viện IVAC đã được trao nhiều danh hiệu cao quý như Huân chương Lao động hạng I, II, III và Huân chương Độc lập hạng I, II, III cùng nhiều phần thưởng, bằng khen, giấy khen, cờ thi đua của Chính phủ, Bộ Y tế.

 Hợp tác để phát triển

 Với trọng trách hết sức nặng nề, Viện IVAC ngay từ đầu thành lập đã xác định chỉ có con đường hợp tác quốc tế, kêu gọi tài trợ và thực hiện các dự án quốc tế để đi nhanh và đi xa hơn.

 Thật vậy, hợp tác quốc tế và nghiên cứu khoa học là điểm sáng trong bước đường phát triển của Viện IVAC. Ngay từ những năm 80 của thế kỷ trước, Viện đã hợp tác với UNICEF và WHO để cung cấp các vắc xin cơ bản cho Chương trình Tiêm chủng mở rộng (bảo vệ trẻ khỏi các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm), đồng thời có tác dụng sâu rộng đến các mối quan hệ hợp tác quốc tế trong phát triển khoa học công nghệ.

 Các hợp tác này đã mở ra một giai đoạn phát triển đột phá cho Viện IVAC. Năm 1996, Viện đánh dấu sự hợp tác với Viện Sức khỏe Quốc gia Bethesda Maryland (NIH) của Mỹ để nghiên cứu vắc xin thương hàn (vi polysaccharide).

 Giai đoạn 1996-2000, Viện IVAC tiếp tục hợp tác với Viện huyết học và truyền máu (CLB) của Hà Lan để nâng cấp trang thiết bị, cải tiến kỹ thuật tinh chế và kiểm định huyết thanh kháng độc tố uốn ván, huyết thanh kháng độc tố bạch hầu và huyết thanh kháng dại đạt chất lượng cao.

Nhờ đó, đến giai đoạn năm 2007-2013, các tổ chức quốc tế như WHO, BARDA, PATH - Hoa Kỳ đã tài trợ cho Viện khoảng 7,5 triệu USD để phát triển dây chuyền sản xuất vắc xin cúm. IVAC là một trong những thành viên đầu tiên (năm 2007) ở những nước đang phát triển được nhận tài trợ “Chương trình hành động toàn cầu của WHO” về thiết lập cơ sở vật chất, quy trình công nghệ sẵn sàng đối phó với nguy cơ đại dịch cúm bằng vắc xin.

 Qua những lần hợp tác quốc tế, Viện IVAC đã thiết lập được hệ thống đảm bảo chất lượng (QA) từ rất sớm, đồng thời áp dụng tiêu chuẩn ISO 9001:2000, ISO 9001:2008 trong quản lý, nhờ đó chất lượng sản phẩm luôn được đảm bảo và ổn định. Đến nay, Bộ Y tế đã cấp cho Viện 10 chứng nhận GMP-WHO, bao gồm 8 sản phẩm và 2 dây chuyền sản xuất.

 Có thể nói trong thời kỳ hội nhập quốc tế sâu rộng, Viện IVAC đã phát huy được sự đoàn kết, sáng tạo, quyết tâm cao độ để hoàn thành xuất sắc sứ mệnh đã đề ra là “vắc xin vì cuộc sống con người”.

 Tiến về phía trước

 Trong cuộc chiến chống Covid-19 đang diễn ra, Viện IVAC cũng là một trong ba đơn vị trong nước nghiên cứu sản xuất thành công vắc xin phòng SARS-CoV-2, dự kiến thử nghiệm trên người vào tháng 03/2021.

 "Vắc xin Covid-19 của IVAC đang ở giai đoạn nghiên cứu, chưa có kết quả cụ thể để đảm bảo 100% thành công. Tuy nhiên, chúng tôi có niềm tin và quyết tâm trên cơ sở năng lực hiện có", TS. Dương Hữu Thái, Viện trưởng Viện IVAC cho biết.

 Trong cơn sốt vắc xin 5 trong 1 ở nhiều nước trên thế giới, Viện IVAC tiếp tục được đặt hàng Nghiên cứu xây dựng quy trình sản xuất vắc xin phối hợp ‘5 trong 1’ (bạch hầu, uốn ván, ho gà toàn tế bào, viêm gan B và Hib cộng hợp) hấp phụ, dạng dung dịch ở quy mô 40.000 liều/lô.

 Hiện nay, Việt Nam đã sản xuất được 8/10 loại vắc xin trong chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia. Hai vắc xin còn lại đang phải nhập khẩu, trong đó có vắc xin ‘5 trong 1’ nhập từ Ấn Độ.

Dự kiến sau khi có sản phẩm vắc xin 5 trong 1 ‘make in Vietnam’, các đơn vị sẽ bàn giao cho Công ty TNHH MTV Vắc xin và Sinh phẩm số 1 để sản xuất vắc xin phối hợp ở quy mô công nghiệp vào năm 2021, với 10 triệu liều/năm, đạt tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế thế giới (WHO). Các sản phẩm nêu trên được Nhà nước hỗ trợ kinh phí thực hiện và nằm trong danh mục các sản phẩm quốc gia. Đây sẽ là loại vắc xin phối hợp đầu tiên được nghiên cứu, phát triển trong nước giữa bối cảnh tình trạng khan hiếm vắc xin trên toàn cầu tăng cao do nguồn cung không đủ.

 Việt Nam là 1 trong 25 nước trên thế giới sản xuất được vắc xin, trong đó chúng ta tự hào sản xuất được 13 loại vắc xin, mà phần lớn là sản phẩm của Viện IVAC. Đây là thành tựu mà không nhiều người Việt biết đến. Thậm chí hiện nay còn xuất hiện trào lưu anti-vaccine trên mạng xã hội, sính vắc xin ngoại, đưa ra các thông tin không đúng sự thật về vắc xin nội. Điều này càng đòi hỏi một vai trò lớn hơn nữa của Viện IVAC trong không chỉ nghiên cứu mà còn phải liên tục tuyên truyền, quảng bá, giới thiệu các sản phẩm vắc xin của Viện để người dân thực sự hiểu đúng và đủ vai trò của vắc xin nội nói chung và thành quả của Viện nói riêng.

Hữu Phương