Đầu năm xin lộc, đây là lý do không nên đưa cành lá xum xuê về nhà

Hái lộc đầu năm và việc làm ý nghĩa hơn trong dịp Xuân Tân Sửu đặc biệt này.

Trao đổi với phóng viên Infonet, PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Viện trưởng Viện Văn hóa nghệ thuật Quốc gia Việt Nam cho biết, nhiều dân tộc có phong tục liên quan đến “cây vũ trụ”, tức là những cây cối có đặc điểm nổi bật để đưa vào những nghi lễ của mình, thiêng hóa chúng, như chúng ta thấy cây thông (vốn là thứ cây có thể sống sót trong cả mùa đông lạnh giá), hoa đào, hoa mai (màu sắc rực rỡ, thường nở đúng dịp xuân về)…

Vì thế, việc đưa cây cối trở thành những vật chuyên chở mong ước của con người dường như là một truyền thống chung của các dân tộc, trong đó có người Việt.

“Tục hái lộc có lẽ bắt đầu từ những nguyên lý chung như vậy. Tục hái lộc có từ rất lâu trong lịch sử và đã trở thành một nét truyền thống trong văn hóa của người Việt”, PGS.TS Bùi Hoài Sơn cho hay.

Theo ông Sơn, có nhiều cách lý giải khác nhau, đẩy nguồn gốc phong tục này vào miền hư ảo, khó kiểm chứng, tuy nhiên, điều này có thể xuất phát từ cảm nhận trực quan của mỗi người khi chúng ta mong muốn đưa những nét tươi mới, mầm non nảy nở hứa hẹn tương lai tương sáng của tự nhiên vào mỗi gia đình.

“Điều này hoàn toàn phù hợp với tâm lý đầu năm của mỗi người khi chúng ta đều có những cầu ước một năm thuận lợi, và gửi gắm những lời cầu mong ấy ở đền chùa, lễ hội, qua lời chúc lẫn nhau, qua nén hương, mâm ngũ quả, và tất nhiên cả những cành lộc non, tràn đầy nhựa sống, nếu được lấy từ những cơ sở tín ngưỡng, tâm linh thì sẽ càng có thêm ý nghĩa. 

Như vậy, tục hái lộc quan trọng ở ý nghĩa, giá trị tượng trưng chứ không cứ cành lộc to hay nhỏ, cũng như quan trọng ở người tâm của người hái, cần lạc quan, vui vẻ, cởi mở để không khí tích cực ấy lan tỏa cho mọi người”, PGS. TS Bùi Hoài Sơn bày tỏ.

Tuy nhiên, có một thực tế hiện nay người dân đi lễ đền, chùa đầu năm hay xin lộc thánh. Thay vì chỉ xin một nhánh non nhỏ, nhiều người lại chọn cho mình cành to…

PGS.TS Trần Lâm Biền cho rằng thói quen xin lộc thánh ngày càng biến tướng. Theo ông phân tích, lộc không phải là cả chùm lá, cành lộc không phải càng nhiều càng tốt bởi nhiều khi chùm lá um tùm đem về nhà mà không có sự chứng giám của thần thánh thì “như đem ma về nhà”. Chỉ nên xin lộc ở các di tích được nhà đền chuẩn bị trước và được trình thánh.

“Đi vặt trộm thì suy cho cùng chỉ có đem rác, đạo tặc, ma tà chứ không có lộc nào cầm về đâu”, GS Lâm Biền lưu ý.  

Ngoài ra, nếu ngày đầu du xuân lễ phật với lòng thành kính thì, GS Biền cho rằng chỉ cần thắp một nén hương (vì đó là nén tâm hương) và chúng ta khấn phật; nhưng nếu cầu xin cho năm mới sức khỏe hay tất cả những gì tốt đẹp (tuyệt đối không dính vào những gì xấu xa, những điều ẩn thiện để năm mới tốt hơn năm cũ) thì ta thắp 3 nén hương (3 là lẻ - lẻ là động mà động thì chuyển, chuyển thì biến đối - biến đổi thì phát triển).

Đồng tình với quan điểm này, PGS.TS Bùi Hoài Sơn cũng nhấn mạnh rằng,  đầu năm mới là một dịp vô cùng đặc biệt đối với mỗi cá nhân và toàn xã hội. Đây là thời điểm của những thực hành nghi lễ truyền thống và tạo tâm lý tích cực cho một năm mới có thể có nhiều khó khăn.

Chính vì thế, chúng ta cần làm nhiều việc để thể hiện trách nhiệm đối với truyền thống  cùng như giúp tâm lý của chúng ta vững vàng hơn cho giai đoạn thử thách sắp tới.

Tri ân truyền thống qua việc đoàn tụ với gia đình, thực hành nghi lễ thờ cúng tổ tiên để không chỉ tưởng nhớ ông bà, mà còn kết nối thế hệ hiện tại, và  tạo ra bài học về tình thương yêu cho thế hệ tương lai; đến với những thiết chế tâm linh để tìm kiếm sự an ủi về tinh thần từ truyền thống, tín ngưỡng, làm những việc thiện nguyện, sống tích cực, vui vẻ để có một không khí tràn đầy năng lượng của một năm mới, chính là những việc chúng ta cần làm trong năm mới.

“Tuy nhiên, Tết Tân Sửu năm nay là một cái Tết vô cùng đặc biệt, chính vì vậy, bên cạnh việc thực hiện những sở nguyện cá nhân, mỗi chúng ta cần tuyệt đối tuân thủ hướng dẫn an toàn sức khỏe của ngành y tế, giữ sức khỏe cho bản thân, gia đình và cộng đồng.

Đó cũng là một việc thiện nguyện, an lành, chúng ta có thể làm cho dịp đầu năm mới đặc biệt này”, PGS.TS Bùi Hoài Sơn nhấn mạnh.

N. Huyền