Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân: Tự chủ đại học là yêu cầu tất yếu

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân trò chuyện với sinh viên ĐH Quốc gia TP.HCM

Chia sẻ với các sinh viên, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân khẳng định, với chủ trương xây dựng hai ĐH Quốc gia, Nhà nước đã một lần nữa xác nhận vai trò, vị trí rất quan trọng của giáo dục với sự phát triển của đất nước, khẳng định giáo dục là quốc sách hàng đầu, có nhiệm vụ đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho đất nước.

Bên cạnh đó, tự chủ đại học là một đặc tính và yêu cầu tất yếu của một trường đại học trên cả 3 lĩnh vực chính là: hoạt động chuyên môn, khoa học; tổ chức nhân sự, bộ máy và hoạt động tài chính của đơn vị. Tự chủ là yêu cầu của quản trị của một cơ sở giáo dục và cần có một hành lang pháp lý, quản lý nhà nước phù hợp với chính cơ sở đó.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nhấn mạnh: “Tự chủ nhưng không đồng nghĩa là buông bỏ vai trò quản lý của nhà nước, tự chủ về tài chính không có nghĩa là nhà nước buông không đầu tư đối với cơ sở ĐH. Tự chủ để tạo ra các nguồn thu để nâng cao chất lượng trong giảng dạy đào tạo để thu hút sinh viên chứ không phải nhà nước giao cho tự chủ rồi thôi. Tất nhiên có những đơn vị tự chủ hoàn toàn, một phần và cũng có những đơn vị tự chủ một phần lớn, một phần nhỏ, thay vào đó nhà nước sẽ đầu tư gián tiếp”.

Bà Ngân cũng cho rằng, bài học kinh nghiệm của nhiều nước cho thấy, nguồn lực tuy rất quan trọng, nhưng không thể phát huy được sức mạnh, tiềm năng của ĐH nếu thiếu một cơ chế quản trị phù hợp. Ngân sách nhà nước có thể hạn chế, nhưng nguồn lực trong nhân dân là rất lớn, nếu chúng ta nhìn nhận tới nguồn tài chính mà người dân Việt Nam đang đổ ra cho con em đi du học và chi phí cho các trường quốc tế tại Việt Nam.

Trong thực tế, nhiều tổ chức kinh tế ở Việt Nam sẵn sàng đầu tư cho giáo dục chất lượng cao nếu họ nhìn thấy khả năng thành công. Doanh nghiệp khi đầu tư thì dù phi lợi nhuận hoặc lợi nhuận ít thì trước hết phải có lợi nhuận. Vấn đề còn lại là đầu tư lợi nhuận đó vào đâu.

Điều cốt yếu nhất mà Nhà nước đóng vai trò quyết định chính là tạo ra một cơ chế quản trị, tôn trọng tính tự chủ của các cơ sở giáo dục ĐH, hình thành một không gian đủ rộng cho các sáng kiến được thực hiện.

Trong vài năm gần đây, sự ra đời quá nhiều trường đại học đã khiến dư luận bày tỏ sự lo ngại về chất lượng đào tạo. Thực tế này cũng đặt ra vấn đề phải nhìn lại việc quản lý của nhà nước. Tự chủ đại học hoàn toàn không có nghĩa là thả nổi hay buông lỏng quản lý. Tự chủ đại học phải gắn chặt với cơ chế giải trình, trách nhiệm minh bạch. Sự minh bạch về trách nhiệm sẽ buộc các cơ sở đào tạo ĐH phải tồn tại bằng chất lượng thay vì bằng những giải pháp ngắn hạn.

Trong bối cảnh đó, sự ủng hộ của Nhà nước có một vai trò hết sức quan trọng nhằm tạo một môi trường giáo dục đại học hiện đại, phát triển với các đại học đỉnh cao, chất lượng.

Bà Nguyễn Thị Kim Ngân cho rằng, đứng ở góc độ trường đại học tham gia vào xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, đòi hỏi các trường đại học phải có các biện pháp giáo dục, giới thiệu cho sinh viên ngay từ những ngày còn trên ghế nhà trường để các em có thể nghiên cứu một cách nghiêm túc về mô hình và nhiệm vụ của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.

Bên cạnh đó, lãnh đạo đơn vị, những thầy cô giáo với tư cách là những người trí thức từ thực tiễn kinh nghiệm của mình tích cực tham gia đóng góp để cải thiện, hoàn thiện, phát triển Nhà nước đảm bảo của dân, do dân và vì dân.

Một góc độ khác về sự tham gia của các trường đại học vào xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, là việc đẩy mạnh các nghiên cứu khoa học, thực tiễn và phát triển lý luận về nhà nước và pháp quyền xã hội chủ nghĩa.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đã đặt hàng với ĐH Quốc gia TPHCM nghiên cứu về nội dung này, về vai trò của Quốc hội với việc hoàn thiện thể chế, thực hiện tốt nhất tổ chức đại diện dân cử của người dân, là cơ quan quyền lực của Nhà nước.

Nhân dịp này, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đã tặng học bổng (mỗi suất trị giá 10 triệu đồng) cho 10 sinh viên nghèo vượt khó của ĐH Quốc gia TPHCM.