Câu chuyện đằng sau bức ảnh ‘Giương cờ chiến thắng trên đảo Iwo Jima’ trong Thế chiến II
Bức ảnh “Giương cờ chiến thắng trên đảo Iwo Jima” được Joe Rosenthal chụp ngày 23/2/1945. Bức ảnh lưu lại cảnh 5 lính thủy đánh bộ Mỹ và 1 y tá quân y của hải quân Mỹ dựng quốc kỳ Mỹ trên đỉnh núi Suribachi trong trận Iwo Jima thời Chiến tranh thế giới thứ 2.
Ở Mỹ, nó được coi là một trong những hình ảnh chiến tranh có ý nghĩa và được biết đến nhiều nhất, và có thể là bức ảnh được tái bản nhiều nhất mọi thời đại. Nhưng câu chuyện thực sự đằng sau bức ảnh vẫn ít được biết đến trong nhiều thập kỷ.
Khi nhiếp ảnh gia Joe Rosenthal chụp được bức ảnh Thủy quân lục chiến Mỹ đang giương cao lá cờ trên đảo Iwo Jima, ông vẫn chưa biết rằng bức ảnh sẽ trở thành một trong những hình ảnh mang tính biểu tượng nhất trong lịch sử nước Mỹ. Joe Rosenthal vừa nghe nói rằng một đội tuần tra đang đi đến điểm cao nhất của hòn đảo với một lá cờ và quyết định đi theo họ.
Rosenthal leo lên núi Suribachi, né những quả mìn vẫn còn hoạt động của Nhật Bản và đi ngang qua xác chết. Khi đường mòn ngày càng dốc, Rosenthal “bắt đầu tự hỏi và hy vọng rằng điều này xứng đáng với nỗ lực bỏ ra”.
Và khi lá cờ được kéo lên, Joe Rosenthal thậm chí còn không có thời gian để nhìn qua kính ngắm của máy ảnh trước khi bắt đầu chụp. Trong vòng vài tháng, tác phẩm “Giương cờ chiến thắng trên đảo Iwo Jima” của Joe Rosenthal đã giành được giải thưởng Pulitzer và được xuất hiện trên một con tem của Mỹ.
Nhưng trong nhiều năm sau đó, những tin đồn rằng Rosenthal đã dàn dựng việc dựng cờ để có được bức ảnh nổi tiếng. Vậy, câu chuyện thực sự đằng sau một trong những khoảnh khắc nổi tiếng nhất của Chiến tranh thế giới thứ 2 là gì?
Tại sao Thủy quân lục chiến đánh trận Iwo Jima?
Iwo Jima là một hòn đảo núi lửa nhỏ ở Thái Bình Dương nằm giữa đảo Guam và lục địa Nhật Bản. Trong Chiến tranh thế giới thứ 2, hòn đảo này là một căn cứ không quân chiến lược của Nhật Bản. Nó cũng chính thức là một phần của Nhật Bản, chứ không phải là một lãnh thổ hải ngoại, và là một bước đệm quan trọng cho một cuộc xâm lược cuối cùng vào đất liền.
Vì vậy, mặc dù hòn đảo rộng 20km2 chứa boongke, đường hầm và pháo binh ẩn giấu, Thủy quân lục chiến Mỹ đã đổ bộ lên Iwo Jima vào ngày 19/2/1945 để chiếm lấy nó.
Sau 4 ngày chiến đấu ác liệt, Thủy quân lục chiến cuối cùng đã chiếm được phần phía nam của Iwo Jima. Với tiếng súng Nhật Bản vẫn còn vang trên không trung, một đội lính thủy đánh bộ hướng lên Núi Suribachi, cao khoảng gần 170m, để giương cao lá cờ Mỹ.
Với tiếng súng dội xuống họ, một đội tuần tra gồm 40 lính thủy đánh bộ bắt đầu mở rộng quy mô ngọn núi. Họ mang theo một lá cờ từ USS Missoula. Họ nhận được lệnh: “Nếu leo được lên đến đỉnh núi, hãy giương lá cờ lên”.
Lực lượng Thủy quân lục chiến cuối cùng đã lên được đến đỉnh núi vào khoảng 10h30 sáng ngày 23/2/1945. Và họ đã giương cao lá cờ.
Hạm đội Mỹ bao quanh Iwo Jima, bao gồm hàng trăm tàu, đã trở nên phấn khích ngay lập tức. “Mọi người đều huýt sáo và hò reo. Mọi người đều cổ vũ và đó thực sự là một điều vĩ đại, bởi vì lá cờ từ Missoula là lá cờ đầu tiên được kéo lên trên lãnh thổ Nhật Bản”, cựu chiến binh Tom Price nhớ lại.
Nhưng lá cờ đó không phải là lá cờ được chụp trong bức ảnh mang tính biểu tượng về việc giương cao lá cờ trên Iwo Jima.
Giương cờ trên Iwo Jima
Khi lá cờ đầu tiên của Mỹ được dựng lên trên núi Suribachi, quân Nhật đã nổ súng. Lá cờ đã tạo ra một mục tiêu rõ ràng cho những người lính không chịu nhượng bộ Iwo Jima.
Khi tiếng súng dội xuống núi Suribachi, Louis Lowery, một nhiếp ảnh gia Thủy quân lục chiến, lao vào chỗ ẩn nấp và làm vỡ máy ảnh. Và Thủy quân lục chiến trên núi nhận được một mệnh lệnh: Giương một lá cờ đủ lớn để có thể nhìn thấy từ khắp mọi nơi trên đảo.
Cần giương một lá cờ thứ 2 lớn hơn
Khi Thủy quân lục chiến kéo một lá cờ lớn hơn lên núi, Lowery đã cố gắng để có được một chiếc máy ảnh mới. Trên đường xuống núi, anh tình cờ gặp Joe Rosenthal. Lowery đã nói với Rosenthal rằng lá cờ đã được treo ở Iwo Jima. Nhưng Rosenthal vẫn tiếp tục đi bộ đường dài, hy vọng chuyến đi sẽ chứng minh giá trị của nỗ lực. Anh lên đến đỉnh núi cùng lúc với lá cờ lớn hơn.
Khi Joe Rosenthal lên đến đỉnh núi, anh phát hiện những người lính đang cầm trên tay một chiếc cờ có cán được làm tạm từ một đường ống dài.
“Tôi đến và đứng lại vài phút cho đến khi họ sẵn sàng xoay cột cờ vào vị trí, và tôi đứng cáng xa càng tốt để có thể chụp được toàn cảnh. Tôi đã phải đứng lên một mỏm đá lớn để có thể đủ độ cao cần thiết và tôi đã chụp được bức ảnh nổi tiếng”, Rosenthal nhớ lại.
Rosenthal đã xách một chiếc máy ảnh Graflex 4 × 5 cồng kềnh lên núi. Và trên hết, anh chỉ chụp được một khung hình duy nhất của động tác kéo cờ.
Rosenthal nói: “Từ khóe mắt của tôi, tôi đã thấy những người đàn ông bắt đầu dựng cờ. Tôi vung máy ảnh và chụp cảnh đó. Đó là cách bức ảnh được chụp, và khi bạn chụp một bức ảnh như vậy, bạn sẽ không nói rằng bạn đã có một bức ảnh tuyệt vời. Bạn không biết bức ảnh sẽ trở nên nổi tiếng”.
Không chắc mình đã nắm bắt được khoảnh khắc, Rosenthal đã yêu cầu một nhóm lính thủy đánh bộ vây quanh lá cờ để chụp một bức ảnh tư thế mà sau này được gọi là bức ảnh “Gung-Ho”.
Sau đó, Rosenthal lại leo xuống núi để gửi cuộn phim tới Guam để rửa. Trong vòng 18 giờ, hãng thông tấn AP đã phát tán bức ảnh “Giương cao ngọn cờ trên Iwo Jima” cho mọi tờ báo của Mỹ, nơi nó xuất hiện trên các trang nhất trên khắp đất nước.
Tranh cãi về ảnh của Joe Rosenthal
Bức ảnh giương cao lá cờ trên Iwo Jima rất hoàn hảo - hoàn hảo đến mức một số người cho rằng nó được dàn dựng.
“Joe đã dành phần đời còn lại để bảo vệ những gì được cho là bức ảnh giả”, biên tập viên ảnh Hal Buell nói. Quân đội đã tổ chức một cuộc điều tra về bức ảnh. Mọi cuộc điều tra đều xác định bức ảnh không được dàn dựng.
Tuy nhiên, những tin đồn vẫn tồn tại. Ngay cả Lowery, người đã chụp ảnh giương lá cờ nhỏ đầu tiên cũng cho rằng bức ảnh của Rosenthal quá đẹp để là một bức ảnh tự nhiên.
Bill Genaust, một nhiếp ảnh gia chiến tranh, đã ở bên cạnh Joe Rosenthal khi anh chụp bức ảnh nổi tiếng. Genaust, được trang bị một máy quay phim, đã ghi lại toàn bộ cảnh tượng. Bộ phim đó đã chứng minh rằng hình ảnh mang tính biểu tượng không hề được dàn dựng. Nhưng Genaust không thể bảo vệ Rosenthal vì anh ta chết trong một hang động trên Iwo Jima.
Trận chiến Iwo Jima kéo dài một tháng sau khi hạ cờ. Cuộc giao tranh cướp đi sinh mạng của 26.000 người Mỹ, và 3 lính thủy đánh bộ trong bức ảnh nổi tiếng đã thiệt mạng trên đảo.
Tuy nhiên, bức ảnh “Giương cao lá cờ trên Iwo Jima” vẫn là minh chứng cho sự dũng cảm của những người lính thủy quân lục chiến đã liều mạng vì đất nước cũng như những nhiếp ảnh gia đã đặt tính mạng lên để ghi lại khoảnh khắc mang tính biểu tượng lịch sử.
Hạ Thảo (lược dịch)