Báo chí Anh bàng hoàng với quy định ‘kiểm duyệt’ mới

Ngay sau khi Thủ tướng Anh David Cameron ký ban hành bộ quy định mới về việc “đặt các cơ quan báo chí, truyền thông Anh vào vòng giám sát của hệ thống luật pháp” hôm 19/3, các tờ báo và tập đoàn truyền thông của xứ sở sương mù đã có những sự phản đối vô cùng gay gắt.

Quan điểm của giới báo chí Anh là hệ thống truyền thông này không nên bị can thiệp và kiểm duyệt bởi các tổ chức chính trị còn các tập đoàn báo chí lớn thì gọi quy định này là “cái nôi của những vụ gây gổ nghiêm trọng”.

Các tờ báo Anh sẽ phải chịu sự giám sát chặt chẽ của một cơ quan thuộc chính phủ.

Tuy nhiên, có vẻ như những sự phản đối này sẽ không mang lại nhiều hy vọng thay đổi hay lật ngược thế cờ cho giới báo chí Anh bởi cùng ký tên vào bộ luật này có đương kim Thủ tướng – đại diện đảng Bảo thủ David Cameron, Phó thủ tướng – đại diện cho đảng Dân chủ tự do Nick Clegg và lãnh đạo Công đảng (đảng đối lập) Ed Miliband.

Các chính trị gia hàng đầu này đều thống nhất quan điểm cho rằng bộ quy định mới này sẽ góp phần làm kìm hãm và ngăn chặn những hành vi xấu của giới báo chí như vụ bê bối nghe lén điện thoại dẫn đến việc tờ News of the World của ông trùm truyền thông Rupert Murdoch phải đóng cửa hồi năm 2011, đồng thời nó cũng sẽ không hề ảnh hưởng đến tự do báo chí của nước Anh.

Dẫu vậy, các tờ báo Anh vẫn không hài lòng và kiên quyết phản đối đồng thời cho rằng họ cần phải được hoạt động trong môi trường “tự kiểm soát” như bấy lâu nay. Bình luận về bộ quy định ‘kiểm duyệt’ mới này, các tờ báo cho rằng họ đã bị giới chính trị gia “loại bỏ” trong vòng đàm phán cuối cùng trước khi dẫn đến sự ra đời của bộ quy định vào hôm 18/3 vừa qua.

Hacked Off, tổ chức đại diện cho những “nạn nhân bị truyền thông xâm hại” cho rằng bộ quy định mới vẫn chưa phải là “tốt nhất” để dẫn đến một bộ luật báo chí hoàn chỉnh nhằm ngăn chặn việc tái diễn các vụ scandal nghe lén như vừa qua.

Tờ The Times – một trong những tờ báo có lượng xuất bản lớn nhất nước Anh đã gọi thỏa thuận này là “một chương đen tối trong nền tự do báo chí của nước Anh”. Tờ The Daily Mail chua thêm: "Tất cả những ngôn từ xấu xí nhất thế giới này cũng không thể diễn tả được một sự thật xấu hổ là lần đầu tiên kể từ thế kỷ 17 đến nay, báo chí Anh lại bị chính trị can thiệp sâu đến như vậy”.

Trong bản tuyên bố chung được công bố hôm 18/3, các tập đoàn truyền thông lớn nhất nước Anh là Daily Mail Group, Telegraph Media Group và News International đã cảnh báo rằng "có những vấn đề gây tranh cãi nghiêm trọng trong nội bộ ngành công nghiệp báo chí Anh vẫn chưa được giải quyết”.

Khi tìm kiếm trong văn bản in chính thức của bộ quy định này, các tờ báo Anh vô cùng “sửng sốt” khi nhận ra rằng các nhà làm luật đã bỏ phiếu tán đồng việc xử phạt những tờ báo không chịu đăng ký hoạt động theo hệ thống mới và không bồi thường một cách thỏa đáng cho những nguyên đơn trong các vụ kiện.

Hiệp hội Xã hội báo chí Anh (The Newspaper Society) cho rằng hệ thống kiểm duyệt mới này sẽ “đặt một gánh nặng không thể chịu đựng nổi” cho hơn 1.100 tờ báo địa phương là thành viên của họ.

Vụ bê bối dẫn đến việc tờ News of the World phải đóng cửa vĩnh viễn là một vết nhơ của báo chí Anh.

Theo quy định mới, một tổ chức giám sát báo chí sẽ được thành lập và được phép ban hành các lệnh cấm hoạt động, đình bản vĩnh viễn bao gồm cả việc xử phạt bằng tiền lên tới 1 triệu bảng Anh (khoảng 1,5 triệu USD) đối với các hành vi sai phạm của các tờ báo.

Cơ quan giám sát báo chí này còn được quyền buộc các tờ báo phải đăng lên trang nhất (với diện tích lớn) lời xin lỗi nếu thông tin trong bài viết không chính xác cũng như chi trả tiền thuê trọng tài, tòa án cho các nạn nhân của họ.

Dẫu vậy, trong cuộc tranh luận tại Quốc hội Anh vào cuối ngày 18/3 vừa qua, một vài thành viên cao cấp của đảng Bảo thủ cầm quyền cũng đã lên tiếng chỉ trích mạnh đối với dự thảo quy định này. Peter Lilley, một nghị sỹ cảnh báo rằng bộ quy định giám sát báo chí mới sẽ đóng vai trò như “Cơ quan cung cấp sự thật” và đó là điều nguy hiểm bởi: "Chúng ta đang cho một cơ quan bên ngoài quyền quyết định đâu sự việc đó là gì và đâu là sự thật”.

Các nhà đấu tranh cho quyền tự do ngôn luận thuộc tổ chức Index on Censorship gọi đây là “ngày buồn của tự do báo chí ở Anh”.  Cơ quan giám sát quốc tế của Tổ chức An ninh và hợp tác châu Âu (OSCE) cảnh báo rằng việc thành lập một cơ quan quản lý trực thuộc chính phủ sẽ là “mối đe dọa cho tự do báo chí”.

Vụ bê bối nghe lén điện thoại của người dân trong tập đoàn truyền thông của Rupert Murdoch đã trở thành một vết nhơ không gì gột rửa được của báo chí Anh. Thẩm phán Brian Leveson của tòa án tối cao Anh đã kết luận rằng các tờ báo Anh đã "tàn phá một cách nghiêm trọng đời sống của những người vô tội” và lên tiếng kêu họi cần phải thay đổi một cách toàn diện hệ thống “tự kiểm soát” của giới truyền thông nước này bằng một bộ luật hoàn chỉnh.

Không phải tờ báo nào ở Anh cũng phản đối bộ quy định mới này. Alan Rusbridger, Tổng biên tập của tờ The Guardian – tờ báo đã phanh phui ra vụ bê bối nghe lén cách đây mấy năm đã tuyên bố đồng tình và gọi đó là một biện pháp “công bằng” đồng thời khẳng định: “Cuối cùng chúng ta cũng đã có một tổ chức quản lý độc lập, không bị giới chính trị gia điều khiển nhưng cũng không bị giới báo chí bịt miệng. Đây là một bước tiến rất lớn”.

Chris Blackhurst, biên tập viên của tờ The Independent bình luận rằng bộ quy định mới này tuy chưa phải là hoàn hảo nhưng nó cũng không phải là điều gì quá kinh khủng. “Hãy cứ tưởng tượng cảnh một số tờ báo và các phóng viên  của họ đã làm việc tồi tệ trong suốt nhiều năm qua… thì đây là kết quả mà họ phải gánh chịu”, ông Chris Blackhurst nói.

Trong buổi công bố thỏa thuận quy định mới này, Thủ tướng Anh Cameron gọi đó là việc cần thiết để lấy lại cân bằng cho ngành công nghiệp báo chí. “Nó (bộ quy định mới) hỗ trợ tuyệt vời cho lĩnh vực báo chí điều tra truyền thống và vẫn đảm bảo quyền tự do ngôn luận. Nó bảo vệ những người vô tội và những người dễ bị tổn thương trước sự tấn công của báo chí”, ông David Cameron nói.

"Nó bảo vệ những người vô tội và những người dễ bị tổn thương trước sự tấn công của báo chí”, ông David Cameron nói.

Dẫu vậy, ban đầu ông Cameron cũng đã bác bỏ kế hoạch xây dựng một bộ luật báo chí hoàn chỉnh mới do liên minh đảng Dân chủ tự do và Công đảng đối lập đề xuất.

Cơ quan giám sát báo chí mới sẽ được thành lập tuân theo Hiến chương Hoàng gia – một văn bản đặc biệt đã từng được sử dụng để thành lập nhiều cơ quan quan trọng như Ngân hàng Anh quốc (Bank of England) hay Tập đoàn truyền thông Anh (BBC).

Hiến chương này được bảo vệ bởi một bộ luật riêng rẽ trong đó quy định rằng tất cả những quy định được thông qua sau ngày 1/3/2013 chỉ có thể bị sửa đổi nếu nó được ít nhất 2/3 số ghế trong Quốc hội tán đồng, cho phép sửa đổi.