5 thách thức với các trường đại học khi tự chủ tài chính

PGS.TS Nguyễn Hoàng và Thạc sĩ Ngô Thanh Hà trường ĐH Thương Mại đã thực hiện một nghiên cứu điều tra tập trung vào 2 vấn đề chính là: Thực trạng chất lượng đào tạo đại học trong điều kiện tự chủ hiện nay và những thách thức đối với chất lượng đào tạo đại học khi tự chủ.

Nhóm nghiên cứu đã đưa ra 5 nguyên nhân của các thách thức đối với chất lượng đào tạo mà các trường đại học thực hiện tự chủ phải đối mặt:

Thứ nhất, các nhà đưa ra chính sách, Ban lãnh đạo các cơ sở giáo dục đại học và cộng đồng dân cư chưa nhìn nhận một cách thấu đáo về tự chủ. Đa phần nhìn nhận tự chủ ở góc độ tài chính nên công tác triển khai và áp dụng tự chủ vẫn còn dè dặt và hạn chết. Các cơ sở đào tạo ngại mạnh tay trong các quyết định dẫn đến tình trạng chất lượng đào tạo không mấy cải thiện hoặc chính sách đưa ra theo hướng tự chủ không mang lại hiệu quả cao.

Thứ hai, tâm thế bị động của các cơ sở giáo dục đại học hiện nay cũng là nguyên nhân chính dẫn đến chất lượng đào tạo còn hạn chế. Các trường từ trước tới nay luôn được bao bọc bởi Nhà nước, các khoản đầu tư được tài trợ bởi cơ chế xin - cho vì vậy nhiều trường không muốn thoát ra khỏi vòng bảo vệ của Nhà nước, e ngại các hoạt động tự thu hút đầu tư, tự tổ chức công tác tuyển sinh hay tự hạch toán thu chi...

Thứ ba, chất lượng nguồn nhân lực Việt nam nhìn chung vẫn còn hạn chế. Điều này gây ảnh hưởng tiêu cực ngay từ công tác xác lập và triển khai cơ chế tự chủ. Nhiều chuyên gia quốc tế đánh giá cơ chế tự chủ tại Việt Nam chỉ mang tính nửa vời, đi ngược với xu thế thế giới và không mang lại hiệu quả cao trong việc nâng cao chất lượng đào tạo đại học.

Thứ tư, môi trường đào tạo tại VN tồn tại quá nhiều hạn chế ở mọi khía cạnh khiến công tác triển khai cơ chế tự chủ dù có được thực hiện tốt cũng chưa thể mang lại hiệu quả cao. Tình trạng sinh viên còn thụ động trong quá trình học tập và ứng dụng kiến thức vào thực tế còn hạn chế, điều này khiến cho chất lượng đào tạo, đặc biệt là chất lượng sinh viên đi xuống.

Thứ năm, môi trường pháp lý tại VN về tự chủ giáo dục đại học vẫn tồn tại nhiều hạn chế, các quy định chồng chéo ảnh hưởng đến quá trình triển khai cơ chế tự chủ. Trong Luật giáo dục VN 2005 và Luật Giáo dục đại học 2012 đều nhấn mạnh tính tự chủ giáo dục đại học nhưng một số quy định lại vô tình tạo lực cản cho quá trình triển khai trên thực tế.