Xử vụ “bầu” Kiên: VKS khẳng định truy tố đúng người, đúng tội

Đại diện VKS đối đáp lại luận cứ của luật sư tại phiên xét xử vụ "bầu" Kiên. (Ảnh: XH)

Đối với hành vi kinh doanh trái phép trong vụ án, đại diện VKS cho rằng, 5 công ty mà Nguyễn Đức Kiên chỉ đạo góp vốn mua cổ phần, cổ phiếu không có giấy phép ngành nghề kinh doanh tài chính là mua cổ phần, cổ phiếu, góp vốn vào doanh nghiệp khác. Phần trăm công ty này cũng không kê khai đăng ký nội dung theo quy định tại Điều 34 Nghị định 43 của chính phủ và công văn số 6230 Bộ Kế hoạch đầu tư thì hoạt động kinh doanh mua cổ phần, cổ phiếu là hoạt động có cấp mã ngành.

Căn cứ vào phân tích đã nêu, 5 công ty trên đã mua cổ phần, cổ phiếu là hoạt động kinh doanh có mã ngành cấp 4 là 6499, mã ngành cấp 5 là 64990, nhưng không có trong giấy đăng ký kinh doanh là trái với Điều 9 của Luật doanh nghiệp.

Viện kiểm sát nhân dân (VKS) TP Hà Nội thừa ủy quyền của VKS Nhân dân Tối cao thực hành quyền công tố tại phiên tòa giữ nguyên quan điểm của VKS Nhân dân Tối cao truy tố bị cáo Nguyễn Đức Kiên về hành vi Kinh doanh trái phép là có căn cứ và đúng pháp luật.

Đối với hành vi kinh doanh trái phép của Nguyễn Đức Kiên thông qua Cty Thiên Nam, VKS thấy mặc dù tại phiên tòa cũng như trong quá trình điều tra, bị cáo Kiên và các luật sư bảo vệ cho các bị cáo cho rằng không có hành vi kinh doanh vàng, chỉ là kinh doanh giá vàng; Cty Thiên Nam được phép kinh doanh hàng hóa là sản phẩm phát sinh của ACB, ông Kiên chỉ thực hiện thông báo lệnh đến ACB, trách nhiệm này thuộc ông Trung Tổng Giám đóc (đó là lời của Kiên tại phiên tòa). Biên bản họp HĐQT ngày 5/12/2009 tại Cty Thiên Nam về việc thực hiện giao dịch trạng thái vàng tại ACB, gồm Kiên, Kỳ, Trung, Cang là thành viên, trong đó có bàn đến quy mô giao dịch là 150.000 Ounce.

Cty Thiên Nam đã ký hợp đồng giao dịch trạng thái vàng với ACB (Trung và Hải ký) với nội dung thỏa thuận Cty Thiên Nam đồng ý mua trạng thái vàng bên B, bên B đồng ý bán trạng thái vàng cho bên A. Quy mô giao dịch 150.000 Ounce, hạn mức lỗ tương đương 10 triệu USD, đặt lệnh qua điện thoại. Nội dung này phù hợp với biên bản họp HĐQT của Cty Thiên Nam.

Bị cáo Kiên đã chỉ đạo Cty Thiên Nam kinh doanh vàng trên tài khoản ở nước ngoài, ACB là trung gian, Thiên Nam không được Ngân hàng nhà nước (NHNN) cấp giấy phép kinh doanh vàng trên tài khoản nước ngoài theo quy định tại Điều 2, 3,4 Quyết định 03 ngày 8/1/2006 của Thống đốc NHNN. Hành vi kinh doanh vàng tại Cty Thiên Nam là hành vi kinh doanh trái phép.

Như vậy thông qua 5 cty của Kiên, VKS giữ nguyên quan điểm Kiên bị truy tố về tội kinh doanh trái phép.

Về tội trốn thuế của bị cáo Kiên, đại diện VKS cho rằng, Cty B&B ký hợp đồng ủy thác đầu tư tài chính ngày 25/12/2008 với bà Nguyễn Thúy Hương (em gái Kiên) là bên ủy thác, cũng trong ngày đó, ký tiếp phụ lục ủy thác cho Kiên. Cty B&B không có ngành nghề đăng ký kinh doanh nhận ủy thác đầu tư và kinh doanh vàng trên tài khoản nước ngoài.

Bà Hương là cá nhân, không được đăng ký kinh doanh vàng trên tài khoản nước ngoài theo quy định của Thống đốc. Bà Hương cũng không đăng ký kinh doanh vàng theo quy định của Nhà nước. Việc ký hợp đồng ủy thác đầu tư tài chính, bà Hương là người không hề thực hiện bất kỳ giao dịch nào với ACB nhưng lại được hưởng 99% lợi nhuận.

Nhưng khi Nghị quyết 32 quy định miễn toàn bộ thuế thu nhập các nhân từ tháng 1/2009 đến hết tháng 6/2009 chưa có hướng dẫn thi hành nhưng Cty B&B đã không kê khai nộp thuế cho bà Hương mà chuyển 68 tỷ đồng có lẻ vào tài khoản cho bà Hương, rồi bà Hương chuyển lại cho Kiên, việc này trái với Điều 27 về luật thuế thu nhập các nhân và Thông tư số 84 ngày 30/9/2008 của Bộ Tài chính.

Đến ngày 31/12/2009, Cty B&B xác định kết quả ủy thác đầu tư của bà Hương thu được lợi nhuận hơn 31 tỷ đồng nhưng Cty không phân chia lợi nhuận mà ghi nhận nợ cho bà Hương. Cty B&B không kê khai thuế cho bà Hương 6 tháng cuối năm 2009 là trái với Thông tư 160 ngày 12/8/2010 của Bộ tài chính.

Trong năm 2009, 2010 Cty B&B đã kê khai nộp thuế nhưng không kê khai số tiền kinh doanh vàng trên tài khoản phát sinh từ hợp đồng trên. Ngày 28/5/2013 giám định viên Bộ tài chính kết luận thuế thu nhập doanh nghiệp phát sinh từ hợp đồng tài chính ngày 25/12/2008 với ACB của Cty B&B năm 2009 là trên 25 tỷ đồng.

Căn cứ các điều nêu trên có đủ cơ sở để kết luận bị cáo Kiên đã chỉ đạo Cty B&B ký hợp đồng ủy thác đầu tư tài chính với bà Hương, hợp đồng này không hợp pháp để chuyển lợi nhuận của Cty B&B sang cá nhân bà Hương, sau đó bà Hương chuyển lại cho Kiên số tiền này, để trốn số tiền thuế phải nộp là trên 25 tỷ đồng. Như vậy, đủ cơ sở kết luận hành vi của bị cáo Kiên đã phạm tội trốn thuế quy định tại khoản 3 Điều 161, Bộ luật hình sự.

Đối với tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản của bị cáo Nguyễn Đức Kiên, Trần Ngọc Thanh và Nguyễn Thị Hải Yến, VKS cho rằng, luật sư bào chữa cả 3 bị cáo đều cho rằng cả 3 bị cáo đều không phạm tội. Với hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản, VKS có quan điểm như sau:

Tại tòa bị cáo Kiên khai tháng 4/2012 Kiên thỏa thuận với ông Trần Đình Long, Chủ tịch Hòa Phát là Kiên bán 20 triệu cổ phiếu của Cty CP Thép Hòa Phát do Cty ACBI sỏ hữu và đang thế chấp ở ngân hàng ACB tương ứng với 264 tỷ cho Cty TNHH một thành viên Thép Hòa Phát. Sau khi thỏa thuận, Kiên chỉ đạo Thanh và Yến làm các thủ tục theo pháp luật để bán cho Cty CP Thép Hòa Phát. Tại tòa bị cáo Kiên khai ông Long và ông Dương (tổng giám đốc tập đoàn Hòa Phát) biết số cổ phiếu trên đang thế chấp tại ACB để đảm bảo cho việc phát hành trái phiếu 800 tỷ đồng nhưng vẫn đồng ý ký hợp đồng mua số cổ phiếu này.

Tại tòa, bị cáo Yến khai đây là việc Kiên chỉ đạo, Yến không tham gia. Kiên chỉ đạo Thanh làm văn bản đề nghị Cty chứng khoán ACB và Ngân hàng ACB cho giải chấp số cổ phần trên. Khi Cty chứng khoán có văn bản gửi cho Yến vào ngày 14 và 23/5/2012 với nội dung không đồng ý giải chấp cổ phần trên vì cổ phần của Exim thay thế không đủ, Yến đã báo Kiên nhưng Kiên không có ý kiến gì. Yến làm khống biên bản HĐQT và quyết định của HĐQT đồng ý về việc chuyển nhượng cổ phiếu cho Cty TNHH một thành viên Thép Hòa Phát, sau đó Yến chuyển Kiên và thành viên HĐQT ký.

Hợp đồng được Cty TNHH MTV Thép Hòa Phát ký, đóng dấu, gửi sang Cty ACBI. Khi nhận được Yến đưa Kiên ký nháy rồi chuyển Thanh ký đóng dấu rồi chuyển lại cho Cty này, trong khi 20 triệu cổ phiếu của Cty CP Thép Hòa Phát vẫn đang thế chấp tại ACB.

Tại tòa, Thanh khai do Thanh tin Kiên nên không kiểm tra, không hỏi Yến là số cổ phiếu được giải chấp chưa nhưng Thanh vẫn ký hợp đồng.

Tại phiên tòa cũng như trong quá trình điều tra, ông Trần Đình Long và Trần Tuấn Dương cũng khẳng định khi đàm phán với Kiên chỉ đàm phán về giá cả chứ không biết số cổ phiếu trên đang thế chấp. Trong hợp đồng, ACB khẳng định số cổ phiếu không có tranh chấp.

Cty TNHH một thành viên Thép Hòa Phát đã chuyển trả cho Cty ACBI 264 tỷ đồng. Sau khi Kiên bị bắt giam ông Kiều Chí Công, giám đốc Cty này mới biết cổ phiếu trên đang thế chấp tại ACB. Ngày 5/9/2012 ông Kiều Chí Công đã đại diện Cty TNHH một thành viên Thép Hòa Phát làm đơn đề nghị cơ quan điều tra làm rõ sự việc và thu hồi số tiền 264 tỷ đồng. Ông Mai Văn Hà, giám đốc Cty CP Thép Hòa Phát khẳng định, khi ông Hà là phó giám đốc Cty thì khoảng tháng 5/2010, Trần Ngọc Thanh, Giám đốc Cty ACBI ký xác nhận 29 triệu cổ phiếu Thép Hòa Phát thuộc quyền sở hữu Cty cổ phần đầu tư ACBI nhưng sau khi ký xác nhận ông không theo dõi và không báo cáo Tập đoàn Hòa Phát về việc trên.

Căn cứ lời khai Kiên, Thanh, Yến, Long, Dương, Công, Hà tại tòa và các tài liệu điều tra, có đủ cơ sở kết luận mặc dù Kiên, Thanh, Yến biết rõ số cổ phiếu này đang thế chấp tại ACB và Cty chứng khoán ACB để đảm bảo cho việc phát hành trái phiếu 800 tỷ đồng, nhưng Kiên vẫn chỉ đạo Thanh và Yến, để ngày 21/5 Thanh đại diện ACBI ký hợp đồng bán 20 triệu cổ phiếu cho Cty TNHH MTV Thép Hòa Phát với giá 264 tỷ đồng. Sau khi ký hợp đồng Cty TNHH MTV Thép Hòa Phát đã trả cho Cty ACBI 264 tỷ đồng, số tiền này Kiên đã chỉ đạo Thanh, Yến sử dụng, như vậy Kiên Thanh Yến đều phạm tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

Đối với bị cáo Kiên, biết số 20 triệu cổ phiếu chưa được giải chấp nhưng vẫn chỉ đạo cho Thanh, Yến làm thủ tục chuyển nhượng cho Cty TNHH MTV Thép Hòa Phát. Khi Cty ACBI nhận được 264 tỷ đồng Kiên lại chỉ đạo chi riêng số tiền này. Hành vi của Kiên theo cáo trạng truy tố là chính xác.

Bị cáo Yến làm theo chỉ đạo của Kiên, nhưng với chức danh Yến là kế toán trưởng thì Yến phải chịu theo quy định của pháp luật là trách nhiệm thực hiện các quy định về kế toán tài chính trong cơ quan, có quyền độc lập về chuyên môn nghiệp vụ kế toán. Yến biết hợp đồng này không hợp pháp nhưng khi Cty TNHH MTV Thép Hòa Phát chuyển 264 tỷ đồng vào tài khoản ACBI, lẽ ra với trách nhiệm của 1 kế toán Yến phải báo cáo và làm thủ tục chuyển trả lại nhưng Yến vẫn làm các lệnh chi tiền theo sự chỉ đạo của Kiên và Thanh để sử dụng số tiền này trong khi số cổ phiếu chưa được ACB giải chấp. Hành vi của Yến là đồng phạm với Kiên.

Bị cáo Thanh với vai trò là Giám đốc Cty ACBI bị cáo cũng phải chịu trách nhiệm theo quy định của pháp luật về vai trò của giám đốc. Khi ký hợp đồng Thanh không kiểm tra nhưng vẫn ký. Khi họ trả tiền, Thanh vẫn ký lệnh chi, như vậy Thanh là đồng phạm.

Các luật sư cho rằng Kiên không chiếm đoạt số tiền 264 tỷ của Cty TNHH MTV Thép Hòa Phát vì số tiền này chuyển vào tài khoản Cty ACBI nhưng theo quan điểm VKS, lợi nhuận của Cty ACBI chính là lợi nhuận trong đó có của Kiên, Kiên là chủ tịch, quyết định sử dụng số tiền này. Kiên phải chịu trách nhiệm hình sự về tổng số tiền này.

Các luật sư cho rằng các bị cáo không có hành vi gian dối, lừa đảo, quan điểm của VKS cho rằng, tại hợp đồng 0105 ngày 21/5/2012 về nguyên tắc khi ký hợp đồng số 20 triệu cổ phiếu đó đã được giải chấp và nội dung hợp đồng cũng thể hiện rằng 20 triệu cổ phiếu đó không có tranh chấp gì nhưng trong hợp đồng có đưa ra những thông tin để hiểu rằng hợp đồng đã được giải chấp là thông tin không đúng sự thật trong hợp đồng, việc đưa ra thông tin không đúng là gian dối của các bị cáo.

VKS giải đáp những phần bào chữa của các luật sư tại tòa, về việc tách, nhập vụ án:

VKS cho rằng căn cứ khoản 2, Điều 117 Bộ luật tố tụng hình sự tách Huyền Như ra vụ án khác để đảm bảo hành vi đối với từng bị cáo, sự phức tạp của vụ án, công luận lên án… Việc luật sư cho rằng “án chồng án” là phiến diện, thiếu kiểm chứng thực tế.

Đối với hành vi ủy thác tiền gửi, VKS cho rằng, việc các bị cáo thực hiện hành vi ủy thác thì Luật các tổ chức tín dụng đã có hiệu lực. Việc áp dụng các văn bản pháp luật ở thời điểm đó cũng chỉ làm giảm nhẹ hành vi của bị cáo.

Đại diện VKS đối đáp, các điều luật, điều khoản nói trong cáo trạng đều thể hiện nội dung của cáo trạng, không làm xấu hơn tình trạng của bị cáo. Đối với cáo buộc các bị cáo là đồng phạm, VKS viện dẫn, hành vi của các bị cáo vì lợi ích nhóm, lợi ích ACB. Biết sai nhưng vẫn làm, cho nên ở đây có yếu tố đồng phạm. 

Đối với hành vi đầu tư cổ phiếu Ngân hàng ACB, VKS cho rằng, đã được Kiên và đồng phạm đưa ra bàn bạc tại cuộc họp HĐQT rất cụ thể. Ngân hàng ACB đã giao cho Kiên chỉ đạo, để nhằm cho các nhà đầu tư khác không biết. Ngân hàng ACB đang mua cổ phiếu của chính mình.

Toàn bộ hạn mức và các loại cổ phiếu, các bị cáo đã bàn rất sâu, rất chi tiết chứ không phải các bị cáo đã bàn việc mua cổ phiếu ACB ở bàn uống trà. Khi thực hiện nghị quyết của HĐQT, Kiên đã chỉ đạo ACBS hợp tác đầu tư hai công ty ACI và ACI-HN. Kiên nói rằng, khi chỉ đạo mua cổ phiếu với tư cách là Chủ tịch ACI. Điều này càng thể hiện rõ ý thức của các bị cáo.

Đối với các hợp đồng hợp tác đầu tư, VKS cho rằng, các hợp đồng đều tuân thủ pháp luật, tuy nhiên nhìn rõ sẽ thấy vấn đề. Tiền của ACB vẫn quay về ACB. Dòng tiền này được núp dưới các hợp đồng hợp tác đầu tư.

Tất cả thông tin trong hồ sơ đều phản ánh, khi ACBS phát hành trái phiếu, thì ACB liên hệ Kienlongbank và Vietbank mua cổ phiếu. Việc ACBS hợp tác đầu tư ACI và ACI-HN góp vốn, đôi bên cùng có lợi, ACI không có đồng vốn nào. Lời khai của ACI và ACIHN cũng cho thấy, đơn vị này chỉ đứng cho hợp thức, còn mọi lệnh chỉ đạo mua bán cổ phiếu đều do Kiên chỉ đạo. Đối với việc ACB nói rằng, việc ACB không thiệt hại từ hành vi đầu tư cổ phiếu là nhằm giảm nhẹ tội cho các bị cáo.

Đối với hành vi ủy thác tiền gửi, NHNN đã có văn bản cấm vay tiền liên ngân hàng. Việc ra Nghị quyết ủy thác tiền gửi trái với quy định của một số văn bản của NHNN và Luật các tổ chức tín dụng 2010 đã có hiệu lực nhưng chưa có hướng dẫn, trái với giấy phép đăng ký kinh doanh của ACB.

Tiền của ACB ủy thác cho các cá nhân đi gửi tiền. Các cá nhân không phải làm điều gì ngoài việc ký để hợp thức tài khoản ở Vietinbank, họ không phải có trách nhiệm nghĩa vụ nào so với thực tế. Họ chỉ đứng tên hình thức, hợp đồng gửi tiền nhưng bị nhà nước cấm. Hậu quả của hành vi làm trái này là Huyền Như đã chiếm đoạt số tiền 718 tỷ đồng. 

Tại tòa, Huyền Như cũng đã thừa nhận là chiếm đoạt, ý thức chiếm đoạt từ trước. Ở đây có mối quan hệ nhân quả, biện chứng. Do Huyền Như đã được xem xét ở vụ án khác nên VKS không đề cập ai trả lại số tiền này, mà chỉ khẳng định rằng, hậu quả chiếm đoạt đã xảy ra. Đối với hành vi này, các luật sư cho rằng, các cơ quan tố tụng căn cứ vào Công văn 350 để khởi tố vụ án. VKS khẳng định hành vi của các bị cáo dựa trên cơ sở pháp luật để khẳng định cố ý làm trái.

Đại diện VKS khẳng định việc VKS Nhân dân Tối cao truy tố các bị cáo tội danh cố ý làm trái là có căn cứ, đúng pháp luật.

11h30’, Tòa tạm nghỉ, 14h chiều nay HĐXX tiếp tục làm việc.