Vì sao Đài Loan bị loại khỏi cuộc tập trận hải quân lớn nhất thế giới?

Dù Đài Loan bày tỏ hy vọng được tham dự cuộc tập trận RIMPAC, nhưng cuối cùng Mỹ lại không mời và nguyên nhân có thể xuất phát từ Trung Quốc.

Giới phân tích nhận định, việc Mỹ không mời Đài Loan tham gia cuộc tập trận mang tên Vành đai Thái Bình Dương (RIMPAC) là để tránh vượt qua “giới hạn đỏ” mà Trung Quốc đặt ra liên quan tới vấn đề Đài Loan.

Cuộc tập trận RIMPAC kéo dài 2 tuần là đợt diễn tập hải quân có quy mô lớn nhất trên thế giới do Mỹ đứng đầu được tiến hành 2 năm/lần. Cuộc tập trận năm nay đã khai mạc vào ngày 17/8 tại thành phố Honolulu của Hawaii.

Đài Loan muốn tham dự cuộc tập trận hải quân RIMPAC nhưng Mỹ lại không mời. (Ảnh: US Navy)

Tham dự RIMPAC năm nay có lực lượng hải quân từ các nước Mỹ, Hàn Quốc, Canada, Australia, Nhật Bản, Philippines, Singapore, New Zealand, Brunei và Pháp. Mục đích của đợt diễn tập là nhằm thúc đẩy sự ổn định và hợp tác trong khu vực. Điều đáng nói, hơn một nửa trong tổng số 25 quốc gia tham dự cuộc tập trận RIMPAC gần đây nhất đã không thể tham gia sự kiện năm nay do ảnh hưởng của dịch Covid-19.

Trước đó, Đài Loan đã bày tỏ hy vọng được mời tham dự RIMPAC nhằm thể hiện mối quan hệ ngày càng thân thiết với Mỹ.

Cụ thể, quân đội Đài Loan đặt nhiều hy vọng về việc được mời tham dự RIMPAC sau khi Thượng viện Mỹ thông qua Đạo luật Cấp phép quốc phòng quốc gia 2021 vào tháng Bảy. Ngoài ra, chuyến thăm 4 ngày tới Đài Loan vào tuần trước của Bộ trưởng Y tế Mỹ Alex Azar càng khiến Đài Loan có cơ sở để hy vọng. Theo đó, ông Azar trở thành quan chức cấp cao nhất thuộc Nội các Mỹ tới thăm Đài Loan kể từ năm 1979, bất chấp sự phản đối từ Trung Quốc.

Ông Azar cũng là Bộ trưởng Y tế đầu tiên của Mỹ tới thăm Đài Loan và là thành viên Nội các đầu tiên thực hiện chuyến thăm tới Đài Loan trong vòng 6 năm qua. Vào năm 2014, bà Gina McCarthy, người từng giữ chức Giám đốc Cơ quan Bảo vệ Môi trường Mỹ cũng đã tới Đài Loan. Chuyến thăm của bà McCarthy vấp phải sự phản đối mạnh mẽ từ phía Trung Quốc.

Chuyến thăm của ông Azar được thực hiện sau khi Mỹ thông qua “Đạo luật đi lại với Đài Loan” vào năm 2018, nhằm mở đường cho Washington cử các quan chức cấp cao tới thăm Đài Loan sau hàng thập niên bị giới hạn do lo ngại gây sứt mẻ quan hệ với Trung Quốc.

Tuy nhiên, hôm 17/8, phát ngôn viên Cơ quan Quốc phòng Đài Loan Shih Shun-wen xác nhận Cơ quan Quốc phòng Đài Loan không nhận được lời mời tham dự cuộc tập trận do Mỹ đứng đầu. Nhưng ông Shih nhấn mạnh, “mối quan hệ hợp tác giữa Mỹ - Đài sẽ đóng góp cho sự ổn định của khu vực”.

Hồi tháng Bảy, ông Shih từng cho hay Đài Loan muốn tham dự RIMPAC với tư cách là quan sát viên để học hỏi các hoạt động hỗ trợ nhân đạo và huấn luyện hợp tác giữa nhiều bên.

Mỹ muốn hạ nhiệt căng thẳng với Trung Quốc

Theo giới chuyên gia, việc Washington quyết định không mời Đài Loan tham gia RIMPAC năm nay là do quan hệ Mỹ - Trung đang rơi vào căng thẳng nghiêm trọng liên quan tới vấn đề Đài Loan và Mỹ muốn hạ nhiệt căng thẳng giữa hai bên.

Lâu nay, Trung Quốc vẫn chỉ xem Đài Loan là một tỉnh ly khai. Bắc Kinh cũng nhiều lần nhấn mạnh, Đài Loan là “vấn đề nhạy cảm và quan trọng nhất trong mối quan hệ Mỹ - Trung”.

Dù không thiết lập quan hệ ngoại giao chính thức, nhưng Mỹ hiện là đồng minh quan trọng nhất và nhà cung thiết bị quân sự chính cho Đài Loan.

Cũng trong ngày 17/8, tờ China Times đưa tin không quân Đài Loan đã nhận được lệnh tránh “nổ súng trước” khi được điều động lên đường xua đuổi các chiến đấu cơ Trung Quốc xâm phạm không phận.

“Chỉ những phi công có kinh nghiệm sẽ được điều động dẫn đầu đoàn làm nhiệm vụ giám sát và xua đuổi các chiến đấu cơ xâm phạm không phận để tránh bắn nhầm”, nguồn tin từ quân đội Đài Loan cho hay.

“Để hoàn toàn tránh được những va chạm có thể kích động xung đột quân sự, các phi công được chỉ thị không nổ súng trước nếu như không có mệnh lệnh trực tiếp từ sở chỉ huy không quân. Bất cứ phi công nào làm sai mệnh lệnh sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của quân đội”, nguồn tin nói thêm.

Hiện phát ngôn viên Cơ quan Quốc phòng Đài Loan từ chối bình luận về thông tin được China Times đăng tải.

Nhà bình luận quân sự ở Hong Kong Song Zhongping nhận định, mệnh lệnh cho thấy Đài Loan không muốn chịu trách nhiệm “khơi mào” cuộc xung đột với quân đội Trung Quốc.

“Quân đội Đài Loan không muốn nổ súng trước và Mỹ cũng sẽ không để Đài Loan làm như vậy. Mỹ vẫn muốn duy trì hiện trạng như bây giờ ở eo biển Đài Loan”, ông Song nói.

Hồi tuần trước, tờ Bưu điện Hoa Nam buổi sáng (SCMP) cũng cho hay, quân đội Trung Quốc ra lệnh cho quân nhân “không được nổ súng trước”, trong bối cảnh Bắc Kinh muốn hạ nhiệt căng thẳng với Washington liên quan tới vấn đề Biển Đông. Trong những tháng gần đây, quân đội Mỹ - Trung đã liên tiếp tăng cường hoạt động quân sự ở Biển Đông, khiến nhiều chuyên gia bày tỏ quan ngại về khả năng xung đột xuất hiện và vượt ngoài tầm kiểm soát.

Gần đây nhất, nhóm tác chiến tàu sân bay USS Ronald Reagan của hải quân Mỹ đã tiến hành cuộc tập trận ở Biển Đông vào ngày 14/8. Ngoài ra, tàu USS Ronald Reagan cũng từng diễn tập với máy bay ném bom B-1B Lancer từ căn cứ không quân Andersen trên đảo Guam nhằm tăng cường khả năng sẵn sàng đưa ra phản ứng chung.