Về thăm ngôi đền thờ người anh hùng với câu nói nổi tiếng “đánh Tây”

Câu nói “Bao giờ người Tây nhổ hết cỏ nước Nam thì mới hết người Nam đánh Tây” của Nguyễn Trung Trực đã trở nên bất hủ. Tuy nhiên, ngôi đền thờ vị anh hùng dân tộc này thì không phải ai cũng biết.

Hy sinh ở tuổi 30

Nguyễn Trung Trực tên thật là Nguyễn Văn Lịch sinh năm 1838 tại tỉnh Gia Định (nay thuộc ấp 1, xã Thạnh Đức, huyện Bến Lức, tỉnh Long An). Nguyên quán gốc của Nguyễn Trung Trực là ở đất võ Bình Định. Khi chiến tranh Tây Sơn bắt đầu, gia đình của Nguyễn Trung Trực chạy vào Nam định cư tại tỉnh Long An và sinh sống bằng nghề chài lưới vùng sông Vàm Cỏ Đông.

Toàn cảnh đền thờ Nguyễn Trung Trực, TP Rạch Giá, Kiên Giang. Ảnh: Nam Phương

Nguyễn Trung Trực được học văn võ tại Bảo Định, Định Tường nên năm 1858 ông đoạt giải quán quân võ đài Cai Tài, Phủ Lý và Tân An. Các môn phái võ đài đều tôn Nguyễn Trung Trực làm thủ lĩnh Dân quân tham gia đánh giặc. Tháng 2/1859, khi quân Pháp mở cuộc tấn công thành Gia Định. Vốn là thủ lĩnh của nhiều võ đài, Nguyễn Trung Trực vô cùng sốt sắng tham gia vào đội ngũ lính đi chiến đấu và còn chiêu mộ nhiều nông dân khác cùng tòng quân để gìn giữ Đại Đồn Chí Hòa.

Cuộc đời Nguyễn Trung Trực nói chung và sự nghiệp kháng chiến chống thực dân Pháp gắn liền với 2 hai chiến công nổi bật.Một, ngày 12/4/1961, Nguyễn Trung Trực chỉ huy đốt tàu L’Esperance của Pháp án ngữ tại vàm Nhật Tảo. Trong cuộc tấn công này, ông đã diệt 17 lính Pháp và 20 lính khố xanh. Đầu năm 1867, Nguyễn Trung Trực được phong chức Hà Tiên thành thủ úy để trấn giữ đất Hà Tiên. Tuy nhiên, khi ông chưa đến nơi thì Hà Tiên đã bị quân Pháp chiếm mất vào ngày 24/6/1867.

Trước chánh điện đền thờ anh hùng Nguyễn Trung Trực. Ảnh: Nam Phương

Với tinh thần quyết tử, ông không lùi quân ra Bình Thuận như lệnh của triều đình nhà Nguyễn mà lập mật khu ở Sân chim ( Kiên Giang) để kháng Pháp. Sáng 1/6/1868, Nguyễn Trung Trực dẫn quân đánh úp đồn Kiên Giang do trung úy Sauterne chỉ huy, tiêu diệt 5 viên sĩ quan Pháp, 67 lính khố xanh, thu về trên 100 khẩu súng cùng nhiều đạn dược và làm chủ tình hình được 5 ngày liền. Ngày 21/6/1868, Pháp phản công, Nguyễn Trung Trực phải lui quân về Hòn Chông (Kiên Giang) rồi ra đảo Phú Quốc.

Ngày 27/10/1868, sau khi bị bắt nhà cầm quyền Pháp cho người hành hình ông. Nguyễn Trung Trực hưởng dương khoảng 30 tuổi, nhưng để lại cho đời bao tiếng thơm lưu truyền hậu thế.

Chánh điện đền thờ anh hùng Nguyễn Trung Trực. Ảnh: Nam Phương

Giữ trọn khí tiết người nước Nam

Sau khi Nguyễn Trung Trực bị thực dân Pháp xử chém ngày 27/10/1868 tại chợ Rạch Giá, những người dân yêu kính ông đã bí mật thờ ông trong đền thờ Nam Hải đại tướng quân (cá voi hay cá ông). Ban đầu, đây chỉ là một ngôi đền nhỏ bằng gỗ, mái lợp lá do dân chài dựng nên bên dòng sông Kiên (phía trước mặt) và rạch Lăng Ông phía bên trái. Đáng chú ý, ngôi đền chỉ cách Biển Tây Nam 100m.

Mộ anh hùng Nguyễn Trung Trực. Ảnh: Nam Phương

Qua lần sửa chữa vào năm 1881, 1964, ngôi đền thờ vị anh hùng dân tộc đã khang trang hơn như hiện tại. Điều đặc biệt toàn bộ kinh phí xây dựng đền đều do nhân dân đóng góp. Hiện đền (hay còn gọi là đình thần Nguyễn Trung Trực hay Đền thờ Nguyễn Trung Trực) tọa lạc ở phía Tây trung tâm thành phố Rạch Giá, Kiên Giang. Đây cũng chính là ngôi đình thờ Nguyễn Trung Trực sớm nhất và lớn nhất trong số chín ngôi đền thờ ông trên địa bàn tỉnh Kiên Giang.

Còn theo thống kê chưa đầy đủ, anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực còn được thờ chính trong nhiều ngôi đình (hay đền) ở Tây Nam Bộ như: Đình Long Giang (huyện Chợ Mới), Vĩnh Trạch (huyện Thoại Sơn) tỉnh An Giang; Đình Long Mỹ (tỉnh Hậu Giang); Đình Long Phú, An Lạc (huyện Kế Sách) và Phú Lộc (huyện Thạnh Trị) của tỉnh Sóc Trăng; Đình An Hòa (huyện Giá Rai) của tỉnh Bạc Liêu.

Phía ngoài đền thờ anh hùng Nguyễn Trung Trực, phía trước là dòng sông Kiên. Ảnh: Nam Phương

Ngày nay, cứ đến tháng 8 Âm lịch, du khách thập phương lại tụ hội về đền thờ Nguyễn Trung Trực. Ai cũng mong muốn được thắp nén hương thơm để bày tỏ lòng tri ân, tưởng nhớ đến vị anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực, người đã truyền nhiều cảm hứng cho phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc, một trong những đại diện tiêu biểu của phong tào Cần Vương và đồng thời khẳng định tấm lòng yêu nước vĩ đại của người Việt từ bao đời qua.

Nam Phương