Về La Phù xem rước “ông ỉn”
Theo các cụ cao tuổi ở La Phù thì lễ hội rước "ông ỉn" bắt nguồn từ việc khao quân của Đức Thánh Tam Lang Đại Vương. Đây là một lạc tướng thời Hùng Vương, có công đánh giặc Thục. Tương truyền, mỗi khi Đức thánh tập hợp quân sĩ đánh giặc, người dân thường thổi xôi, thịt lợn để khao quân.
Sau này, vị tướng tài ba đã về trời vào ngày 14 tháng Giêng. Do đó, người dân lấy ngày 13, rạng ngày 14 tháng Giêng là ngày dân làng tổ chức khao quân và cũng là ngày giỗ của Tam Lang Đại Vương. Chính bắt nguồn từ lễ khao quân trước khi ra trận đánh giặc được người dân La Phù tổ chức vào đêm 13, nhưng ngay từ buổi sáng cả xóm đã tập trung tại nhà người được đăng cai, nhà được các cụ cao niêm trong thôn giao trọng trách nuôi lợn để sửa lễ.
![]() |
Lễ hội rước"ông ỉn" ở La Phù |
Nếu gia đình nào được giao trọng trách “nặng nề” để nuôi lợn để tế lễ, phải tách bạch riêng "ông Ỉn" với đàn lợn nhà mình đang nuôi. Việc chăm sóc và nuôi dưỡng lợn dâng lễ cũng thật tỉ mỉ, cầu kỳ. Những quy định nghiêm ngặt mà cai đám nào cũng phải tuân theo là phải cho lợn lễ ăn uống sạch sẽ, vệ sinh, không được cho lợn ăn thức ăn thừa hay những thức ăn đã bị ôi thiu…
Lợn được chăm bẵm đến ngày lễ hội, sáng sớm ngày 13 tháng Giêng, cai đám cho lợn ăn no. Sau đó làm mấy mâm cỗ để mời các cụ trong xóm cùng những người đến thịt lợn. Rồi người ta trải chiếu từ cổng chuồng để rước "ông ỉn" ra ngoài giết mổ.
Sau đó bỏ sạch bộ lòng, lấy xác “ông ỉn” úp vào chiếc kiệu đủ 4 thanh niên khỏe mạnh khiêng rồi trang trí hoa, dán giấy màu, đèn… vào “ông ỉn” chờ rước ra đình.
Khoảng 6h tối, lễ rước bắt đầu. Các xóm làm lễ rồi xuất phát rước “ông ỉn” hòa chung vào đám rước, cả xã chìm ngập trong ánh đèn lồng rực rỡ, cùng tiếng trống, chiêng tưng bừng của lễ hội. Đi trước kiệu rước của xóm là 2 lá cờ đại, rồi đến các dụng cụ chiêng trống, bát âm, bàn độc với đủ đồ thờ như: cây đèn ống hoa, mâm ngũ quả, chè oản, đỉnh hương trầm nghi ngút khói nhang... Lễ rước thu hút hầu như tất cả người làng tham gia rất linh đình.
![]() |
Sau khi rước "ông ỉn" vào đình, Ban tổ chức chấm điểm |
Đi sau cùng là lễ lợn được trang trí rực rỡ do các thanh niên khỏe mạnh nhất trong làng khiêng. Khi đến đình, bàn độc của các xóm được xếp dọc hai bên sân đình, riêng lễ lợn được khiêng vào đại đình và hậu cung để các cụ bô lão làm lễ.
Lễ rước “ông ỉn” ra đến sân đình, Ban tổ chức sẽ chấm điểm lễ “ông ỉn” của các xóm và chọn ra những ông đẹp nhất để trao giải. Phần thưởng chỉ là vài lạng chè, bao thuốc, nhưng có ý nghĩa tinh thần vô cùng quan trọng với từng xóm.
Khi rước ông ỉn gia đình, chờ chấm điểm, công bố giải… nhiều người dân, thanh niên nam nữ cùng nhau nhận xét, chấm điểm, vui chơi thỏa thích đến rạng sáng thì rước “ông ỉn” về nhà.
![]() |
![]() |
Mỗi xóm một "ông ỉn" rước ra đình làng |
Sau khi những “ông ỉn” được rước ra đình, xóm nào xóm ấy mang “ông ỉn” về nhà đăng cai, đến sáng hôm sau cả xóm cắt cử mỗi gia đình một người đến để pha “ông ỉn” ra chia đều lộc cho từng gia đình trong xóm, tùy vào từng gia đình ở mỗi xóm mà tỷ lệ chia lộc “ông ỉn” khác nhau.
Đây là tục người dân La Phù gọi là chia lộc “ông ỉn” để trong năm những gia đình trong làng làm ăn may mắn, gia đình hạnh phúc, phát lộc phát tài… Và cũng mang ý nghĩa của tục khao quân ngày xưa, nay người dân La Phù chia thịt khao cả làng.
![]() |
![]() |
Sau khi rước ông ỉn chấm điểm, người La Phù mang về nhà cai chia lộc cho cả xóm. |