Tự chủ tài chính - nỗi lo quản trị bệnh viện

Theo PGS.TS. Tăng Chí Thượng, Phó Giám đốc Sở Y tế TPHCM, tự chủ tài chính là một xu thế tất yếu không chỉ ở Việt Nam mà cả trên thế giới. Các bệnh viện tự chủ tài chính phải tự lo toàn bộ nguồn thu cũng như tự cân đối thu - chi.

Hiện nay, bảo hiểm y tế siết chi nên nỗi ám ảnh của hầu hết các giám đốc bệnh viện là làm sao để không bị suất toán. Các giám đốc bệnh viện công đang phải dành quá nhiều thời gian để lo “đối phó” với BHYT, thủ tục hành chính, quy định của các thông tư, nghị định...

Vấn đề đặt ra là cần xem y tế là một loại dịch vụ. Các nhà quản trị bệnh viện cần quan niệm kinh doanh là một quá trình tạo giá trị mà ở đó, người bệnh hài lòng với dịch vụ, vui vẻ trả tiền; còn đội ngũ phục vụ thì cảm thấy mình xứng đáng được chi trả sòng phẳng.

Khi được tự chủ tài chính hoặc cổ phần hóa, các bệnh viện thường có khuynh hướng chạy theo cung cấp các dịch vụ cao cấp phục vụ giới nhà giàu, và như vậy, chăm sóc y tế cho người nghèo sẽ trở thành vấn đề đáng lo ngại.

Các bệnh viện cần chấp nhận sự phân tầng trong cung cấp dịch vụ, tức phải tìm hiểu các mô hình y tế chi phí thấp phục vụ số đông đồng thời với đẩy mạnh phát triển các dịch vụ cao cấp.

Hướng phát triển của các bệnh viện nên chú ý các vấn đề hiệu quả, an toàn, chất lượng dịch vụ. Trong đó, hiệu quả được hiểu là giải quyết hết nhu cầu khám chữa bệnh mà nhu cầu khám chữa bệnh chi phí thấp là một bài toán khó; an toàn là không có sai sót trong chuyên môn; chất lượng dịch vụ phải xem xét cả hai phía - phía cung cấp dịch vụ và phía nhận cung cấp dịch vụ - đều nhận được thái độ ứng xử đúng mực, sự tôn trọng, thông tin đầy đủ, phản hồi nhanh chóng...

Làm được những điều này thì bệnh viện có thể nâng cao mức phí dịch vụ, nhất là ở phân khúc dịch vụ cao cấp nhằm tạo tích lũy cho tái đầu tư.

Theo ông Huỳnh Bảo Tuân (khoa Quản lý công nghiệp, Đại học Bách khoa TPHCM), người có nhiều năm kinh nghiệm trong việc xây dựng kế hoạch cải tiến quản trị bệnh viện tại TP.HCM, hành lang pháp lý cho việc tự chủ tài chính ở các bệnh viện vẫn chưa rõ ràng nên hầu hết các giám đốc bệnh viện đều rất thận trọng vì sợ rủi ro.

Khi được tự chủ, các bệnh viện có được cổ phần hóa và hoạt động như một doanh nghiệp hay không, hội đồng quản trị bệnh viện có hoạt động như hội đồng quản trị của một doanh nghiệp hay không?

BS Phạm Hữu Quốc, Giám đốc Bệnh viện Quận Gò Vấp chia sẻ, Bệnh viện Quận Gò Vấp đã tự chủ tài chính gần một năm nay. Khi chuyển sang cơ sở mới ở đường Quang Trung, bệnh nhân đến khám chữa bệnh ngày càng đông hơn, số lượng người đăng ký khám BHYT cũng tăng nhiều, đời sống nhân viên được cải thiện.

Tuy nhiên, hiện Nhà nước cho tự chủ nhưng vẫn khống chế về giá. Như việc mổ mắt bằng kỹ thuật phaco, cùng là bác sĩ có trình độ chuyên khoa 2 hoặc tiến sĩ, nếu mổ ở bệnh viện hạng 1 thì mức giá là trên 10 triệu đồng, nhưng cũng bác sĩ đó mổ ở bệnh viện quận thì giá chỉ vài triệu đồng!

Về việc quyết toán bảo hiểm, mua vật tư, thuốc men, bệnh viện quận cũng vướng một cổ hai, ba tròng. Như kỳ đấu thầu thuốc vừa qua, tuy bệnh viện đã dự trù mua số lượng gần gấp đôi so với trước, nhưng do số lượng bệnh tăng cao, đến tháng 9 thì thiếu thuốc và vật tư, bệnh viện muốn mua trực tiếp thì không được phép, còn nhờ bên trên thì không ai giúp.

Tự chủ tài chính thì dịch vụ cần tính đúng tính đủ nhưng bảo hiểm lại không chi trả đủ; lương nhân viên y tế chỉ hơn 3 triệu đồng thì họ không đủ sống nếu bệnh viện không phát triển kỹ thuật cao...

Lâu nay, các giám đốc bệnh viện chỉ mới chuyên nghiệp về chuyên môn y khoa, còn các chuyên môn khác như tổ chức, điều hành quản lý, dịch vụ, PR, tiếp thị, tài chính… thì vẫn chưa được chú trọng.

Do đặc thù của ngành y nên khi đề bạt giám đốc, tiêu chí chuyên môn vẫn được đặt lên hàng đầu và các bác sĩ – giám đốc bệnh viện vẫn quan niệm bệnh viện không phải là một doanh nghiệp kinh doanh nên quản trị bệnh viện chỉ là vấn đề tổ chức hành chính thông thường. 

Khi chuyển sang cơ chế tự chủ, giám đốc bệnh viện cần phải nghiêm túc nhìn nhân lại rằng y tế cũng là một sản phẩm, đã là sản phẩm thì phải có quy trình sản xuất, phải làm thế nào cho tốt để bán được sản phẩm và được xã hội công nhận, cũng có nghĩa là khác hàng đang được hưởng lợi.