Tổng thống Haiti Jovenel Moise vừa bị ám sát là ai?

Theo kênh truyền hình France 24, rạng sáng ngày 7/7, Tổng thống Haiti Jovenel Moise (53 tuổi) đã bị ám sát tại nhà riêng ở Port-au-Prince.

Thủ tướng lâm thời Claude Joseph cho biết phu nhân của ông Moise đã được chuyển đến bệnh viện cấp cứu sau khi bị trúng đạn trong vụ ám sát.

Bà Martine (1974 - 2021) là một nữ doanh nhân nổi tiếng ở Haiti. Ngoài cương vị đệ nhất phu nhân, bà còn là người tích cực đấu tranh chống bạo lực đối với phụ nữ và trẻ em gái và các lĩnh vực phát triển cộng đồng như trao quyền cho phụ nữ và giáo dục công dân.

“Vào khoảng 1h sáng, một nhóm không rõ danh tính, bao gồm một số kẻ nói tiếng Tây Ban Nha, tấn công tư gia của tổng thống và làm ông trọng thương”, thông báo cho hay. Ông Joseph cho biết, ông Moise sau đó qua đời vì các vết thương quá nặng.

Thủ tướng lâm thời Haiti cho biết thêm, một nhóm tay súng chưa rõ danh tính đã tấn công vào dinh thự riêng của Tổng thống rạng sáng nay theo giờ địa phương và bắn chết nhà lãnh đạo này. Trong số những tay súng, có một số kẻ nói tiếng Tây Ban Nha và tiếng Anh.

Tổng thống Haiti Jovenel Moise. (Ảnh: Reuters)

Ông Joseph đã lên án vụ ám sát là “khủng khiếp, man rợ, và vô nhân đạo”, đồng thời kêu gọi người dân Haiti bình tĩnh. Hiện an ninh tại Haiti đã được siết chặt.

Truyền thông địa phương đưa tin sân bay quốc tế ở thủ đô Port-au-Prince hiện đang đóng cửa và các máy bay đến đây đang quay theo hướng ngược lại.

Do tình hình khẩn cấp, ông Joseph tạm thời là người điều hành đất nước.

Vụ tấn công xảy ra trong bối cảnh làn sóng bạo lực liên quan đến chính trị ngày càng gia tăng ở quốc gia vùng Caribê.

Theo Reuters, Haiti đang đối mặt với chia rẽ chính trị sâu sắc, khủng hoảng nhân đạo, tình trạng thiếu lương thực và đã có những lo ngại tình trạng hỗn loạn sẽ lan rộng.

Tình hình ở Haiti trở nên rối ren sau khi phe đối lập cáo buộc ông Moise phải chịu trách nhiệm về tình trạng hỗn loạn kinh tế ở nước này. Haiti được xếp vào nhóm nước nghèo nhất ở Tây bán cầu.

Phe đối lập đòi chọn Tổng thống từ một trong số các thẩm phán của Tòa án Hiến pháp, thay vì đợi đến tổng tuyển cử dự kiến vào tháng 9. Tổng thống Moise từng khẳng định sẽ chuyển giao quyền lực cho người kế nhiệm, nhưng nói rõ sẽ không từ chức trước khi kết thúc nhiệm kỳ vào năm 2022.

Tiểu sử Tổng thống Haiti Jovenal Moise

Tổng thống Jovenal Moise sinh ngày 26/6/1968 tại Trou-du-Nord, Đông Bắc Haiti. Ông trở thành tổng thống thứ 42 của Haiti sau khi giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tháng 11/2016.

Năm 1974, ông và gia đình chuyển đến thủ đô của Haiti ở Port-au-Prince.

Sau khi tốt nghiệp đại học, ông bắt đầu hoạt động kinh doanh. Năm 1996, ông chuyển đến Port-de-Paix, tại đây ông mở công ty phụ tùng ô tô Jomar. Cùng năm đó, ông bắt đầu làm nông nghiệp và thành lập trang trại trồng chuối với diện tích 10 ha.

Năm 2001, hợp tác với Culligan, ông đã khởi động một công trình phân phối nước uống cho các khu vực Tây Bắc và Đông Bắc nước này.

Năm 2004, ông trở thành thành viên của Phòng Thương mại và Công nghiệp của vùng Tây Bắc, sau đó ông được bầu làm chủ tịch. Và giữ chức Tổng thư ký Phòng Thương mại và Công nghiệp Haiti. Ở vị trí này, ông đã đóng một vai trò quan trọng trong việc tích hợp các phòng thương mại của các bộ phận khác nhau để đảm bảo sự đại diện của họ trong Phòng Thương mại và Công nghiệp Trung ương của Haiti.

Tổng thống Haiti Jovenel Moise và Đệ nhất phu nhân Martine Moise. (Ảnh: AP)

Năm 2008, ông cùng với các đối tác thành lập Công ty Năng lượng Haiti (Compagnie Haïtienne d’Energie; Comphener), để đưa năng lượng mặt trời và năng lượng gió vào các xã của vùng Tây Bắc đất nước.

Năm 2012, ông thành lập công ty nông nghiệp Agritrans ở Trou-du-Nord và thực hiện dự án Nourribio nhằm tạo ra đặc khu kinh tế nông nghiệp đầu tiên ở Haiti, tạo ra 13.000 việc làm. Dự án này là sáng tạo nhất ở Haiti và lớn nhất ở Caribe.

Năm 2015, Tổng thống Haiti (2011-2016) Michel Martelly đã đề cử ông làm ứng cử viên tổng thống từ đảng Tet Kale (PHTK) cầm quyền tại nước này.

Vào tháng 10/2015, trong vòng đầu tiên của cuộc bầu cử tổng thống ông nhận được 32,81% phiếu bầu.

Các ngày diễn ra vòng thứ hai đã bị hoãn lại nhiều lần, và sau đó các cuộc bầu cử bị hủy bỏ hoàn toàn do việc sử dụng các phương pháp không trung thực của chiến dịch bầu cử và vì lý do an ninh.

Tổng thống Haiti Michel Martelly rời nhiệm sở vào đầu tháng 2/2016. Thượng nghị sĩ Josolermo Prever được bầu làm tổng thống lâm thời vào ngày 14/2.

Các cuộc bầu cử mới đã được lên kế hoạch vào ngày 9/10/2016, nhưng cuối cùng đã bị hoãn lại do cơn bão Matthew kinh hoàng đã đổ bộ vào Haiti khiến 573 người thiệt mạng.

Sau đó, cuộc bầu cử Tổng thống Haiti diễn ra vào ngày 20/11/2016. Ông Moise đã giành chiến thắng trong vòng đầu tiên với 55,67% số phiếu.

Vào tháng 10/2018, một nỗ lực lật đổ chính quyền đã được thực hiện đối với ông Moise trong các sự kiện diễn ra trùng với lễ kỷ niệm 212 năm ngày mất của nhà lãnh đạo Jean-Jacques Dessalines, người sáng lập Haiti và người cai trị đầu tiên của đất nước, đồng thời tự xưng là Hoàng đế Haiti.

Có thông tin cho rằng tại thời điểm đặt hoa tại đài tưởng niệm anh hùng dân tộc, những kẻ tấn công đã nổ súng vào tổng thống. Các vệ sĩ đã tìm cách đưa tổng thống đến nơi an toàn và ông không bị thương.

Vào năm 2019, một làn sóng biểu tình nổ ra ở Haiti, phần lớn người tham gia đến từ các vùng nghèo nhất, những người này yêu cầu ông Moise phải ngay lập tức từ chức, và cáo buộc chính phủ của ông không cung cấp cho người dân những nhu cầu thiết yếu nhất.

Vào tháng 2/2021, các cơ quan thực thi pháp luật Haiti đã ngăn chặn một âm mưu đảo chính và một âm mưu ám sát nhằm vào ông Moise. Tổng thống Moise đã tuyên bố trong một cuộc họp ngắn rằng những kẻ âm mưu đang lên kế hoạch ám sát ông.

Trước đó, ông Moise tuyên bố sẵn sàng chuyển giao quyền lực cho người chiến thắng trong cuộc bầu cử, song sẽ không từ nhiệm trước khi nhiệm kỳ của ông kết thúc vào năm 2022. Ông cũng đẩy mạnh các kế hoạch tổ chức trưng cầu dân ý về việc sửa đổi hiến pháp vào tháng 4/2021.