Chuyên gia lý giải tại sao IS bất ngờ tấn công khủng bố ở Kabul

Các chuyên gia Trung Quốc nhận định ISIS-K, chi nhánh của nhóm khủng bố IS, tấn công ở thủ đô Kabul để ngăn Taliban hợp tác với Mỹ.

Sau 2 vụ đánh bom liều chết xảy ra ở sân bay thủ đô Kabul vào đêm tối ngày 26/8, Trung Quốc đã kêu gọi giới chức ở Afghanistan đảm bảo an toàn cho các công dân nước ngoài.

Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên hôm 27/8 nhấn mạnh, Trung Quốc bị sốc khi hay tin về các vụ nổ bom và cực lực phản đối hành vi tấn công.

Hàng chục người thiệt mạng và hàng trăm người khác bị thương sau 2 vụ tấn công ở Kabul của ISIS-K, chi nhánh của nhóm khủng bố IS. (Ảnh: AP)

“An ninh ở Afghanistan hiện vẫn phức tạp và tồi tệ. Chúng tôi hy vọng các bên liên quan đưa ra những biện pháp thích hợp để đảm bảo quá trình chuyển giao ổn định ở Afghanistan và bảo vệ an toàn cho người dân Afghanistan, cũng như công dân nước ngoài”, Bưu điện Hoa Nam buổi sáng (SCMP) dẫn lời ông Triệu.

Đại sứ quán Trung Quốc ở Kabul cũng khuyến cáo công dân nước này ở Afghanistan tăng cường an ninh và tránh di chuyển ra khu vực sân bay Kabul.

Các chuyên gia an ninh Trung Quốc nhận định, vụ tấn công cho thấy nhóm khủng bố Nhà nước Hồi giáo tự xưng IS đang muốn xác định lại vị trí ở Afghanistan, đồng thời cảnh báo Taliban không được dừng chống lại Mỹ.

Cũng theo giới phân tích Trung Quốc, không dễ gì có thể ngăn được các vụ tấn công của ISIS-K, chi nhánh của tổ chức khủng bố IS đang hoạt động ở Afghanistan. Thậm chí, nguy cơ mất an ninh đối với người Trung Quốc ở Afghanistan còn đang gia tăng, dù họ không phải là mục tiêu bị tấn công trực tiếp.

Theo Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế tại Washington, ISIS-K đã thực hiện gần 100 vụ tấn công nhằm vào dân thường ở Afghanistan và Pakistan trong năm 2017 và 2018, cũng như từng đụng độ với các lực lượng an ninh Mỹ, Afghanistan và Pakistan gần 250 vụ.

Trong 2 vụ đánh bom liều chết vào tối ngày 26/8, phát biểu tại Washington, Tướng Thủy quân lục chiến Mỹ Kenneth McKenzie Jnr xác nhận ít nhất 13 binh sĩ Mỹ đã thiệt mạng bao gồm lính thủy quân lục chiến. Còn theo BBC và nhiều hãng tin khác, con số thương vong sau 2 vụ tấn công ở thủ đô Kabul là trên 60 người.

Đây được xem là ngày chết chóc nhất của quân đội Mỹ ở Afghanistan kể từ năm 2001, thời điểm 13 lính Mỹ thiệt mạng sau khi Taliban bắn rơi chiếc trực thăng vận tải Chinook ở phía tây nam thủ đô Kabul.

Hôm 27/8, một quan chức Taliban nói với Reuters rằng ít nhất 28 thành viên Taliban đã thiệt mạng sau 2 vụ đánh bom liều chết ở thủ đô Kabul. Taliban khẳng định sẽ cho tăng cường an ninh ở sân bay Kabul để ngăn chặn những vụ tấn công khủng bố tái diễn.

Trước đó, Taliban cũng cam kết chính quyền mới sẽ không để xảy ra các vụ tấn công khủng bố và không để một ai bị tổn thương khi ở trên lãnh thổ Afghanistan.

Taliban, lực lượng phiến quân chiếm quyền kiểm soát thủ đô Kabul vào ngày 15/8, cũng từng nhiều lần đụng độ với ISIS-K trong quá khứ. Một số thông tin cho hay, ngay sau khi Taliban giành được Kabul, lực lượng này đã cho tử hình tù nhân Abu Omar Khorasani, cựu tướng chỉ huy IS ở khu vực Nam Á.

Hai vụ tấn công xảy ra sau khi chính phủ Mỹ và các nước phương Tây nhiều lần đưa ra lời cảnh báo về nguy cơ tấn công khủng bố nhằm vào Sân bay Quốc tế Hamid Karzai, nơi Mỹ và các nước đồng minh tiến hành sơ tán hàng ngàn người bao gồm công dân Afghanistan có visa đặc biệt.

Mỹ rút quân, ISIS-K trỗi dậy

Ông Yang Shu, cựu chủ nhiệm khoa nghiên cứu khu vực Trung Á tại Đại học Lan Châu, cho hay ISIS-K đang cố gắng thể hiện vẫn còn tầm ảnh hưởng ở Afghanistan, giữa lúc Taliban dường như muốn thân thiết hơn với các chính phủ nước ngoài.

“ISIS-K xem Taliban từng có chung quan điểm với tổ chức khủng bố về việc đối đầu với Mỹ. Nhưng Taliban hiện đã từ bỏ ý định này và dường như muốn hợp tác với Mỹ. Vụ tấn công là muốn chứng minh ISIS-K sẽ không từ bỏ chống lại Mỹ như Taliban đang làm”, ông Yang cho hay.

Lính thủy quân lục chiến Mỹ tham gia chiến dịch sơ tán người dân khỏi Afghanistan. (Ảnh: Thủy quân lục chiến Mỹ)

Hai vụ tấn công sẽ gây khó cho Taliban, lực lượng đang đối mặt với lời kêu gọi từ nhiều nước lớn như Nga và Trung Quốc, về việc cắt đắt quan hệ với các tổ chức khủng bố.

Cũng theo ông Yang, Taliban sẽ “đối mặt với tình huống khó khăn hơn” sau các vụ tấn công khủng bố.

“Sự đối đầu giữa Taliban và Mỹ sẽ còn gia tăng. ISIS-K đang đưa ra lời cảnh báo với Taliban rằng tổ chức khủng bố có thể làm gì, và Taliban không nên từ bỏ đối đầu với Mỹ”, ông Yang nói thêm.

Trong khi đó, Tổng thống Joe Biden tuyên bố thề sẽ trả thù IS và Mỹ sẽ không dừng sứ mệnh sơ tán, đồng thời cảnh báo các vụ tấn công ở sân bay Kabul dường như sẽ còn xảy ra.

“Đối với những người thực hiện cuộc tấn công, Chúng tôi sẽ không tha thứ. Chúng tôi sẽ không quên. Chúng tôi sẽ truy lùng và bắt chúng phải trả giá", Tổng thống Biden phát biểu tại Nhà Trắng hôm 26/8.

Nhắc tới thủ phạm gây ra 2 vụ tấn công khủng bố ở sân bay Kabul, Tổng thống Biden cho biết đã ra lệnh cho chỉ huy quân đội nhắm vào ISIS-K, chi nhánh của tổ chức khủng bố IS tại Afghanistan. ISIS-K được biết hoạt động ở phía đông Afghanistan và gần biên giới Pakistan từ cuối năm 2014.

Ông Zhu Yongbiao, chuyên gia nghiên cứu Afghanistan tại Đại học Lan Châu, cho rằng tình hình hỗn loạn trong quá trình Mỹ rút quân khỏi Afghanistan chính là cơ hội để ISIS-K trỗi dậy.

“Tình hình Afghanistan ổn định sẽ không có lợi cho các nhóm cực đoan. Chúng muốn nhân cơ hội hỗn loạn để thực hiện các vụ tấn công. ISIS-K đang mở rộng tầm ảnh hưởng, thu hút thêm sự ủng hộ từ các tổ chức khủng bố khác để duy trì sự đối địch với Taliban, cũng như duy trì vị thế là nhóm cực đoan lớn thứ 2 hoạt động ở Afghanistan”, ông Zhu cho biết.

Còn theo ông Sun Degang, chuyên gia nghiên cứu quốc tế ở Đại học Phục Đán, các vụ tấn công khủng bố ở Afghanistan sẽ gây ảnh hưởng xấu tới Trung Quốc.

“Trung Quốc hiện đối mặt với những mối đe dọa lớn trong hoạt động đầu tư và đảm bảo an ninh cho công dân ở Afghanistan. Quá trình tái thiết Afghanistan trong tương lai mà Trung Quốc tham gia cũng sẽ bị ảnh hưởng, nếu tình hình ở quốc gia Nam Á ngày càng xấu hơn”, ông Sun kết luận.