Những bí mật ít người biết về Bức tường Berlin

Nhân kỷ niệm 25 năm ngày Bức tường Berlin sụp đổ, người ta đã thống kê 25 điều bí mật ít được biết đến về bức tường này.

1. Mặc dù Đông Đức  tăng cường canh giữ biên giới và hạn chế đi lại đối với công dân của mình, nhưng vẫn có hơn 3 triệu người Đông Đức trốn sang Tây Đức từ năm 1945 đến năm 1961, hầu hết trong số họ đều đi qua một "lỗ hổng" của bức tường Berlin.

Số người bỏ trốn này chiếm gần 1/5 dân số của Đông Đức khi đó, và chủ yếu là người trẻ, năng động và có học thức. Do đó việc di dân này là mối đe dọa cho sức mạnh kinh tế của Đông Đức và cuối cùng là cho sự tồn tại của quốc gia này.

Sinh viên người Đức mang theo áp phích in ảnh nhà lãnh đạo Liên Xô, Joseph Stalin trong một cuộc diễu hành năm 1951.

2. Có khoảng 50.000 người Đông Đức, hay còn gọi là Grenzgängers  hằng  ngày vẫn vượt qua bức tường rào, làm việc ở Tây Đức để được nhận mức lương cao hơn nhưng lại sinh sống và cư ngụ dưới những điều kiện rẻ tiền hơn ở Đông  Đức. 

Vì sự đa dạng các mặt hàng tiêu dùng, sự cạnh tranh cao nên những mặt hàng ở Tây Đức có  giá trị cao gấp 4-6 lần so với các nhãn hiệu Đông Đức. 

Bên cạnh đó, ở Đông Đức duy trì chế độ xã hội chủ nghĩa nên nền kinh tế là bao cấp. Với hàng hóa cơ bản, chính phủ Đông Đức trợ cấp cho người dân. Ngược lại, ở Tây Đức xây dựng chế độ tư bản chủ nghĩa nên nền kinh tế thị trường, nhiều người bán, nhiều người mua.

Tận dụng điều này, nhiều người ở Tây Berlin và người Đông Berlin đã dùng tiền Mark Đông Đức trao đổi trên thị trường ngoại tệ chợ đen để mua lương thực thực phẩm tương đối rẻ và các hàng hóa tiêu dùng cao cấp mà Đông Đức rất hiếm có như mua giày Adidas, hay ô tô Volkswagen.

3. Điều ít người ngờ đến là  hai thành phố vẫn chung sống hòa bình, trong khi Chiến tranh Lạnh vẫn diễn ra.

Những người lính Đông Đức dàn hàng ngang trên ranh giới sẽ xây Bức tường Berlin vào ngày 13.8.1961.

4. Bức tường Berlin có tổng chu vi là 155km. Hàng rào tín hiệu dài 127.5km. Có 302 tháp quan sát. Chó đặc nhiệm là 259 con. 20 hầm chứa được bảo vệ bởi hơn 11.000 binh sĩ.

5.  Trên thực tế, Bức tường Berlin không phải là bức tường duy nhất mà gồm một loạt bốn bức tường khác nhau, bắt đầu với hai hàng rào dây thép gai, và sau đó là hai bức tường bê tông. Phía cuối là bức tường Grenzmauer 75, được tạo thành từ các khối bê tông graffiti dùng để trang trí và không cố định, có thể di chuyển để dự phòng trường hợp Liên Xô đưa xe tăng vào Tây Đức.

6. Ngoài phần bức tường bê tông và dây kẽm gai, còn có đường băng tử thần là khoảng trống giữa bức tường và bên kia biên giới, không ai vượt qua được mà còn sống.

Dưới bóng đèn pha chói mắt, cũng như nhiều binh sĩ và chó nghiệp vụ , đây thực sự là một chướng ngại vật không ai vượt qua được mà còn sống. Xung quanh bức tường được củng cố với nhiều hệ thống rộng lớn bao gồm hàng rào kẽm gai và dây báo động, hào cản xe cơ giới và cản xe tăng, đường tuần tra và tháp canh. 

Church of Reconciliation bị đổ vào năm 1985.

7. Phía sau bức tường là Church of Reconciliation, một nhà thờ từ thế kỷ 19.  Sau khi bị chia cắt, nhà thờ đã bị đổ.

Sau này, một tòa nhà hiện đại mới được xây dựng ở vị trí cũ và trở thành một trong những địa danh quan trọng của nước Đức thống nhất.

8. Gunter Litfin là người đầu tiên bị bắn trong khi cố gắng tìm cách vượt qua bức tường để sang Tây Đức, vào ngày 24, tháng 8, năm 1961. Một thợ may học việc và một thành viên của đảng dân chủ ở Tây Đức. Litfin làm việc ở Tây Berlin , và thậm chí đã thuê một căn hộ ở đó. Nhưng sau khi cha ông qua đời, ông đã quyết định ở lại Đông Đức để giúp đỡ gia đình mình.  

Litfin đã bị sốc khi nhận ra rằng anh không thể quay trở lại Tây Đức nữa. Những ngày sau đó, anh đã tìm cách trèo qua hàng rào để trốn thoát. Nhưng ngay khi anh leo qua một số đường ray tàu hỏa, anh đã bị phát hiện bởi cảnh sát giao thông, và bị bắn vào đầu.

Người lính Đông Đức, Conrad Schumann, 19 tuổi, đào ngũ qua Tây Berlin.

9. Trong hai năm đầu tiên đã có đến hơn 1.300 binh lính Đông Đức, thậm chí có cả lính gác tường tìm cách đào thoát sang miền đất hứa.

Hình ảnh của người lính Conrad Schumann 19 tuổi, trèo hàng rào kẽm gai, súng vẫn còn đeo trên vai, tràn ngập các phương tiện truyền thông.

Dần dần, bức tường được lắp đặt thêm nhiều cơ chế bảo mật tinh vi, các quan chức Đông Đức bắt đầu chỉ uỷ thác cho các binh sĩ trung thành nhất canh gác khu vực đường băng tử thần.

10. Tổng cộng có khoảng 5.000 người trong khoảng 10.000 tìm cách đào tẩu, đã vượt qua được bức tường đến với Tây Đức.

Trong nhiều năm, các mẩu chuyện về những cuộc trốn thoát táo bạo đã trở thành mục cố định ở các phương tiện truyền thông của phương Tây. 

Những câu chuyện nổi tiếng nhất thời bấy giờ có chuyện của Horst Klein, đu mình theo dây cáp điện cao thế bị bỏ hoang rồi nhích từng tí một để đu sang phía bên Tây Bức tường. Hoặc như Heinz Meixner nổi tiếng với việc cắt kính chắn gió xe rồi chạy luồn dưới ba-ri-e tại trạm kiểm soát trong khi giấu bà mẹ của mình trong cốp. Hai trường hợp đặc biệt nữa là Hans Strelczyk và Gunter Wetzel, cả hai đã làm một khinh khí cầu để vượt qua Bức tường vào năm 1979.

11.  Về phía Mỹ, Tổng thống John F. Kennedy đã từng nói: “Chúng ta có thể đưa xe tăng đến xô đổ bức tường xuống. Nhưng điều gì xảy ra sau đó? Họ lại xây dựng bức tường hàng trăm mét khác? Chúng ta lại xô đổ xuống, và rồi ta tiến tới chiến tranh? Một vòng luẩn quẩn không hồi kết".

12. Hai năm sau khi Bức tường Berlin được dựng lên, một trong những bản diễn văn lừng danh nhất của John F. Kennedy đã được ông phát biểu tại Tây Berlin trước sự chứng kiến của hàng trăm nghìn người.

“Hai ngàn năm trước đây, câu nói tự hào nhất là “tôi là người La Mã”. Ngày nay, trong thế giới tự do, câu nói hãnh diện nhất là “Ich bin ein Berliner!” (Tôi là người Berlin)... Tất cả những người tự do, dù sống tại bất cứ nơi nào, đều là công dân của Berlin và do đó, như một người dân tự do, tôi tự hào nói câu “Ich bin ein Berliner!"

Khoảng 5.000 người được cho là chạy thoát thành công sang Tây Berlin.

13.  Bức tường Berlin cũng là bối cảnh đặc biệt cho bài phát biểu bất hủ của Tổng thống Mỹ, Ronald Reagan, nhân dịp kỷ niệm 750 tuổi của thành phố Berlin.

"Chúng tôi hoan nghênh sự thay đổi và cởi mở; vì chúng tôi tin rằng tự do và an ninh đi cùng với nhau, rằng tự do của con người càng cao chỉ có thể làm tăng động lực cho hòa bình thế giới... Tổng Bí thư Gorbachev, nếu ông mưu tìm hòa bình, nếu ông mưu tìm thịnh vượng cho Liên Xô và Đông Âu, nếu ông mưu tìm giải phóng, hãy đến đây nơi cổng này. Ông Gorbachev, hãy mở cổng này. Ông Gorbachev, hãy phá đổ bức tường này!”

14. Năm 1989, sự sụp đổ của bức tường chính nó đã là một biểu tượng của sự thay đổi, là một bước thiết thực trong việc thống nhất nước Đức và sự kết thúc của Chiến tranh Lạnh.

15. Trong một chuyến thăm Tây Đức hồi đầu năm đó, lãnh đạo Liên Xô cũng tuyên bố rằng mỗi quốc gia có thể "tự do lựa chọn hệ thống chính trị và xã hội của riêng mình" và rằng Moscow sẽ "tôn trọng quyền của tất cả các dân tộc tự quyết."

16. Bức tường Berlin đã không còn tồn tại. Trong cuộc họp báo lúc 6:53 sáng ngày 09 tháng 11, năm 1989, Günter Schabowski, phát ngôn viên cho chế độ sụp đổ của Đức, công bố sự tự do hóa trong việc đi lại.

Khi được hỏi khi nào có hiệu lực, ông trả lời: "Ngay lập tức, không chậm trễ”.

Tối hôm đó, chính phủ Đông Đức quay lại, và kêu gọi mọi người giữ trật tự tại các trạm di chuyển như nhiều ngày qua. Nhưng đến lúc đó thì đã quá muộn bởi các phương tiện truyền thông Tây Đức đã phát sóng trực tiếp cuộc họp báo của Schabowski. Mọi người dân đều đã biêt tin.

17. Trong khi những người phía Đông Berlin đã gỡ hầu hết các trạm kiểm soát thì những người ở phía Tây Berlin cũng đã làm cho lực lượng canh gác choáng ngợp và bối rối.

Để tránh đám đông chen lấn, các quan chức đã bắt đầu để cho mọi người đi qua, trước khi mất kiểm soát, và chỉ đơn giản là mở các cánh cổng.

Sau khi ngồi không trong 28 năm, quân đội giám sát Bức tường đã được cảnh báo đầy đủ, nhưng không người nào ra lệnh bắn – hình như không thể thi hành được điều này và ngay trong đêm đó, họ đã bước xuống khỏi các trạm gác, còn một số người đã tham gia vui chơi.

Một người đàn ông dùng búa phá dỡ bức tường Berlin gần cổng Brandenburg vào ngày 9 tháng 11 năm 1989.

18. Tâm trạng phấn khởi của người dân từ sau sự kiện Bức tường Berlin sụp đổ, cùng với triển vọng kinh tế phương Tây dự kiến là được kỳ vọng làm gia tăng các cuộc hôn nhân và dân số, thế nhưng trường hợp này không phải vậy. 

Đúng 9 tháng sau sự kiện Bức tường Berlin được thông hành, tỷ lệ sinh ở Đông Đức giảm 40% và không phục hồi cho đến năm 1994, khi mọi người đã trải qua một quá trình chuyển đổi vị trí về cá nhân và về kinh tế. Đây là một sự thay đổi lớn đối với người dân Đông Đức.

19. Trong vòng vài giờ khi Bức tường được mở và cả năm sau đó, hàng trăm người vẫn dùng búa, đục để phá vỡ bức tường với ý nghĩa cố gắng góp công vào lịch sử. Sau đó, họ giữ lại những mảnh tường để làm kỷ niệm.

Sau này, một số các mảnh tượng trưng đã được trao cho các viện bảo tàng và trường đại học.

20. Ngày nay, chỉ một số đoạn nhỏ của Bức tường còn sót lại. Một phần đã trở thành một trong những triển lãm nghệ thuật đường phố lớn nhất thế giới. Cái khác trở thành bảng chỉ dẫn về lịch sử bức tường. Một con đường mòn được rải đá cuội cũng chạy qua con đường của Bức tường được dựng nên trong hơn hai thập kỷ vừa qua. 

Một nhóm người Đức đã định tái tạo một đoạn lớn Bức tường, bao gồm cả Đường băng tử thần như một điểm hấp dẫn về lịch sử,  nhưng kế hoạch cho đến nay chưa thành hiện thực.

21. Nhân lễ kỷ niệm 25 năm Bức tường Berlin sụp đổ, hai nghệ sĩ người Đức là anh em nhà Bauder đã tái tạo Bức tường bằng 8.000 quả bóng bay được chiếu sáng và xếp dọc nền cũ của Bức tường. Vào ngày 09/11, chúng sẽ được thả đồng thời trên bầu trời đêm, đánh dấu sự giải phóng của Đông Đức.

22. Trong cuộc khảo sát tiến hành từ tháng trước, ba phần tư người dân Đông Đức nói rằng sự sụp đổ của Bức tường Berlin đã thay đổi hẳn cuộc đời họ, chỉ có 15% khẳng định rằng cuộc sống chỉ tốt hơn trước chút ít. 

Thậm chí với người trẻ hiện nay, có đến 96% tin rằng cuộc sống của họ đã được cải thiện. Ngược lại, chỉ một nửa số dân Tây Đức cảm thấy được hưởng lợi ích từ việc thống nhất đất nước.