Nhựa từ anh hùng thành 'tội đồ' của môi trường

Các chuyên gia cùng nhau chia sẻ về ảnh hưởng của rác thải nhựa.

Theo các chuyên gia, nhựa từng được xem là phát minh có tính bước ngoặt của loài người, thế nhưng hành động thiếu ý thức của con người đã biến nhựa thành "tội đồ" của môi trường, gây tác động tiêu cực đến hệ sinh thái, sức khỏe con người và sự phát triển bền vững.

Ông Nguyễn Thi, Vụ Pháp chế, Bộ Tài nguyên và Môi trường chia sẻ: Việc xử lý chất thải rác sinh hoạt ở Việt Nam hiện nay chủ yếu là đem đi chôn lấp. Việc tái chế, tái sử dụng rác thải chiếm tỷ lệ rất nhỏ và phụ thuộc phần lớn vào việc nhặt phế liệu có thể tái chế của hệ thống thu gom phế liệu không chính thức (đội ngũ ve chai, đồng nát...).

“Pháp luật do cơ quan ở Trung ương ban hành khá đầy đủ về quản lý chất thải, đặc biệt là chất thải rác sinh hoạt, nhưng lại quy định giao cho địa phương tùy vào đặc thù của mình để hướng dẫn và tổ chức thực hiện việc phân loại, thu gom chất thải rác sinh hoạt. Điều này dẫn đến tình trạng có tỉnh thành thực hiện việc phân loại và thu gom rác thải, có tỉnh thì không thực hiện; nếu không thực hiện thì cũng không phát sinh bất cứ trách nhiệm quản lý cũng như pháp lý nào”, ông Thi cho biết.

Riêng đối với rác thải nhựa, ông Thi cũng chia sẻ: “Chưa có quy định về phân loại các loại nhựa, kể cả trong sử dụng làm nguyên liệu cũng như trong phân loại, tái chế rác thải nhựa: Chưa xác định nhựa có thể tái chế, tái chế nhiều lần; nhựa dùng một lần; nhựa siêu nhỏ; hạt nhựa; nhựa phân rã... nên không có chính sách để quản lý phù hợp"

"Ngoài ra cũng chưa có quy định cấm, quy định hạn chế, quy định phân loại, thu gom, tái chế, tái sử dụng rác thải nhựa cũng như chưa có quy chuẩn bảo vệ môi trường đối với chất thải nhựa. Điều này cho thấy, còn rất nhiều bất cập trong việc thi hành các chính sách Nhà nước đối với rác thải nhựa ra môi trường", ông Thi nói.

Bổ sung thêm thông tin về rác thải nhựa tại Việt Nam, ông Nguyễn An Thái - Trung tâm xử lý chất thải phóng xạ và môi trường cho biết, mỗi năm Việt Nam sản xuất khoảng 1,8 triệu tấn nhựa. Mức tiêu thụ nhựa bình quân đầu người ở Việt Nam mỗi năm tăng từ 3,8kg năm 1990 lên 41kg năm 2015, trung bình mỗi năm tăng 10%. Ngoài ra, Việt Nam thải khoảng 0,73 triệu tấn nhựa ra đại dương mỗi năm.

Chỉ có 27% túi nylon của Việt Nam được tái chế. Trong khi đó, các cơ sở tái chế của Việt Nam chủ yếu có quy mô nhỏ, sử dụng công nghệ cũ và quản lý kém hiệu quả. Đồng thời, hệ thống xử lý rác thải không đồng bộ từ khâu phân loại rác kém hiệu quả cũng khiến việc tái chế không đạt yêu cầu.

Ông Thái cũng cho biết, một số tác hại của vi nhựa đến môi trường như gây thương tổn cho các động vật nguyên sinh (là đáy của chuỗi thức ăn đại dương) đang ngày một báo động. Cụ thể, các mảnh vi nhựa có kích cỡ μm có khả năng xâm nhập qua hàng rào máu não vào não cá, gây thay đổi tập tính của chúng. Không rõ người ăn cá (ăn phải vi nhựa) có có ảnh hưởng ra sao cũng chưa có nghiên cứu cụ thể.

Nhưng một số tác hại đối với sức khỏe con người từ các hạt vi nhựa được dự đoán như gây mất cân bằng hormone trong cơ thể người, hoặc bị nhiễm vi nhựa cỡ micro vào trong máu, não có thể gây ra các bệnh mãn tính... thậm chí ung thư.