Nhật cảnh báo tiến độ tuyến Metro số 1 TP HCM

Ông Fujita Yasuo, Trưởng đại diện Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) Việt Nam lo ngại về nguy cơ một số dự án đang chậm giải ngân vốn ODA phải ngừng lại. Trong đó, đáng lo ngại nhất là tuyến Metro số 1 TP HCM và một số dự án do Bộ Giao thông Vận tải quản lý.

Vị trưởng đại diện JICA cho biết, các khoản vay ODA cho năm tài khóa 2017 đã đạt đến mức trần, TP HCM đang đề nghị với Chính phủ phân bổ vốn cho các dự án. Tuy nhiên, việc xem xét đề xuất của TP để phân bổ thêm vốn cho dự án này mất nhiều thời gian. 

Theo đó, chính quyền TP HCM phải đưa ra giải pháp đặc thù là ứng trước vốn ngân sách để trả cho các nhà thầu tránh gây chậm trễ. Tuy nhiên, theo ông Fujita ngay cả dùng biện pháp này thì cũng có những hạn chế vì ngân sách của TP HCM không phải là vô hạn, cũng chỉ đáp ứng được đến một mức nào đó.

Phối cảnh tyến Metro số 1

"Nếu như việc phê duyệt phân bố ngân sách trung ương tiếp tục chậm trễ sẽ không còn vốn để rót thanh toán cho các nhà thầu. Khi các nhà thầu không còn vốn họ cũng không thể thanh toán tiền nguyên vật liệu cần thiết cho dự án hoặc trả lương. Điều này sẽ gây chậm trễ tiến độ dự án. Chúng tôi hết sức lo ngại!", đại diện JICA lên tiếng.

Ông Fujita còn rằng việc chậm trễ thanh toán tuyến Metro số 1, chậm trễ giải ngân đầu tư công sẽ gây ảnh hưởng xấu đến phát triển kinh tế Việt Nam. Các nhà đầu tư nước ngoài sẽ coi đây là rủi ro kinh doanh rất nghiêm trọng. Điều này sẽ làm giảm mong muốn đầu tư của họ vào Việt Nam.

Việc hạn chế các khoản vay công của Việt Nam đang được thắt chặt. Vì vậy, xảy ra tình trạng chậm giải ngân các khoản vốn ODA như của JICA. Theo đó, xảy ra tình trạng chậm thanh toán với các nhà thầu.

Dù vốn của năm tài chính 2017 đã được giải ngân nhưng vẫn phát sinh những dự án có thể bị ngừng lại. Tính đến cuối tháng 9, số tiền chậm thanh toán cho các nhà thầu đã vào mức 4 tỷ yen (tương đương 812 tỷ đồng). Nếu không có điều chỉnh ngân sách giữa các dự án, điều chỉnh bổ sung vốn, đến hết năm, số tiền chậm thanh toán sẽ lên tới 20 tỷ yen (4.060 tỷ đồng).

Đại diện JICA cũng đưa ra giải thích việc chậm trễ đối với các dự án ODA nói chung mới phát sinh vài năm gần đây. Đầu tiên do giới hạn nợ công được giới hạn tại 65% GDP được Quốc hội phế duyệt. Tiếp theo là ảnh hưởng từ quy định tại Luật ngân sách Nhà nước năm 2015, yêu cầu mức trần vay tối đa trong 1 năm với các dự án ODA. Tiếp nữa, năm 2016, trong kế hoạch đầu tư công trung hạn, việc kiểm soát nợ công càng được thắt chặt, các khoản vay bị hạn chế hơn nữa.

"Quy định của Chính phủ Việt Nam để giảm áp lực ngân sách. Tuy nhiên, Việt Nam phải làm sao để việc hạn chế nợ công, giảm gánh nặng ngân sách đi đôi với việc đảm bảo quá trình phát triển kinh tế", đại diện JICA nói.

Ông Fujita cũng cho biết các khoản vay ODA đều được thảo luận chặt chẽ với Chính phủ Việt Nam. Các khoản nào thực sự cần thiết mới cấp vốn. Quyết định cho vay nhận đồng thuận của hai phía Việt Nam và Nhật Bản.

Chậm thanh toán tùy từng dự án thời gian khác nhau, với tuyến Metro số 1 TP HCM và một dự án khác thực hiện theo vốn vay chậm thanh toán là nửa năm. JICA kiến nghị mạnh mẽ với CP cấp vốn bổ sung cho dự án.

Dẫn đến sự chậm trễ này, các khoản chi phí phạt sẽ được tính theo hợp đồng đã kí kết giữa chủ đầu tư và nhà thầu. Khoản phí này sẽ được tính từ thời điểm nhà thầu yêu cầu thanh toán theo hợp đồng đến khi thanh toán.

Trước lo ngại về chậm thanh toán ảnh hưởng đến quyết định cho Việt Nam vay ODA sắp tới của Chính phủ Nhật Bản, đại diện JICA cho biết chưa nhận được thông tin nào như vậy. Tuy nhiên, ông chỉ ra nhiều điểm đáng lo ngại. Việc chậm trễ vốn có thể khiến Chính phủ Nhật Bản chần chừ trong việc cấp vốn cho Việt Nam. Bên cạnh đó, nguồn vốn này từ chính là từ tiền thuế của người dân và doanh nghiệp Nhật Bản, theo đó. Theo đó, thời gian tới Việt Nam sẽ khó nhận được sự ủng hộ cho vay từ phía Nhật Bản hơn.