Người phụ nữ 20 năm truyền dạy dân ca cho người dân tộc thiểu số
Là một trong ít người có vinh dự được trình bày tham luận trước 2000 đại biểu về dự Đại hội Thi đua yêu nước toàn quốc lần thứ IX tại Thủ đô Hà Nội đầu tháng 12/2015, chị Lồ Lài Sửu ((Mường Khương, Lào Cai) cho biết, là người con của dân tộc Bố Y, ngay từ nhỏ chị đã được sống trong môi trường văn hóa truyền thống. Vì vậy, mỗi ngày chị càng đam mê những bài hát, câu hát truyền thống của người dân tộc Bố Y.
Theo chị những bài hát, câu hát truyền thống của người Bố Y thường có nội dung rất sâu sắc và ý nghĩa. Không những thế, cả giai điệu và lời bài hát đều chan chứa tình người, tình yêu thương quê hương đất nước.
“Thông qua những lần giao lưu văn hóa văn nghệ được tổ chức tại xã, tôi càng ngày càng thấy yêu thích vốn dân ca, dân vũ truyền thống của dân tộc mình. Niềm đam mê thôi thúc tôi tìm đến các cụ ông, cụ bà trong thôn để học hát dân ca, đồng thời, cũng tìm hiểu thêm về các phong tục tập quán, các tri thức dân gian để làm giàu thêm kiến thức cho bản thân”, chị Lồ Lài Sửu kể về quá trình đến với những làn điệu dân ca, ca dao và những điệu múa truyền thống của người Bố Y.
Chị Lồ Lài Sửu- người truyền dạy văn hóa của dân tộc Bố Y. |
Từ niềm đam mê trên, năm 1995, chị Sửu chủ động sưu tầm và học hỏi những bài hát dân ca Bố Y. Chị thường đến nhà ông Dì Sí Sần, bà Vàng Sú Chấn, là những nghệ nhân, để học hát và ghi chép lại phiên âm bằng tiếng Việt các bài hát truyền thống dân tộc. Chị được dạy cho các bài hát ru con, các bài hát đồng dao, giao duyên đối đáp nam nữ...
Ngoài việc học hát từ các cụ ông, cụ bà ở trong thôn, chị còn học hỏi thêm được những bài hát từ việc tổ chức các chương trình giao lưu văn hóa, văn nghệ thể thao để làm giàu thêm vốn bài hát. Khi xã tổ chức các chương trình văn nghệ hoặc đi giao lưu văn nghệ ở các xã khác, chị dùng chính những bài hát học được để hát cho bà con nghe và mọi người hào hứng tán thưởng.
Dần dà, sau khi đã thuộc hầu hết các bài hát dân ca dân tộc Bố Y, có sẵn vốn văn nghệ và được nhiều người trong thôn, xã và cả những làng khác biết đến, chị Sửu thường xuyên
“Từ năm 1997-2005, tôi thuộc hầu hết các bài dân ca dân tộc Bố Y, có sẵn vốn văn nghệ và được nhiều người trong thôn, xã và cả những làng khác biết đến. Tôi thường xuyên được xã cử tại các đi hát tại các chương trình văn nghệ, thể thao do xã, huyện tổ chức”, chị cho biết.
Theo lời kể của gương điển hình tiên tiến tại Đại hội Thi đua yêu nước toàn quốc lần thứ IX mới diễn ra ở Hà Nội này, sau khi thuộc hết các bài dân ca của dân tộc Bộ Y, chị bắt đầu chuyển sang sáng tác thêm những bài hát, ca dao, dân ca và những làn điệu múa dân ca gắn với những phong tục tập quán của dân tộc mình.
Cùng với đó, chị dùng những bài hát học được và sáng tác được để truyền dạy cho các em học sinh dân tộc Bố Y trong thôn cùng múa hát. Vần và giai điệu bài hát dựa trên nền bài hát truyền thống dân tộc để sáng tác cho phù hợp cả về nội dung cũng như hình thức thể hiện.
Thông qua các buổi truyền dạy và giao lưu văn nghệ chị luôn tuyên truyền cho các chị em phụ nữ trong thôn cũng như các cháu học sinh người Bố Y cần phải bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa của dân tộc mình.
Hiện chị đã truyền dạy cho 13 chị em phụ nữ và 12 học sinh biết hát và múa các điệu múa truyền thống dân tộc. Chị đã kết hợp với các ban ngành đoàn thể tại địa phương tổ chức nhiều chương trình giao lưu văn nghệ tại thôn và đi tham gia biểu diễn văn nghệ thể thao tại huyện, tỉnh và một số tỉnh, thành trong cả nước.
Không dừng ở đó, chị còn tham gia làm cộng tác viên cho Sở Văn hóa từ năm 2004 đến nay và thường xuyên cung cấp các thông tin về phong tục tập quán, lễ hội, lễ tết, văn hóa ẩm thực, tri thức canh tác nông nghiệp, lễ ma khô, đám cưới, bài thuốc dân gian của người Bố Y cho các cán bộ nghiên cứu của Sở và các viện nghiên cứu ở Hà Nội.
Không chỉ "giỏi việc nước", gia đình chị Sửu còn là hộ sản xuất kinh doanh giỏi cấp tỉnh 5 năm liên tục và là hộ sản xuất kinh doanh giỏi cấp Trung ương từ năm 2014 đến nay với nguồn lãi mỗi năm từ chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi, cho bà con hàng xóm vay vốn khoảng 20-30 triệu đồng và cho bà con nhân dân vay phân bón vào sản xuất kinh tế, từ đó đời sống của bà con nhân dân từng bước được nâng cao và được quần chúng nhân dân tin cậy.
Trong phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư, chị luôn có ý thức tương trợ giúp đỡ mọi người trong cộng đồng khi gặp khó khăn và tham gia các hoạt động văn hóa, văn nghệ của các cấp tổ chức và nhiều năm liền đạt danh hiệu gia đình văn hóa.
Năm 2013, chị được Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tặng Bằng khen vì đã có thành tích đặc biệt xuất sắc trong phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa", đồng thời được Hội văn nghệ dân gian Việt Nam công nhận danh hiệu Nghệ nhân dân gian.
Với những thành tích trên, chị là một trong những đại biểu tiên tiến của tỉnh Lào Cai được vinh dự về Hà Nội dự Đại hội Thi đua yêu nước toàn quốc lần thứ IX đầu tháng 12/2015 và vinh dự là một trong số ít người được đọc tham luận trước 2.000 đại biểu về dự Đại hội.