Nghiện cua nướng, sán làm tổ trong phổi

Ảnh minh hoạ.

Ho cả vốc máu vì sán

Ông Trần Mạnh H. 53 tuổi, trú tại Gia Lâm, Hà Nội không nghĩ rằng mình có thể thoát được án ung thư phổi vì ông thường xuyên ho và ho ra máu. Với triệu chứng trên, ông nấn ná chẳng đi khám vì nghĩ cầm án ung thư khám cũng không cứu được nên đành sống chung với ho cả mấy tháng trời đến khi ho cả ra máu nâu nâu, vợ con ông sợ quá giục ông mới đến bệnh viện.

Sau khi làm các xét nghiệm lân sàng, cận lâm sàng bác sĩ cho biết không thấy dấu hiệu chất chỉ điểm ung thư và cũng âm tính với lao nên khuyên ông đi khám xét nghiệm ký sinh trùng. Kết quả như bác sĩ nghi ngờ bạch cầu ái toan tăng cao đột biến đây là một trong những dấu hiệu báo bệnh ký sinh trùng.

Bác sĩ chẩn đoán ông bị sán lá phổi và sán lá phổi làm tổ trong phổi gây áp xe và gây ho ra máu. Lục lại tiền sử, từ năm 2008 – 2009, công ty của ông H. làm dự án ở vùng núi Hòa Bình và những ngày tháng làm ở đây với ông H. món cua nướng, tôm nướng được bà con dân tộc đưa từ suối về các nhân viên dự án của ông đều thích và mua “nướng mọi” ăn và đây có thể chính là nguyên nhân đưa sán vào phổi mà ông không biết, sán ký sinh và sống chung với vật chủ.

Ông H. kể từ năm ngoái thấy dấu hiệu ho mua thuốc ho uống không đỡ, chụp phổi không bất thường nên cứ thế sống chung với nó mà không nghĩ ra mình mắc sán.

Trường hợp Nguyễn Văn T. 35 tuổi, Sơn La cũng bị sán lá phổi nhưng không biết cứ đi điều trị lao đến khi vào viện thì phổi bị áp xe, tràn dịch màng phổi do sán chứ không phải nhiễm lao.

Sán phổi thích làm tổ ở đâu?

GS Nguyễn Văn Đề - Nguyên trưởng Bộ môn Ký sinh trùng trường đại học Quốc gia Hà Nội phổi là nơi sống của yếu của sán lá phổi song chúng có thể ký sinh ở màng phổi, màng tim, phúc mạc, dưới da, gan, ruột, não, tinh hoàn. Tại các cơ quan này, sán lá phổi tạo nên những ổ áp xe và gây triệu chứng khác nhau.

Chu kỳ phát triển của sán lá phổi, chúng đẻ trứng, trứng theo đờm xuống họng ra ngoài môi trường hoặc theo phân khi nuốt đờm, rơi vào môi trường nước. Ở môi trường nước trứng phát triển và nở ra ấu trùng lông. Ấu trùng lông chui vào con ốc để phát triển thành ấu trùng đuôi. Ấu trùng đuôi rời ốc bơi tự do trong nước và thâm nhập vào tôm, cua nước ngọt, sau đó chúng rụng đuôi hát triển thành nàng trùng ở trong thịt và phủ tạng của tôm, cua.

Ở Việt Nam, các chuyên gia phát hiện ấu trùng này tồn tại rất nhiều ở cua, tôm suối ở các tỉnh phía Bắc như Sơn La, Lai Châu…

GS Đề cho biết người ăn cua, tôm sống như cua nướng, tôm nướng, cua hay tôm làm mắm, uống nước cua sống sẽ có nguy cơ bị sán lá phổi.

Sau khi ăn, ấu trùng sán vào dạ dày và ruột, xuyên qua thành ống tiêu hóa và vào ổ bụng rồi từng đôi một xuyên qua cơ hoành và màng phổi vào phế quản phổi để làm tổ ở đó. Thời gian từ khi ăn phải ấu trùng đến khi có sán trưởng thành mất 5- 6 tuần.

Sán lá phổi ký sinh tại phổi tạo ổ áp xe ở tiểu phế quản phổi gây ho ra máu, có thể vỡ ổ áp xe gây tràn khí và tràn dịch màng phổi và tử vong.

Khi sán lá phổi ký sinh ở màng phổi gây tràn dịch màng phổi. Một số trường hợp sán lá phổi có thể ký sinh ở nơi khác như não đặc biệt là vùng chẩm, thùy thái dương, cũng có khi sán sống ở tủy sống, cơ ngực hoặc các tổ chức dưới da, lách, mạc nối lớn, ổ bụng, màng ngoài tim và cơ tim, trung thất, tử cung, ống dẫn trứng, buồng trứng, tinh hoàn và niệu quản gây nên các triệu chứng phúc tạp và nguy hiểm.

Triệu chứng của sán lá phổi, Giáo sư Đề cho biết khi thấy các triệu chứng ho kéo dài, thậm chí nhiều năm có những bệnh nhân ho đến 30 năm ở Hà Giang từ năm 1969 đến năm 1999, bệnh có thể tiến triểu từng đợt cấp tính, thời gian giữa các đợt và thời gian kéo dài các đợt phụ thuộc vào mức độ bệnh và sức đề kháng của người bệnh.

Ho ra máu, màu màu đỏ tươi hoặc màu gỉ sắt, bệnh nhân không sốt, cơ thể ít suy sụp nên dấu hiệu này khác với bệnh lao. Nghe phổi có tiếng ran ngáy, ran rít là triệu chứng thực thể không đặc hiệu. Khi xét nghiệm thấy bạch cầu ái toan tăng cao, kháng thể tăng trong máu, chẩn đoán thường dùng kỹ thuật Elisa.