Nghe câu nói của mẹ, 8X Nghệ An từ bỏ ma túy, hoàn lương giúp đỡ cộng đồng

Vòng quay luẩn quẩn

Một ngày giữa tháng 7, trong cơn mưa tầm tã, anh Lô Văn Nhất (SN 1988, huyện Quế Phong, Nghệ An) điều khiển xe đi qua những cung đường ngoằn ngoèo để hỗ trợ người nghiện ma túy, nhiễm HIV.

Anh Nhất là một trong những thành viên nổi bật của Nhóm đồng đẳng Sao Va, nhóm cộng đồng hỗ trợ người nghiện ma túy, nhiễm HIV tại Quế Phong. Trước đây, anh Nhất cũng từng có quãng đời trượt dài trong lầm lỗi.

Sinh ra tại địa phương từng được mệnh danh là “thủ phủ” ma túy của Nghệ An, anh Nhất sớm bị bạn bè rủ rê sử dụng chất cấm. Anh nghiện ma túy từ năm học lớp 10.

Anh kể: “Những năm 2000, ma túy như cơn bão quét qua các xã vùng biên của huyện Quế Phong. Trong các cánh rừng, nhiều nhóm đối tượng buôn bán ma túy dựng lán, trại. 

Khi vô tình gặp người dân vào rừng hái củi, lấy nứa… chúng lôi kéo, dụ dỗ họ sử dụng ma túy. Thậm chí, chúng còn cho người dân mang ma túy về nhà hút. Rất nhiều người dân đã bị ảnh hưởng, lệ thuộc vào ma túy. Tôi là một trong số đó.

Sử dụng ma túy hơn 1 năm, tôi bị mẹ bắt quả tang. Lần ấy, tôi và người em đang hút ma túy trong bãi tha ma. Tôi nhớ như in hình ảnh nước mắt mẹ tuôn rơi và đứng chết trân khi bắt gặp, nghe tôi nói câu: 'Con đang chơi ma túy mẹ ạ'”.

Để dứt cơn nghiện ma túy, anh Nhất xin nghỉ học, ở nhà tự cai. Khi cắt được cơn, phục hồi sức khỏe, anh theo người thân vào TPHCM phụ hồ.

Không đủ tuổi lao động, phải làm chui và quá cực nhọc, sau 3 tháng bươn chải, anh trở về quê, xin đi học lại. Dẫu vậy, sau 1 học kỳ, anh lại dẫm vào vết xe đổ của mình. Anh tái nghiện, tiếp tục nghỉ học để cai. 

Cắt được cơn, anh xin đi làm kiếm tiền. Nhưng khi có tiền, về thăm nhà, anh lại sa vào “cái chết trắng”. Anh cứ lặp lại vòng luẩn quẩn ấy cho đến khi sức khỏe, cơ thể bị ma túy bào mòn.

Không còn cách nào khác, bố mẹ anh Nhất viết đơn, đưa anh đi cai nghiện tập trung. Sau 20 tháng cai nghiện, anh trở về nhà. Nhưng chỉ 4 tháng sau, anh lại chìm đắm trong làn khói trắng và phải trở lại trại cai nghiện.

Năm 2015, để có tiền sử dụng ma túy, anh Nhất bán chất cấm và bị bắt. Tuy nhiên, do trước đó sử dụng quá nhiều ma túy đá, bác sĩ kết luận anh bị động kinh nên được tại ngoại điều trị. 

Trong thời gian này, anh làm hồ sơ xin uống Methadone (thuốc điều trị cho người nghiện heroin) tại Trung tâm Y tế dự phòng huyện Quế Phong. 

Trong những ngày tháng ấy, có lần anh Nhất đã nghĩ đến việc tự kết thúc đời mình. Một lần, khi đưa chiếc thòng lọng vào cổ, anh nghe tiếng khóc cùng câu nói của mẹ vang lên sau lưng: “Con đừng làm như thế. Con là nguồn sống của bố mẹ”.

Câu nói khiến anh tỉnh ngộ và quyết làm lại cuộc đời. Anh tâm sự: “Đêm ấy, tôi nằm suy nghĩ, tự trách sao lại để bản thân rơi vào vòng luẩn quẩn nghiện rồi cai, cai xong lại nghiện như thế. Tôi dằn vặt bản thân vì đã bao lần chứng kiến mẹ khóc, nhưng vẫn không từ bỏ được ma túy. 

Câu nói của mẹ trong đêm ấy cùng lời động viên trong những lần bà vào thăm lúc tôi cai nghiện khiến tôi tỉnh ngộ. Từ đó, tôi mong muốn được sống như mọi người, khao khát hạnh phúc riêng nên quyết tâm từ bỏ ma túy”.

Trở thành con người mới

Cuối cùng, anh Nhất cai nghiện thành công. Năm 2020, anh Nhất đến trại giam Đồng Sơn (huyện Đồng Hới, Quảng Bình) chấp hành án phạt tù vì tội Mua bán trái phép chất ma túy.

Đầu 2022, anh được tái hòa nhập cộng đồng. Trở về nhà, dù đã thoát khỏi ma túy nhưng những năm tháng bị cơn nghiện hành hạ vẫn ám ảnh tâm trí anh. Những ám ảnh ấy khiến anh quyết tâm giúp đỡ những người có cảnh ngộ như mình trước đây.

Trong thời gian uống Methadone tại Trung tâm Y tế dự phòng huyện Quế Phong, anh Nhất tham gia nhóm hỗ trợ, vận động người sử dụng ma túy địa phương đi uống Methadone, xét nghiệm HIV.

Thế nên, khi được tái hòa nhập cộng đồng, anh quyết định đăng ký, trở thành thành viên Nhóm đồng đẳng viên Sao Va.

Tham gia nhóm, anh xung phong đến hỗ trợ cộng đồng người sử dụng ma túy, nhiễm HIV ở các xã xa nhất của huyện.

Mỗi ngày, anh rong ruổi hàng trăm cây số đường đèo, núi để tuyên truyền, vận động những người này thực hiện các biện pháp cần thiết, hỗ trợ người bệnh tái hòa nhập cộng đồng.

Để làm công việc này, anh Nhất được trang bị kiến thức cơ bản đến chuyên sâu về người nghiện ma túy, nhiễm HIV.

Anh cũng nhận nhiệm vụ tiếp cận, vận động các đối tượng nguy cơ cao như người nghiện ma túy, gia đình có người nhiễm HIV... sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục, dùng kim tiêm riêng, đi xét nghiệm sàng lọc HIV.

Sau đó, anh kết nối những người này vào chương trình điều trị bằng thuốc ARV nếu họ nhiễm HIV. Hàng tháng, anh chăm sóc, tiếp cận 40 - 60 người nghi nhiễm HIV.

Nhận nhiệm vụ ở rẻo cao xứ Nghệ, anh Nhất gặp không ít khó khăn. Ngoài địa hình hiểm trở, rộng lớn, anh còn gặp trở ngại khi kiến thức của người dân, người sử dụng ma túy tại đây về tác hại của ma túy, nguy cơ lây nhiễm HIV còn hạn chế. 

Hành trang của anh trong mỗi lần đi hỗ trợ người khác chỉ là gói xôi mẹ nấu, chai nước lọc, bộ xét nghiệm nhanh HIV, bơm kim tiêm, bao cao su để phát miễn phí…

Tuy vậy, anh nhận về nhiều niềm vui từ những người được mình hỗ trợ.

Nhiều cá nhân, gia đình khi được hỗ trợ, đã cám ơn anh bằng việc mời cơm. Dù vậy, anh Nhất thường khéo léo từ chối vì nếu ở lại, bà con sẽ tốn thêm con gà, chai rượu… trong khi họ còn nhiều khó khăn.

Dù bụng đói cồn cào, nhưng anh vẫn rời đi rồi lặng lẽ ghé vào vệ đường, nơi có bóng mát, lấy phần xôi mẹ chuẩn bị ra ăn lót dạ. Dẫu vậy, anh chưa bao giờ có ý định từ bỏ công việc này. 

Anh tâm sự: “Cực thật nhưng tôi sẽ không từ bỏ việc này. Những người sử dụng ma túy, nhiễm lao, nhiễm HIV ở đây đã quen mặt tôi. Họ có số điện thoại, địa chỉ nhà, văn phòng của tôi. Khi cần, họ đều gọi nhờ hỗ trợ. Vì vậy, tôi không thể bỏ rơi họ.

Tôi cũng muốn gửi đến cộng đồng người nhiễm HIV, sử dụng chất ma túy rằng mọi người đừng sợ xã hội kỳ thị mà hãy sống lạc quan, yêu đời. Các bạn không cô đơn, cô độc vì xã hội không bao giờ bỏ rơi các bạn.

Xã hội còn nhiều người sẵn sàng giúp đỡ các bạn. Tuy nhiên, để sự giúp đỡ ấy hiệu quả nhất các bạn phải tự tin, yêu đời và phải có nghị lực sống”.