Mỹ - Trung cùng tăng cường hoạt động quân sự trên Biển Đông

Mỹ điều thêm tàu chiến tới Biển Đông

Thêm hai tàu chiến Mỹ hoạt động gần tàu thăm dò West Capella (Malaysia) ở Biển Đông, giữa lúc hải quân và hải cảnh Trung Quốc không ngừng gây sức ép đối với tàu Malaysia.

Theo Bưu điện Hoa Nam buổi sáng (SCMP), kể từ đầu năm nay, các máy bay của quân đội Mỹ đã thực hiện 39 chuyến bay qua Biển Đông, biển Hoa Đông, biển Hoàng Hải và eo biển Đài Loan. Con số này tăng gấp 3 lần so với cùng kỳ vào năm 2019.

Đáng nói, trong động thái hiếm hoi, các máy bay Mỹ đã 2 lần bay gần đặc khu hành chính Hong Kong, khu vực nằm ngay sát Trung Quốc đại lục.

Nhóm tác chiến tàu sân bay Liêu Ninh của hải quân Trung Quốc. (Ảnh: China Daily)

Trong khi đó, hải quân Mỹ cũng đã 4 lần thực hiện sứ mệnh tuần tra đảm bảo tự do hàng hải trên Biển Đông trong vòng 4 tháng đầu năm nay. Cả năm 2019, Mỹ tiến hành 8 lần sứ mệnh tuần tra trên Biển Đông.

Lần gần nhất tàu chiến Mỹ có mặt trên Biển Đông là vào ngày 29/4. Vào thời điểm đó, tàu tuần dương tên lửa dẫn đường USS Bunker Hill của hải quân Mỹ di chuyển qua quần đảo Trường Sa (thuộc chủ quyền của Việt Nam).

Tới ngày 8/5, tàu chiến USS Montgomery và tàu tiếp vận USNS Cesar Chavez thuộc Hạm đội Thái Bình Dương của hải quân Mỹ cũng được báo cáo có mặt trên Biển Đông.

“Lực lượng của chúng tôi tự quyết định bay, di chuyển và hoạt động trong vùng biển quốc tế trên Biển Đông và tuân thủ các quy tắc hàng hải và luật pháp quốc tế, nhằm chứng minh phạm vi hoạt động rộng lớn của hải quân Mỹ ở khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương", SCMP dẫn lời ông Fred Kacher, chỉ huy Nhóm tấn công Viễn chinh số 7.

Dù Mỹ không có tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông hay biển Hoa Đông, nhưng sự hiện diện quân sự mạnh mẽ của Mỹ trong khu vực nhằm thể hiện sự ủng hộ đối với các đồng minh và đối phó trước việc Trung Quốc xây dựng hàng loạt cơ sở quân sự cùng lập trường ngày càng hung hăng.

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper cũng cho biết, ông muốn gia tăng đầu tư quân sự trong khu vực.

Phát biểu trong một hội thảo trực tuyến hôm 5/5, Bộ trưởng Esper cho hay, việc tăng cường sứ mệnh bảo vệ sự tự do hàng hải cùng với các chuyến bay sẽ khiến Trung Quốc khó dự đoán tình hình hơn.

Ông Esper đánh giá Bộ Tư lệnh Ấn Độ - Thái Bình Dương của Mỹ đã "làm tốt việc duy trì sự hiện diện của lực lượng, sự răn đe, năng lực và khả năng sẵn sàng hoạt động trong khu vực".

Dù Mỹ và Trung Quốc đều đang chú trọng tới cuộc chiến chống dịch Covid-19, nhưng quân đội hai nước lại không hề giảm tần suất hoạt động quân sự.

Cụ thể, các máy bay quân đội Trung Quốc đã ít nhất 6 lần bay gần không phận Đài Loan trong năm nay, trong khi nhóm tác chiến tàu sân bay Liêu Ninh cũng đã 2 lần đi qua vùng biển gần đảo Đài Loan.

Bộ Chỉ huy Chiến khu Nam Bộ của quân đội Trung Quốc, đơn vị phụ trách giám sát Biển Đông, còn tiến hành một cuộc tập trận chống ngầm hồi tháng Tư.

Căng thẳng Mỹ - Trung không ngừng leo thang

Ông Timothy Heath, chuyên gia an ninh thuộc Viện Rand Corporation của Mỹ cho rằng, sự gia tăng hoạt động quân sự của Mỹ đến từ những thất bại trong nỗ lực ngoại giao nhằm giải quyết xung đột giữa Bắc Kinh và Washington.

"Việc Trung Quốc tuyên bố chủ quyền trên Biển Đông gây ảnh hưởng tới hoạt động thương mại toàn cầu và an ninh của Mỹ", ông Heath nhận định.

"Để củng cố các tuyên bố chủ quyền đơn phương, Trung Quốc đã đẩy mạnh hoạt động xây dựng đảo nhân tạo trái phép trên Biển Đông, tăng cường tuần tra và triển khai quân sự cũng như ép buộc các nước láng giềng phải tuân thủ yêu sách của Bắc Kinh. Điều này khiến Mỹ không còn lựa chọn nào khác là đẩy mạnh hoạt động quân sự ở Biển Đông nhằm gửi đi thông điệp rõ ràng rằng, Washington nghiêm túc trong việc duy trì vị thế quốc tế của Biển Đông, các vùng biển trong chuỗi đảo thứ nhất, cũng như báo hiệu sẵn sàng duy trì các cam kết đối với đồng minh", ông Heath cho hay.

Cũng theo ông Heath, dù Mỹ không tính tới việc xảy ra xung đột quân sự với Trung Quốc trong tương lai gần, nhưng Washington đã chuẩn bị sẵn cho tương lai.

"Trong nhiều năm qua, Mỹ đã không đầu tư để xây dựng đội quân có khả năng cạnh tranh với những lực lượng sở hữu công nghệ tiên tiến như Trung Quốc. Mỹ có vẻ chấp nhận sự suy giảm khả năng ứng phó với xung đột trong ngắn hạn để giải phóng nguồn lực cho các khoản đầu tư dài hạn", ông Heath nói thêm.

Còn theo ông Song Zhongping, nhà bình luận quân sự tại Hong Kong, xung đột giữa Mỹ - Trung đã vượt ra ngoài phạm vi quân sự.

"Trung Quốc xem vấn đề Đài Loan và Biển Đông là lợi ích cốt lõi, Mỹ đang khai thác điều này để gây áp lực và giới hạn sự phát triển của Bắc Kinh”, ông Song nói.

"Đây sẽ là cuộc xung đột toàn diện không chỉ liên quan đến quân sự mà còn nhiều lĩnh vưc khác như thương mại, văn hoá và ý thức hệ", ông Song nói thêm.

Tuy nhiên, ông Zack Cooper, nhà nghiên cứu tại Viện American Enterprise ở Washington cho rằng nhìn từ góc độ lịch sử, mức độ hoạt động của quân đội Mỹ trong khu vực không phải là cao bất thường.

"Mỹ duy trì sự hiện diện quân sự quy mô lớn ở Đông Á từ đầu thập niên 40 và không tăng lên một cách đáng kể trong những năm qua", ông Cooper nhận định.

"Các lực lượng này hoạt động hàng ngày trên khắp Đông Á, thường tiến hành các hoạt động hiện diện và duy trì tự do hàng hải. Việc có thêm một hoặc hai nhiệm vụ như vậy chỉ có thể tạo ra thay đổi nhỏ", chuyên gia Cooper nói thêm.

Theo ông Malcolm Davis, chuyên gia cấp cao tại Viện Chính sách chiến lược Australian, nếu Mỹ - Trung muốn tránh xung đột trên Biển Đông, họ cần duy trì đối thoại với nhau.

“Tôi cho rằng, cách tốt nhất để kiểm soát rủi ro là duy trì các đường dây liên lạc giữa chính phủ và cả các lực lượng được triển khai của hai nước. Cả hai bên đều phải sẵn sàng làm việc này và hợp tác với nhau”, ông Davis kết luận.

Minh Thu (lược dịch)