Làm gì để đẩy nhanh cổ phần hóa, thoái vốn DNNN?

Trong 8 tháng đầu năm 2018, đã có 10 doanh nghiệp (DN) được phê duyệt phương án cổ phần hóa (CPH) gồm 9 DNNN và 1 đơn vị sự nghiệp. Tổng giá trị DN là 29.524 tỷ đồng, trong đó, giá trị vốn nhà nước là 15.271 tỷ đồng. Các tập đoàn, tổng công ty các DN đã thoái được 3.772 tỷ đồng, thu về 9.140 tỷ đồng. Trong khi đó, tổng số DN phải hoàn thành CPH trong năm nay là 85 DN.

Thực tế hiện nay vẫn còn một số bộ ngành địa phương chưa phê duyệt phương án cơ cấu lại các DNNN và DN có vốn nhà nước, chưa hoàn thành kế hoạch CPH thoái vốn theo đúng phê duyệt của Thủ tướng Chính phủ.

Theo chuyên gia, muốn đẩy nhanh quá trình CPH, thoái vốn DNNN cần phải minh bạch thông tin để kêu gọi nhà đầu tư đích thực...

Tại buổi tọa đàm “Nâng cao hiệu quả doanh nghiệp nhà nước: Minh bạch thông tin, đổi mới quản trị” được tổ chức mới đây, ông Đặng Quyết Tiến - Cục trưởng Cục Tài chính DN (Bộ Tài chính) cho rằng, hiện có một số vấn đề lớn ảnh hưởng đến tiến độ CPH. Trong đó có nguyên nhân từ tổ chức thực hiện và quyết tâm thay đổi nhận thức của người đứng đầu DN vẫn chưa đạt được kết quả như mong muốn.

Thứ nhất, tính kỷ luật chấp hành chỉ đạo trong công tác CPH của một số bộ, ngành và địa phương chưa được thực hiện nghiêm. Thứ hai, còn sự nhận thức e ngại trong việc thực hiện thực chất đổi mới khi CPH như tâm lý sợ mất vị trí, vai trò sau CPH, tư tưởng yên vị vẫn còn đã và đang kìm hãm tiến độ đổi mới. Thứ ba, tư tưởng né tránh trách nhiệm, sợ va chạm nên chưa làm quyết liệt, mạnh mẽ khi thực hiện quy trình mới chặt chẽ, công khai minh bạch, rõ ràng hơn và phải có nhiều bước đi hơn gắn với trách nhiệm cá nhân người đứng đầu DN, cơ quan.

Trong khi đó ông Phùng Văn Hùng - Ủy viên thường trực Ủy ban kinh tế của Quốc hội cho rằng: Nguyên nhân là công việc đòi hỏi sự quyết tâm cao không chỉ các cơ quan nhà nước mà của chính bộ máy các DN, người ta có sẵn sàng không? Đây là yếu tố rất quan trọng. Khi từ bỏ quyền hạn của mình với các DN thì vẫn còn tư tưởng luyến tiếc. Chúng ta đã quyết liệt nhưng đã phê bình, kiểm điểm, khiển trách ai trong lĩnh vực này chưa? Hay các DN lớn tham gia vào nhiều lĩnh vực, hoạt động cả một quá trình dài với nhiều mối quan hệ liên quan tới pháp lý, đất đai, nợ, quyết toán... sẽ làm cho quy trình CPH cũng bị ảnh hưởng? Đây là những vấn đề cần phải mổ xẻ và tìm cách xử lý.

Ông Hùng nhấn mạnh, cần phải có sự vào cuộc, đẩy nhanh tiến trình xây dựng Nghị quyết cho Uỷ ban quản lý vốn nhà nước đi vào hoạt động, để có đầu mối sớm hoàn thiện cơ chế để tiến hành CPH tốt hơn, vì hiện nay còn để rải rác ở các ngành, địa phương thì quy trình, thủ tục rất phức tạp.

Theo ông Đặng Quyết Tiến, muốn đẩy nhanh quá trình CPH, thoái vốn DNNN cần phải minh bạch thông tin để kêu gọi nhà đầu tư đích thực, gắn bó với sản xuất kinh doanh của DN từ đó mới nâng cao giá trị của DN. Theo đó, Chính phủ đã đi trước một bước, thể hiện tinh thần Chính phủ kiến tạo bằng việc quy định các DNNN trước khi CPH phải sắp xếp lại tài sản đất đai. Đây là giải pháp đổi mới sát với thực tiễn, quy định ở Nghị định số 126 về sắp xếp đất đai và Nghị định số 32 của Chính phủ về thoái vốn. DNNN sắp xếp xong đất đai đi thì hãy CPH, thoái vốn theo đúng lộ trình đặt ra.

Vấn đề quan trọng của CPH không phải là số thu mà chúng ta tính đúng, tính đủ để đảm bảo giá trị nhà nước bỏ ra thu hồi về đủ. Ngành nghề CPH vẫn sẽ duy trì, một trong những mục tiêu là thu hút công nghệ mới, quản trị mới; đặc biệt là khu vực DNNN còn nắm giữ lĩnh vực then chốt vẫn CPH nhưng phải kêu gọi công nghệ vì vậy phải tìm được cổ đông sẵn sàng đi cùng mình về công nghệ, quản lý cho ngành tốt hơn.

“Khi cổ phần hoá nhà nước đều có mục tiêu nhất định là phục vụ cộng đồng chứ không phải là để biến tướng đi”, ông Tiến nhấn mạnh.

Còn chuyên gia kinh tế Lưu Bích Hồ cho rằng, nhiều DNNN làm ăn hiệu quả thấp nhưng có khối tài sản lớn là đất đai nên có sức hấp dẫn. Vấn đề làm sao để DN tin tưởng vào môi trường kinh doanh của nước ta, để DN tin rằng, nếu tiếp cận công ty đó với cách quản trị mới DNNN này sẽ phát triển. Theo đó, CPH là con đường hay nhất, đúng đắn nhất để nâng cao hiệu quả quản trị của DNNN. Vì vậy, cần đẩy nhanh tiến độ CPH, tái cấu trúc DNNN, chúng ta đang chậm quá rồi. Trong tái cơ cấu thì DNNN là trọng điểm, chúng ta không làm được tốt thì chúng ta khó thoát ra khỏi tình hình khó khăn như hiện nay, tăng trưởng nhanh hơn, bền vững hơn thì phải dựa vào tái cơ cấu.

Cũng theo ông Hồ, vấn đề đất đai là đại sự, nó không vào túi nhà nước, nguồn này nhiều khi chia đi những chỗ khác, đất đai là sở hữu của nhà nước mà DNNN quản lý đất đai đó thì phải chuyển về cho nhà nước. Vì thế, cần phải xác định giá và công khai minh bạch hết sức quan trọng. Sắp tới Quốc hội cần xem xét lại quy định về chuyển quyền sử dụng đất cho linh hoạt hơn để chuyển đổi theo hướng tích cực, hiệu quả hơn.