Không gian ngầm ở đô thị: Mạnh ai nấy khai thác

Luật Đất đai còn bỏ trống quy định về không gian ngầm. Ảnh minh họa: IT

Ông Nguyễn Ngọc Đông, Thứ trưởng Bộ GTVT cho biết, việc phát triển giao thông ngầm trong nước gặp nhiều khó khăn trong vấn đề quản lý, quy hoạch và khai thác. Điển hình như các tuyến đường sắt đô thị có đoạn đi ngầm như tuyến số 2, số 3 ở Hà Nội, tuyến số 1, số 2 ở TP.HCM, mới được triển khai đã có xu hướng chậm tiến độ, cơ chế quản lý vận hành thì còn đang trong giai đoạn xây dựng.

Ngoài nguyên nhân khó khăn về vốn, ông Đông cho rằng, nguyên nhân chính của tình trạng trên vẫn là do thiếu khung pháp lý, thiếu cơ chế phối hợp. “Trong các luật ban hành gần đây, phát triển giao thông ngầm đô thị nói riêng và không gian ngầm đô thị nói chung có được đề cập nhưng chưa đủ, chưa thống nhất và chưa chi tiết. Trong đó, khung pháp lý quan trọng nhất là Luật Đất đai lại chưa đề cập đến quản lý, khai thác không gian ngầm đô thị. Các khung pháp lý có liên quan khác cũng chưa đề cập hoặc đề cập chưa chặt chẽ tới sự phát triển không gian ngầm đô thị”, ông Đông cho biết thêm.

Thậm chí, khi đã đi vào sử dụng, do yếu kém về mặt quản lý nên các công trình ngầm chưa đạt hiệu quả cao. Cụ thể, hệ thống hầm đường bộ qua đường tại Hà Nội đã được xây dựng tại 18 vị trí nhưng chỉ có 3 vị trí trong nội thành được sử dụng nhiều, còn 15 vị trí ở vành đai chưa được sử dụng nhiều hoặc đóng cửa.

Ông Nguyễn Đình Hưng, Phó Giám đốc Sở Quy hoạch kiến trúc TP.HCM cũng cho biết, hiện còn thiếu rất nhiều những quy định, tiêu chuẩn cơ bản, chi tiết trong công tác lập và quy hoạch không gian xây dựng ngầm đô thị như: về chính sách đầu tư xây dựng, về khai thác, quản lý công trình ngầm đô thị… Về chức năng và không gian kiến trúc, cũng chưa có các quy chế quản lý xây dựng ngầm đô thị để quản lý việc xây dựng, kết nối các công trình ngầm của các dự án thành hệ thống không gian ngầm.

Để các công trình ngầm triển khai được hiệu quả trong thời gian tới, ông Phạm Sỹ Liêm, Phó Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam, Viện trưởng Viện Nghiên cứu đô thị và Phát triển hạ tầng đề xuất, trước hết cần phải sửa đổi Luật Đất đai.

Hiện tại, không gian ngầm đang bị “đánh cắp” một cách hợp pháp. Nhiều nhà cao tầng tại các đô thị lớn làm tầng hầm và đóng móng cọc sâu đến 50-60m nhưng luật chưa đề cập đến vấn đề này. Cứ như thế, các công trình ngầm khi triển khai lại vướng đền bù, giải tỏa, vướng thiết kế quy hoạch… Vì thế, cần phải quy định rõ, tài nguyên trong lòng đất bao gồm cả không gian ngầm; trả lại không gian ngầm cho quy hoạch phát triển.

Ngoài ra, cần giao việc quản lý không gian ngầm cho một cơ quan, tổ chức, để quy hoạch được đồng bộ, tránh việc quản lý, quy hoạch theo kiểu… mạnh ai nấy làm như hiện nay.

Duy Nguyên