GS Ngô Bảo Châu: ‘Ngày thường của tôi đơn giản và đơn điệu’

Nằm trong khuôn khổ Chuỗi sự kiện ASEAN lần thứ 4, những cầu nối - đối thoại hướng tới nền Văn hóa hòa bình, GS Ngô Bảo Châu đã có buổi trò chuyện với hàng ngàn sinh viên tại trường Đại học Bách khoa. Tại đây, sinh viên hỏi "xoáy", GS Ngô Bảo Châu trả lời rất chân thành và dí dỏm.

"Sáng nào tôi cũng đến cơ quan đúng giờ"

Cuộc sống của một nhà khoa học nổi tiếng có gì khác biệt là mối quan tâm của khá nhiều bạn sinh viên. Vì thế, khi một bạn trẻ đặt câu hỏi về ngày bình thường của GS Ngô Bảo Châu đã nhận được sự hưởng ứng và những tràng pháo tay lớn từ hàng ngàn sinh viên có mặt trong hội trường ĐH Bách khoa chiều 13/3.

GS Châu chia sẻ: “Ngày về Việt Nam làm việc ở Viện nghiên cứu cao cấp về Toán thì tôi họp từ sáng đến tối. Khi còn ở ĐH Chicago (Mỹ) cũng chỉ là ngày đơn giản và đơn điệu thôi. Buổi sáng nào tôi cũng đến cơ quan đúng giờ. Tôi là người rất tôn trọng kỷ luật dù không ai kiểm soát tôi có đi làm đúng giờ đi về đúng giờ hay không.

“Buổi tối về nhà, sau bữa cơm gia đình chúng tôi thường ngồi tâm sự với các con. Bạn bé nhất nhà tôi nói rất nhiều, tâm sự với bạn ấy rất thích. Sau khi bạn ấy đi ngủ nếu còn sức thì tôi đọc sách”, GS Ngô Bảo Châu chia sẻ

"Đúng giờ tôi gặp sinh viên hoặc nghiên cứu sinh. Vì thế tôi cũng có quy định, người làm việc với tôi kể cả có ý tưởng mới hay không nhưng cứ đúng giờ hàng tuần phải lên gặp tôi. Gặp thường xuyên như vậy, nếu không có gì để nói cũng khó chịu lắm chứ, nhưng chính sự khó chịu đó làm người ta phấn đấu tuần sau phải cố tìm ra cái gì đó để nói cho khỏi ngượng”, GS thẳng thắn bộc bạch.

Chủ nhân của giải thưởng Fields cũng cho biết thêm, buổi sáng ông thường gặp gỡ sinh viên, cố gắng giải quyết tất cả các vấn đề, rồi trả lời email, hay duyệt bài báo. Buổi chiều ông nghe seminar, hoặc tập trung việc nghiên cứu khoa học nếu không phải đi dạy. “Buổi tối về nhà, sau bữa cơm gia đình chúng tôi thường ngồi tâm sự với các con. Bạn bé nhất nhà tôi nói rất nhiều, tâm sự với bạn ấy rất thích. Sau khi bạn ấy đi ngủ nếu còn sức thì tôi đọc sách”, GS Ngô Bảo Châu kể lại.

Một mối quan tâm khác lại xoay quanh việc có gia đình sớm có ảnh hưởng tới công việc nghiên cứu của GS hay không? Ông thành thật bày tỏ: "Tôi để ý bất cứ buổi giao lưu nào cũng có câu hỏi giống như thế này. Tôi nghĩ việc tôi lập gia đình sớm có ảnh hưởng tốt đến sự nghiệp khoa học của tôi. Có lẽ người vất vả nhất không phải là tôi mà là phu nhân của tôi". GS cũng khẳng định, chính cuộc sống gia đình ấm áp, giản dị là nơi để mình bình tâm tập trung tích cực vào khoa học.  

Đam mê có thể chia tay nhưng cũng có thể quay trở lại

Khi được hỏi về những khó khăn gặp phải trong quá trình nghiên cứu, GS Ngô Bảo Châu cho rằng, khó khăn của cá nhân ông (và có thể của nhiều người) là khi mình bắt đầu nghiên cứu, nhiều người không tin vào thành công. 

GS đã kể lại chính trường hợp của mình, sau khi hoàn thành luận án tiến sĩ, ông được tuyển vào làm cán bộ nghiên cứu của một Viện khoa học ở Pháp. Nhưng trước đó một thời gian, ông thi tuyển vào Viện này và bị đánh trượt. Trong buổi phỏng vấn này, trả lời câu hỏi của Ban giám khảo, ông cho biết mình nghiên cứu Bổ đề cơ bản. Tất cả Ban giám khảo đều cười và đánh trượt ông.

Tuy nhiên, theo GS, khó khăn đó nếu có lòng quả cảm thì có thể dễ dàng vượt qua nhưng quan trọng hơn là khó khăn thứ hai: khi chính bạn cũng không tin bạn. GS bắt đầu quay lại với Bổ đề cơ bản từ năm 2002 – 2003 với những ý tưởng mới. Ông đã làm việc say sưa và ngay lập tức năm 2003, ông viết một bài báo và được công nhận, có tiếng vang.

Đến năm 2006 ông cố gắng tiếp tục theo đuổi và mở rộng nghiên cứu của mình nhưng thời điểm đó, bản thân ông cũng không tin vào mình nữa. 

GS cũng nhấn mạnh, khi mình không tin vào chính mình thì phải tin tưởng vào số phận. Bản thân ông cũng có những lúc cảm tưởng tất cả tính toán của mình đều vô vọng, những cố gắng không đi đến đâu, thì tình cờ ông nói chuyện với một người đồng nghiệp.

Người đó có nói về công trình của mình làm cách đó 20, 30 năm mà theo ông ấy nó chẳng có giá trị nhưng ngay lập tức GS hiểu đó là mẩu ghép cuối cùng để hoàn thiện bức tranh mà ông còn đang thiếu. Nhưng nếu không có những nỗ lực trước đó thì không thể nhận ra mẩu ghép cuối cùng này.

GS nhấn mạnh: Mọi người không tin mình và chính mình không tin vào bản thân, đó là 2 khó khăn lớn mà mỗi người phải tự đưa ra phương án cho chính mình.

Hàng ngàn sinh viên chung mối băn khoăn về những khó khăn mà người làm khoa học như GS Châu gặp phải trong quá trình nghiên cứu.

Một trăn trở của một sinh viên năm thứ nhất, nhận được nhiều sự đồng tình từ phía sinh viên, đó là bản thân không còn say mê với con đường mình đã chọn, không thấy được cái đẹp của khoa học nữa, từ khi bước vào cổng trường đại học.

Theo GS Ngô Bảo Châu, niềm say mê không bao giờ là ổn định. Chính vì thế, học phải có tập thể, có kỷ luật. Kể cả khi không còn niềm đam mê cũng phải cố để học, cố để hoàn thành nhiệm vụ, bổn phận của mình.

“Niềm đam mê có thể chia tay bạn nhưng cũng có thể sẽ quay lại. Không có gì là vĩnh viễn ra đi cả, cái chính là không được bỏ cuộc. Nhiều khi bạn đã chán nhưng trót chơi với người khác mà không chơi nữa, bạn sẽ cảm thấy không tốt với bạn của mình. Khi chán muốn dừng cuộc chơi, bạn sẽ chờ đến khi cuộc chơi hay để trở lại, vì nếu bỏ cuộc sẽ hối tiếc. Chính tinh thần kỷ luật và tập thể sẽ giúp bạn không bỏ cuộc", GS khẳng định.