Dự kiến Ngân hàng yếu kém sẽ buộc phải chuyển giao hoặc phá sản

Tại kỳ họp thứ 4 Quốc hội khóa XIV sáng 26/10, Quốc hội đã nghe Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội đọc Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng (TCTD).

Đáng chú ý, Dự thảo Luật không quy định mua bắt buộc TCTD yếu kém nhưng có phương án chuyển giao bắt buộc. Một số ý kiến đề nghị quy định cụ thể, chặt chẽ cơ chế, điều kiện, đối tượng, tiêu chí chỉ định TCTD nhận chuyển giao bắt buộc; đối tượng nhận chuyển giao bắt buộc chỉ là TCTD, nhà đầu tư hay cần quy định Nhà nước cũng đứng ra nhận chuyển giao bắt buộc trong một số trường hợp.

Về vấn đề này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo rà soát toàn bộ các quy định về chuyển giao bắt buộc tại Mục 1đ của dự thảo Luật cả về điều kiện, trình tự thủ tục, nội dung phương án chuyển giao bắt buộc, biện pháp hỗ trợ... Trường hợp không có TCTD, nhà đầu tư khác đề nghị nhận chuyển giao bắt buộc; không xây dựng được phương án chuyển giao bắt buộc hoặc Chính phủ không phê duyệt phương án chuyển giao bắt buộc thì Ngân hàng Nhà nước trình Chính phủ quyết định chủ trương và thực hiện phương án phá sản như quy định tại khoản 8 Điều 151a.

Sau quá trình đánh giá việc thực hiện chủ trương mua bắt buộc, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 36/NQ-CP ngày 15/4/2017, theo đó Nhà nước sẽ không áp dụng biện pháp mua bắt buộc. Tiếp nối tinh thần đó, dự thảo Luật không quy định về phương án mua bắt buộc TCTD mà bổ sung phương án chuyển giao bắt buộc đối với ngân hàng thương mại.

Dự thảo Luật đã quy định rõ điều kiện, trình tự thủ tục phê duyệt phương án chuyển giao bắt buộc. Theo đó chỉ áp dụng đối với ngân hàng thương mại khi giá trị thực của vốn điều lệ, quỹ dự trữ của ngân hàng đó đã âm (tài sản nợ nhiều hơn tài sản có), thực chất đã lâm vào tình trạng phá sản nhưng nếu cho phá sản sẽ ảnh hưởng đến an toàn, hoạt động của hệ thống; tiềm ẩn rủi ro lớn, ảnh hưởng đến an ninh tiền tệ quốc gia, trật tự an toàn xã hội.

Việc phê duyệt chủ trương áp dụng phương án chuyển giao bắt buộc thuộc thẩm quyền của Chính phủ; dự thảo Luật đã quy định cụ thể cả về điều kiện, trình tự thủ tục, nội dung phương án chuyển giao bắt buộc, biện pháp hỗ trợ... trong đó nêu rõ quyền và trách nhiệm của TCTD, nhà đầu tư nhận chuyển giao, của Ban kiểm soát đặc biệt cũng như Ngân hàng Nhà nước trong việc đề xuất, trình phương án chuyển giao bắt buộc, bảo đảm chặt chẽ, minh bạch.

Theo quan điểm của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, việc hạn chế quyền cổ đông theo quy định về chấm dứt quyền và nghĩa vụ của thành viên góp vốn, cổ đông của ngân hàng thương mại là cần thiết để bảo đảm an toàn hệ thống ngân hàng, an ninh tiền tệ, trật tự, an toàn xã hội, phù hợp với quy định tại Điều 14 của Hiến pháp năm 2013. Theo quy định của dự thảo Luật, ngân hàng thương mại phải thông báo và tổ chức họp đại hội cổ đông để xem xét, quyết định. Trường hợp không hoàn thành việc tăng vốn điều lệ thì mới dẫn đến việc chấm dứt toàn bộ quyền, lợi ích cổ đông, thành viên góp vốn, chủ sở hữu của ngân hàng thương mại được chuyển giao bắt buộc. Quy định này bảo đảm các cổ đông đều biết rõ thực trạng yếu kém và đã có thời gian để thực hiện quyền bảo vệ tài sản của mình tại ngân hàng thương mại trước khi bị chấm dứt quyền, lợi ích.

Đối với phương án phá sản ngân hàng, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng cơ cấu lại TCTD bằng hình thức phá sản cũng là một hình thức răn đe, động lực để các TCTD nâng cao chất lượng quản trị điều hành và trách nhiệm trong việc sử dụng nguồn tiền huy động, từ đó nâng cao ý thức người gửi tiền và khách hàng lựa chọn TCTD có uy tín, chất lượng dịch vụ tốt. Dự thảo Luật quy định việc phá sản chỉ áp dụng sau khi đã thực hiện các biện pháp khác nhưng không thành công, đồng thời quy định rõ việc quyết định thực hiện phương án phá sản TCTD thuộc thẩm quyền của Chính phủ để bảo đảm quyết định một cách kỹ lưỡng, thận trọng, chặt chẽ.

Khi phương án phá sản đã được phê duyệt, để bảo đảm xử lý kịp thời TCTD yếu kém, không có khả năng phục hồi, dự thảo Luật bổ sung quy định về quyền của Ban kiểm soát đặc biệt yêu cầu TCTD nộp đơn yêu cầu tòa án mở thủ tục phá sản. Quyền nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản của các đối tượng khác thực hiện theo quy định của Luật Phá sản.

Về miễn trách nhiệm đối với người tham gia cơ cấu lại TCTD được kiểm soát đặc biệt, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị bỏ quy định về miễn trách nhiệm đối với người tham gia cơ cấu lại TCTD được kiểm soát đặc biệt để bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật.

Về trường hợp đặt tổ chức tín dụng vào kiểm soát đặc biệt, theo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, việc đánh giá, xếp loại các ngân hàng thương mại cổ phần và xếp hạng quỹ tín dụng nhân dân đang được thực hiện theo quy định của Ngân hàng Nhà nước. Nếu quy định cụ thể trong Luật sẽ không bảo đảm tính linh hoạt do tiêu chí xếp hạng TCTD cần thay đổi theo tình hình thực tế và thông lệ quốc tế.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng bổ sung Điều 130a quy định về các biện pháp can thiệp sớm để xử lý các TCTD có dấu hiệu yếu kém nhưng chưa đến mức phải kiểm soát đặc biệt.