Đổ xô đi xét nghiệm sán lợn là không cần thiết

BS Trương Hữu Khanh.

Những ngày qua, thông tin bữa ăn trong trường học ở Bắc Ninh cung cấp thịt lợn gạo truyền nhiễm sán cho người khiến phụ huynh hoang mang, ồ ạt đưa trẻ đi xét nghiệm.

Tuy nhiên, BS Trương Hữu Khanh (Bệnh viện Nhi đồng 1) cho rằng việc này không cần thiết, không những tốn tiền mà còn khiến tâm lý hoang mang và lo lắng lan rộng, phụ huynh không nên lo lắng thái quá khi con em có kết quả xét nghiệm dương tính.

Theo BS Khanh, không thể xác định chính xác trẻ đang nhiễm loại sán nào. Nếu trẻ đã từng nhiễm loại sán này, nay đã hết hoặc đang nhiễm cũng đều cho kết quả dương tính. Hầu hết các loại sán đều có thể được điều trị bằng cách đơn giản là uống thuốc xổ giun.

Y văn thế giới cũng như hướng dẫn y khoa chính thống đều khuyến cáo không nên dùng xét nghiệm Elisa để chẩn đoán người đó có nhiễm sán hay không. Xét nghiệm này vẫn cho kết quả dương tính khi họ đã từng bị nhiễm sán, nay đã hết hay nhiễm con sán này lại xét nghiệm ra con sán khác hoặc chỉ nhiễm loại sán thông thường. Xét nghiệm này đòi hỏi lý luận lâm sàng kết hợp với các xét nghiệm chuyên sâu khác mới có thể khẳng định chính xác. Do đó, không có triệu chứng gì thì không cần đi xét nghiệm. Thông thường, chỉ nên chỉ định xét nghiệm khi có triệu chứng lâm sàng.  

BS Khanh cho biết: "Tất cả sán khi xâm nhập cơ thể đòi hỏi phải có thời gian ủ bệnh, xâm nhập vào máu theo chu trình, kích thích cơ thể tạo ra kháng thể chứ không thể ăn hôm nay thì ngày mai có kháng thể liền, có loại mấy tháng sau mới có kháng thể. Do đó, xét nghiệm có âm tính cũng không thể chắc chắn trẻ chưa bị nhiễm sán".

Giun sán có rất nhiều trong môi trường sống như trong đất, trong phân, thức ăn tái, chưa chín... Mặt khác, không phải sán lợn mới lên não, mắt, da,... rất nhiều loại sán khác cũng tương tự. Đặc biệt, sán chó, sán mèo, các loại giun nằm trong ốc sên vẫn có thể đi lạc lên cơ quan đầu não như viêm màng não, liệt tay chân, thị lực kém, nhiều nhất vẫn là nhóm ăn ốc sên (ốc ma).

Việc sán lợn đi lạc vào cơ thể hoàn toàn phụ thuộc khi chúng ta ăn đồ sống tái, ăn rau có chứa ký sinh trùng, vệ sinh không sạch.... Tuy nhiên, đi xét nghiệm dù dương tính đi nữa vẫn có nhiều khả năng bị nhiễm những giun sán thông thường, chưa hẳn là sán lợn.

Thông thường, bệnh nhân có dấu hiệu ký sinh trùng xuất hiện ở da như nổi sần, hôn mê, co giật, yếu liệt chi... BS nghi ngờ do ký sinh trùng hoặc những bệnh lý liên quan khác đều cho xét nghiệm. Trường hợp, nếu kết quả xét nghiệm dương tính như các trường hợp nhiễm giun sán ở Bắc Ninh thì cũng không có giá trị bởi mục tiêu xét nghiệm để điều trị là không có.

Việc trẻ vừa ăn và phát hiện bị nhiễm giun sán là hoàn toàn không có khả năng xảy ra, vì trẻ có thể bị nhiễm giun sán trước đó và từ nhiều nguồn khác nhau như từ việc trẻ thường xuyên tiếp xúc với chó, mèo, ăn rau sống, ăn tái, hoặc vệ sinh không được sạch sẽ...

Để phòng giun sán nói chung, không riêng gì sán lợn, cần ăn sạch, uống sạch, ăn chín uống sôi, xổ giun định kỳ, bỏ thói quen ăn đồ tái sống, ăn rau không sạch, thực phẩm không an toàn. Con nít hay ôm chó ôm mèo, hôn hít hoặc hay bò dưới đất sẽ rất dễ nhiễm giun sán. Do đó, hiện tại, một số nhà trẻ, trường mẫu giáo đã cho trẻ xổ giun định kỳ mỗi năm 2 lần.

Chú ý các dấu hiệu của trẻ khi nhiễm sán lợn thường là đi ngoài ra sán, nếu bị nhiễm sán lâu trẻ có thể bị sụt cân, suy dinh dưỡng, trường hợp đặc biệt sán chui lên não có thể gây co giật, hôn mê. Nếu nghi ngờ trẻ nhiễm sán thì chỉ cần cho uống thuốc xổ giun.

Nếu trẻ có các dấu hiệu như mắt không thấy đường, co giật, yếu chân thì dù trẻ có bị nhiễm sán hay không cũng phải đưa trẻ đi khám, bác sĩ sẽ làm chẩn đoán hình ảnh mới biết được đó là do nguyên nhân gì. Các triệu chứng này chưa chắc đã do sán gây nên mà có thể do các bệnh u não, động kinh, lao màng não.