Đi chợ trâu bò một tháng 6 phiên, nhiều người 'hái bạc', 'lập đại điền'

“Ai về chợ Ú Đại Sơn. Mua con trâu mộng lập nên đại điền”. Ở Đô Lương, nhiều người đã khấm khá nhờ buôn bán trâu bò, có những người 'hái bạc' từ việc cho thuê chuồng trại, có cả những lão nông cầu kỳ khi xem tướng cho trâu…

Mỗi phiên chợ Ú đều nhộn nhịp từ 4h sáng.

Cầu kỳ như đi chọn trâu

4 giờ sáng một ngày tháng Chạp, trời rét căm căm. Ấy thế mà những ngả đường đổ về chợ Ú đã nhộn nhịp. Chợ Ú họp ngay giữa trung tâm xã Đại Sơn (huyện Đô Lương, Nghệ An), là vị trí đắc địa thuận lợi cho việc thông thương, buôn bán.

Trên nền đất ẩm của chợ Ú, mấy bếp lửa được nhóm lên để xua bớt giá rét. Những thương lái đến sớm đã cột trâu bò vào thành xe, thỉnh thoảng chúng rống lên mấy tiếng rồi thở phì phì, móng sắt nện xuống nền lộp cộp…

Hơn 10 năm gắn bó với những phiên chợ Ú, lái trâu Nguyễn Văn Kỳ (SN 1970, quê xã Trù Sơn, huyện Đô Lương) cho biết: “Bất kể nắng, mưa, chừng 4 giờ sáng chợ đã nhộn nhịp cho đến gần 10 giờ thì chợ mới vãn”.

Nhiều người dân, lái buôn có mặt từ sớm ở chợ Ú để lựa chọn những con trâu, bò ưng ý nhất.

Thời gian đầu, trong chợ Ú có đầy đủ các loại hàng hóa phục vụ dân sinh, nhưng hiện nay chủ yếu dành cho hoạt động mua bán trâu, bò. Không chỉ người làng, bà con quanh vùng mỗi lúc có nhu cầu cũng tìm về chợ Ú. Tiếng lành đồn xa, các thương lái từ khắp nơi tìm về ngày một đông. Hiện tại, chợ họp mỗi tháng 6 phiên vào các ngày 1, 6, 11, 16, 21 và 26 (âm lịch) với lượng trâu bò được giao dịch đến hàng nghìn con mỗi phiên.

“Con trâu là đầu cơ nghiệp”. Thế nên, việc lựa chọn con giống cũng rất cầu kỳ, tốn nhiều thời gian bởi “nó có thể báo trước gia chủ gặp phúc hay họa”.

Bước chân vào chợ Ú, không chỉ lái buôn mà những nông dân đều phải thuộc nằm lòng câu cửa miệng: “Đầu tang, xoáy tóc, hàm sa. Có ba thứ ấy cửa nhà ra đi”. Kế đó là kinh nghiệm, “Kỵ nhất là “trâu cười”, nghĩa là khi đêm đến dùng đèn soi vào mặt trâu thì nó nhe răng. Hai là trâu “tam trinh”, còn gọi là con trâu có 3 mắt – có một cục lồi giữa trán giống như mắt thứ 3. Ngoài ra, bò “bạch nhiệt” hay bò “đốm đuôi”… là những con cần tránh hàng đầu khi lựa chọn.

Suốt cả phiên chợ, nhiều lái luôn mồm hét con này bao nhiêu thành thịt, con kia bao nhiêu cân… dù không qua một công đoạn cân đo nào. Dẫu rằng việc mua trâu bò giết thịt không cần cầu kỳ nhưng không thể thiếu đôi mắt tinh nhanh.

“Đấy là do mình quen mắt, ước đoán khối lượng dựa trên nhẩm tính bằng mắt. Ngoài ra phải đủ tỉnh táo để phát hiện những mánh khóe ''thẩm mỹ'' của người bán. Nếu không thì đừng theo nghề này”, lái buôn Mai Văn Quyết quê Nghệ An nói chắc nịch.

Rồi anh Quyết tiết lộ thêm: “Tiêu chí lựa chọn hàng là những con có lông to, cứng, da xù xì vì chúng nhiều thịt xương nhỏ. Thường thì những con giống “nghịch” lại là cơ hội kiếm lãi đối với người buôn”.

Nhiều lái trâu cho biết thêm, trâu bò dễ bán nhất khi có những đặc điểm: “Mồm gấu dai, tai lá mít, đít lồng bàn”, là giống tạp ăn, dễ nuôi...

“Nếu mua nhầm phải trâu bò nghịch thì phải ''thẩm mỹ'' lại để che mắt thiên hạ, nếu không được thì phải bán tống bán tháo giá thấp”, lái buôn bật mí.

Sau khi “ngã giá” thành công, trâu bò được dắt lên xe vận chuyển đi nhiều nơi.

Muôn kiểu kiếm tiền, thúc đẩy phát triển kinh tế

Từ chiều hôm trước diễn ra phiên chợ, nhiều xe chở trâu, bò đã tập kết khắp các đường làng quanh chợ Ú. Một loạt dịch vụ ăn theo đã ra đời từ đây. Ấy là bán thức ăn, nước uống cho trâu bò; dựng lán trại để chủ trâu bò thuê làm chỗ nhốt tạm.

Bà Nguyễn Thị Vân, một người dân sống gần chợ Ú cho biết: “Mỗi phiên, từ bán thức ăn, cho thuê chỗ nhốt tạm trâu bò cũng kiếm được kha khá. Tính ra, mỗi con thuê nhốt cũng 15.000-20.000 đồng. Mỗi tháng có 6 phiên họp, trừ các chi tiêu hàng ngày cũng tích cóp được một khoản”.

Có những lái buôn đến chợ mang theo hàng chục con trâu bò. Một mình chẳng thể cáng đáng hết, họ sẵn sàng chi tiền cho người dân địa phương “đòi trâu” – dắt thuê. Ở chợ Ú này, những người theo nghề “đòi trâu” là trẻ em, phụ nữ. Mỗi con trâu bò được thuê dắt có giá dao động từ 3.000-5.000 đồng cho một chiều. Nếu ra chợ không bán được, khi dắt trâu bò quay lại, cũng vẫn được tính công bình thường.

''Dịch vụ'' dắt trâu cũng giúp người dân địa phương kiếm thêm thu nhập.

Vùng Trù Sơn, Đại Sơn (huyện Đô Lương) chẳng ai lạ những kẻ ít vốn “buôn ngồi”. Đó là những người mua trâu bò gầy yếu về vỗ béo, đợi vài ba phiên sau dắt đến chợ bán. May mắn, họ có thể kiếm lãi từ 500-700 ngàn đồng mỗi con.

Ở Đại Sơn, chẳng khó để kiếm tìm một gia đình theo nghề buôn trâu. Cha bỏ vốn tìm trâu bò, những con ốm yếu tiếp tục vỗ béo rồi bán. Vợ và con, người bán thức ăn, cho thuê chuồng trại, hoặc làm nghề “đòi trâu”.

“Vất vả, khó nhọc… nhưng cũng còn hơn gấp mấy bận làm nông”, ông Nguyễn Tất Tuấn (trú ở xã Đại Sơn) chia sẻ.

Chẳng nơi đâu kiếm tiền dễ như ở chợ Ú. Chỉ riêng nghề dắt mối, “cò”… cũng đã có bộn tiền sau mỗi phiên chợ. Khách cần chọn con trâu bò ưng ý nhất, thời gian nhanh nhất… chẳng có cách nào ngoài việc nhờ người đưa mối. Những cuộc mua bán nhanh nhất, không thể thiếu vắng những “cò” mồi.

Ban quản lý chợ Ú tiến hành phun tiêu độc, khử trùng trước khi các phương tiện ra khỏi chợ.

Trao đổi với PV Infonet, ông Nguyễn Thúc Hải, Phó Bí thư Đảng ủy xã Đại Sơn (huyện Đô Lương) thông tin, chợ Ú đã được hình thành hàng trăm năm, trước đây quy mô nhỏ lẻ, mỗi phiên từ 50 – 70 con; 10 năm trở lại đây phát triển quy mô lớn, mỗi tháng 6 phiên vào các ngày 1, 6, 11, 16, 21, 26 (âm lịch hàng tháng).

Xã Đại Sơn có gần 2.600 hộ với 10.028 nhân khẩu. Tốc độ phát triển kinh tế của địa phương chủ yếu nhờ vào chợ Ú, có khoảng ¼ dân số tham gia buôn bán, chăn nuôi trâu bò, thu nhập bình quân gần 52 triệu đồng/người/năm, thuộc tốp đầu của huyện Đô Lương. Phía ngoài chợ, có hàng trăm hộ dân kinh doanh, những ngày không có chợ, hoạt động buôn bán trâu, bò vẫn diễn ra tấp nập.

“Bình thường trước đây mỗi phiên chợ có khoảng 2.500 con trâu bò, với trên 250 phương tiện đỗ kín khu vực chợ. Tuy nhiên, do thời gian qua ảnh hưởng của dịch Covid-19 nên số lượng giảm đi đáng kể. Hoạt động của chợ trâu, bò đã tạo thêm nguồn vốn để giải quyết những khó khăn, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế của địa phương, tạo thêm việc làm cho nhiều người dân”, ông Hải chia sẻ thêm.