Giữa muôn trùng sóng gió, những 'cụ bàng' trên đất thiêng Côn Đảo vẫn xanh tốt suốt trăm năm

Theo chị Nguyễn Thị Kim Cúc, một hướng dẫn viên (HDV) tự do ở huyện Côn Đảo (Bà Rịa - Vũng Tàu), không ai biết chính xác cây bàng ở Côn Đảo có tự bao giờ. Kể cả những người sống ở Côn Đảo lâu năm, lúc họ đến đã thấy cây bàng mọc sừng sững nhiều vô kể.

Cây bàng Côn Đảo lá to, tán rộng, gần như có ở khắp mọi nơi từ ven vịnh Bến Đầm lên đến đỉnh núi Thánh Giá, từ sân trường ra đến giữa chợ, từ trại giam Phú Hải đến sườn núi, đâu đâu cũng có cây bàng ôm ấp, chở che… 

Không ai biết chính xác cây bàng ở Côn Đảo có tự bao giờ. Những người sống ở Côn Đảo lâu năm cho biết, lúc họ đến, đã thấy cây bàng nhiều vô kể.

Theo Ban quản lý di tích Côn Đảo, ở đây có tất cả 79 cây thuộc các họ bàng, bằng lăng, điệp bèo và thị, được Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam công nhận là "Cây di sản Việt Nam", trong đó cây bàng chiếm số lượng nhiều nhất (53 cây). Chính vì thế, người Côn Đảo vẫn gọi ví von là "cụ bàng".

So với cây bàng trồng ở đất liền, cây bàng ở Côn Đảo lá thẫm, to và dày hơn, gốc xoải rộng, vỏ cây xù xì, gân guốc hơn… thân to 3-4 vòng tay người ôm, cao hàng chục mét.

Cây bàng trải dài dọc bờ biển...

...chạy dài trên các con đường Lê Duẩn, Tôn Đức Thắng… Những cây bàng cổ thụ hàng trăm năm tuổi phủ bóng mát khắp Côn Đảo.

Cây bàng cổ thụ gốc sù sì, đứng sừng sững kỳ bí, được ví như linh hồn của Côn Đảo.

Theo Ban Quản lý di tích lịch sử huyện Côn Đảo, những cây bàng cổ thụ có tuổi đời từ 130 đến 150 năm, tính từ năm thực dân Pháp bắt đầu xây dựng nhà tù (1862).

Trong suốt 113 năm (1862 – 1975), thực dân Pháp và đế quốc Mỹ đã lần lượt giam cầm hàng chục vạn chiến sĩ cách mạng và những người yêu nước Việt Nam, biến Côn Đảo thành “địa ngục trần gian” hết sức tinh vi và khét tiếng tàn bạo. Hiện nay, tại các trại giam Phú Hải thuộc hệ thống nhà tù Côn Đảo, giữa sân vẫn sừng sững dãy bàng hàng trăm năm tuổi. 

Trong trại giam Phú Hải, giữa 2 bên dãy phòng giam, cây bàng cổ thụ trăm năm tuổi vẫn tỏa bóng mát.

Dưới gốc cây bàng trong trại giam Phú Hải được đặt bia thông tin 'Cây di sản Việt Nam'

Những cây bàng này đã được những người tù Côn Đảo đầu tiên trồng, thân cây to 3-4 người ôm mới xuể.

Cây bàng cũng được coi là “chứng nhân” trong nhiều giai đoạn lịch sử của Côn Đảo. Bàng rợp bóng trên đảo.

Ngoài hệ thống nhà tù Côn đảo, tại Bảo tàng Côn Đảo, các khu di tích lịch sử,... ngay trên các con phố cũng đều có cây bàng hiện hữu. Bàng dọc theo lối đi. Bàng trong sân nhà, công sở, trường học, bệnh viện…

Trên con đường ven biển, ngay trước di tích cầu tàu lịch sử 914 của Côn Đảo, bia thông tin 'Cây di sản Việt Nam' được đặt ngay dưới gốc các 'cụ bàng'.

Khách du lịch thích thú tham quan và ngắm các cụ bàng hàng trăm tuổi dọc con đường ven biển.

Hiện nay, những cây bàng di sản vẫn được người dân Côn Đảo gìn giữ, chăm sóc rất kỹ lưỡng.

UBND huyện Côn Đảo cũng thường xuyên chỉ đạo đơn vị quản lý cây xanh thực hiện công tác chăm sóc, cắt tỉa cành, nhánh khô, xử lý những cây bị sâu bệnh, cây già cỗi, dễ gãy đổ gây nguy hiểm cho người đi đường và ngăn chặn kịp thời các hành vi khai thác, phá hoại cây trồng.

Nhờ đó những hàng cây bàng cổ thụ luôn tươi tốt, góp phần tạo nên không gian cổ kính, thiêng liêng và rất riêng cho Côn Đảo.

Dọc con đường mang tên Bác Tôn, nơi có trụ sở Huyện ủy Côn Đảo, các 'cụ bàng' vẫn vươn cao sừng sững.

Vào mùa Xuân, các 'cụ bàng' thay 'áo mới', những chiếc lá đỏ rực nhường chỗ cho những tán lá xanh non mơn mởn đua nhau đón gió.

Đến khoảng tầm tháng 6, tháng 7 hàng năm là mùa quả bàng chín rộ. Khi quả bàng rụng, nhiều người Côn Đảo rủ nhau đi nhặt về chẻ lấy nhân làm mứt. Khách du lịch đến Côn Đảo thường mang hạt bàng về làm quà. Loại hạt này được coi là đặc sản mang đậm dấu ấn Côn Đảo.

Hải Yến