Vụ gian lận tài chính của Chủ tịch Nissan tác động thế nào đến ngành xe hơi toàn cầu?

Chủ tịch Nissan Carlos Ghosn.

Carlos Ghosn là thế lực đứng sau một trong những liên minh hàng đầu của ngành xe hơi, bao gồm 3 công ty độc lập với hơn 470.000 nhân viên, 122 nhà máy và bán được 10,6 triệu ô tô trong năm 2017. Nay, ông đang chìm trong rắc rối lớn. Thị trường xe hơi trở nên chấn động hôm 19/11 khi Nissan cho biết cuộc điều tra nội bộ phát hiện bằng chứng ông Ghosn lừa dối về thu nhập trong nhiều năm và lạm dụng tài sản công ty.

Với hơn 40 năm kinh nghiệm trong ngành, ông Ghosn không phải một quan chức tầm thường. Ngoài vị trí tại Nissan, nơi ông làm CEO đến cuối năm 2017, ông còn là Chủ tịch Mitsubishi Motors. Không chỉ có vậy, ông còn là CEO kiêm Chủ tịch hãng sản xuất ô tô Renault của Pháp. Cả ba công ty có hơn một điểm chung ngoài vị Chủ tịch. Họ còn sở hữu cổ phần của nhau. Vì vậy, dù bán cho các khách hàng khác nhau dưới các nhãn hiệu khác nhau, có trụ sở tại hai lục địa, bộ ba Nissan, Mitsubishi và Renault nhìn từ một vài khía cạnh lại hoạt động như một thực thể.

Nhiều lãnh đạo cấp cao trong liên minh báo cáo công việc cho ba CEO độc lập. Quyết định lớn của mỗi thành viên trong liên minh về sản phẩm và đầu tư chỉ được thông qua nếu được hai đối tác còn lại “gật đầu”. Trong đó, ông Ghosn có thể xem là “trùm cuối”. Trung bình cứ 9 xe được bán trên toàn cầu thì có 1 chiếc do liên minh Renault, Nissan và Mitsubishi đã cùng nhau sản xuất.

Từng có các liên minh xe hơi khác trong nhiều năm nhưng không tổ chức nào hoạt động tốt hay mang các công ty lại gần nhau. Ông Ghosn cho thấy liên minh có thể hợp tác và tiết kiệm hàng tỷ USD.

Liên minh bắt đầu với Renault và Nissan 19 năm trước. Renault nắm 43,5% cổ phần Nissan, trong khi Nissan sở hữu 15% của Renault. Mitsubishi gia nhập năm 2016 khi Nissan mua lại 34% cổ phiếu. Tại cuộc họp báo tổ chức chiều 19/11, CEO Nissan Hiroto Saikawa cho biết ông tự tin mối quan hệ giữa các thành viên sẽ tiếp tục ngay cả khi Nissan đang tìm cách phế ông Ghosn khỏi ghế Chủ tịch. Theo ông, có khả năng 3 đối tác sẽ đồng ý chọn một Chủ tịch duy nhất để thay thế.

“Tôi sẽ không nói rằng không có tác động gì. Tuy nhiên, chúng tôi sẽ làm hết sức để giảm thiểu. Bản thân mối quan hệ liên minh không bị ảnh hưởng bởi sự việc này”.

Ngành xe hơi toàn cầu cần đầu tư hàng trăm tỷ USD để phát triển xe điện và xe tự lái trước khi các hãng công nghệ thành công. Các hãng ô tô khác như Ford, Volkswagen đều đang thảo luận để thành lập liên minh mới. Rebecca Lindland, nhà phân tích cấp cao của Cox Automative, nhận định thách thức đang đối mặt với toàn ngành đồng nghĩa liên minh do ông Ghosn thành lập sẽ sống sót nhưng chắc chắn có chia rẽ.

Thực tế, liên minh đã chuẩn bị phương án “hậu Ghosn”, người được cho là sẽ nghỉ chức CEO Renault năm 2022. Mitsubishi cho biết đang đề xuất để ban quản trị nhanh chóng loại bỏ ông Ghosn khỏi vị trí, còn Renault chia sẻ ban quản trị sẽ sớm họp.