Vì sao trẻ dùng sai thuốc nhỏ mũi dễ bị xuất huyết não?

Rẻ, dễ mua nên nhiều phụ huynh thường tự ý ra hàng thuốc mua thuốc nhỏ mũi cho con mà không lường trước được nhiều khả năng trẻ sẽ nguy kịch vì bị ngộ độc thuốc nhỏ mũi.

Mới đây, Bệnh viện Nhi Đồng 2, TPHCM tiếp nhận bệnh nhi T.H.T.B (2 tuổi, ngụ quận Thủ Đức) bị ngộ độc thuốc nhỏ mũi. Bé B nhập viện trong tình trạng vã mồ hôi, cao huyết áp, nhịp tim nhanh, co mạch sau khi được bố nhỏ thuốc nhỏ mũi. Theo các bác sĩ, nếu không được điều trị kịp thời, bệnh nhi dễ bị xuất huyết não gây tử vong.

Trước đó cũng đã có nhiều bé đã nhập viện trong tình trạng bứt rứt, vật vã, thở nấc, nhịp tim chậm và không đều. Các bác sĩ cho biết, các cháu bé trên đều nhập viện trong tình trạng bị cao huyết áp, rối loạn nhịp tim do ngộ độc chất naphazolin, thành phần chính trong một loại thuốc nhỏ mũi của người lớn.

BS Nguyễn Thị Minh - Khoa Nội Tổng hợp (Bệnh viện Nhi Đồng 2) cho biết, naphazolin có tác dụng làm co mạch tại chỗ nhanh và kéo dài, giảm sưng và sung huyết niêm mạc. Sau khi nhỏ dung dịch naphazolin tác dụng co mạch đạt trong vòng 10 phút và kéo dài khoảng 2 – 6 giờ. 

Khi sử dụng, không được dùng naphazolin liên tục quá 3 ngày. Ngộ độc do quá liều (khi dùng tại chỗ liều quá cao hoặc uống nhầm) có thể gây ức chế hệ thần kinh trung ương như hạ thân nhiệt, tim đập chậm, ra mồ hôi, buồn ngủ, co giật, hôn mê đặc biệt ở trẻ em. 

Sau khi nhỏ mũi thì chỉ với một khoảng thời gian ngắn (30 phút – 2 giờ) trẻ sẽ xuất hiện các biểu hiện như tay chân lạnh, vã mồ hôi, trẻ lừ đừ, thở yếu thậm chí có thể dẫn đến hôn mê. Những dấu hiệu nặng của tình trạng này là nhịp tim không đều, ngưng thở từng cơn.

Theo các bác sĩ, các trường hợp ngộ độc thuốc nhỏ mũi khá nhiều, thường rơi vào những trẻ dưới 3 tuổi (chiếm 90%) do nhỏ quá liều và không đúng chỉ định. Sau nhiều tai nạn đáng tiếc đã xảy ra dường như các bậc cha mẹ vẫn còn mắc sai lầm trong việc sử dụng loại thuốc này.

Về mặt giải phẫu và sinh lý, đường thở của trẻ nhỏ rất dễ bị kích ứng, sung huyết khi nhiệt độ thay đổi đột ngột, đặc biệt là khi chuyển mùa. Khi bị nghẹt mũi, trẻ sẽ khó bú, khó ngủ và quấy khóc. 

Những lúc như thế, phần vì thương con, phần vì nôn nóng các bậc cha mẹ thường tự ý dùng các loại thuốc nhỏ mũi cho trẻ mà không hiểu hết về thành phần cũng như tác dụng của thuốc. 
Thuốc được dùng phổ biến là naphazolin với khá nhiều tên thương mại như Rhinex, Rhinazin, Nasoline... với hàm lượng 0,025%, 0,05%, 0,1% . Thuốc có giá thành rẻ, dễ mua ở hầu hết các nhà thuốc và nhanh chóng làm giảm triệu chứng nghẹt mũi khi mới sử dụng. 

Để tránh nguy hiểm, không nên dùng thuốc cho trẻ em dưới 6 tuổi. Đối với người lớn và trẻ em trên 12 tuổi nếu có chỉ định có thể dùng dung dịch 0,05% hoặc 0,1%. Trẻ em 6-12 tuổi, dùng dung dịch 0,025% hoặc 0,05% theo chỉ định và dưới sự theo dõi của thầy thuốc.

Ngoài việc không sử dụng thuốc nhỏ mũi của người lớn cho trẻ, ngay cả thuốc nhỏ mũi của trẻ cũng được khuyến cáo chỉ nên dùng trong thời gian vài ngày theo chỉ định của bác sĩ. Các bậc cha mẹ không tự ý mua thuốc nhỏ mũi cho con và cũng không được sử dụng dài ngày một loại thuốc nhỏ mũi vì sẽ khiến các bệnh về mũi của trẻ tăng nặng. 

Nếu trẻ sổ mũi, ngạt mũi, có thể dùng nước muối sinh lý để vệ sinh mũi cho trẻ, có tác dụng làm ẩm niêm mạc mũi trong trường hợp không khí khô và ô nhiễm, làm long đờm, loãng đờm khi mũi bị viêm. Sử dụng nước muối để vệ sinh mũi rất an toàn, không có tác dụng phụ.

Ngoài ra, cũng có thể sử dụng khăn giấy mềm, dai làm bấc sâu kén đặt vào hốc mũi của trẻ để thấm ướt dịch mũi, sau đó lấy ra và đặt lại một bấc sạch. Lập lại các bước này cho đến khi sạch mũi.