Vì sao con người không thể sống nổi nếu nhịn ăn?
![]() |
Con người không thể nhịn ăn vì cơ thể cần tiêu thụ thức ăn. |
Dưới đây là bài viết của một Thạc sĩ, bác sĩ về chuyện nhịn ăn ở con người nguy hiểm như thế nào.
Trong thiên nhiên tình trạng nhịn ăn kéo dài tương đối phổ biến:
Nhiều loài vật hầu như không ăn gì trong suốt thời kỳ ngủ đông như gấu dơi, nhím, trăn rắn, vv... Một số loài vật nhịn ăn ngay cả trong thời gian hoạt động: Gà, chim trong giai đoạn ấp trứng hầu như không ăn.
Hải cẩu đực, ngỗng trời đực hầu như không ăn trong suốt mùa giao tình mà vẫn phải chiến đấu mãnh liệt với các đối thủ và lao động cật lực phục vụ bạn tình. Trong một vụ động đất ở New-Zealand, người dân đi sơ tán mà đôi cá vàng vẫn sống mặc dù không được cho ăn trong suốt 2 tháng người chủ bỏ đi. Thế nhưng con người thì không như vậy.
Giai đoạn tiêu thụ glycogen và lipid: Trong vòng 24h đầu tiên chủ yếu cơ thể sử dụng glycogen dự trữ trong gan và một phần trong cơ để tạo gluco. Nồng độ insulin máu hạ thấp, glucagon, adrenalin và noradrenalin tăng cao. Nhu động ruột tăng, cảm giác đói tăng lên, chuyển hoá chỉ giảm ít so với mức bình thường.
Đến khi nguồn glycogen cạn kiệt, cơ thể bắt đầu sử dụng các chất béo dự trữ làm nguồn năng lượng. Triglycerid bị giáng hóa, acid béo chuyển hóa thành ketonic và một phần cùng glycerine được dùng để tổng hợp thành gluco.
Tuy nhiên đó là xét về nhu cầu năng lượng. Các nhu cầu về nước điện giải còn cấp thiết hơn. Nhịn nước tuyệt đối chỉ sống được vài ngày do tình trạng kiệt nước. Chế độ nhịn các điện giải có thế sống dài hơn đôi chút.
Trong điều kiện thông thường nhu cầu natri khoảng 100-150 mmol/ ngày, kali khoảng 75-150mmol/ ngày. Nếu bị hạn chế natri, kali, cơ thể đáp ứng bằng cách giảm thải natri, kali qua nước tiểu nhưng tối thiểu vẫn thải khoảng 30-50mmol kali và natri mỗi ngày. Với tổng lượng kali cơ thể thông thường khoảng 2500-4000mmol thì một người nhịn kali có thể chịu được một vài tuần mới có tình trạng hạ kali máu nguy kịch.
Tử vong sớm: Tử vong do thiếu năng lượng xảy ra chậm hơn so với tử vong do thiếu nước và điện giải. Tuy nhiên trong một số tình huống có thể tử vong rất sớm nếu tốc độ chuyển hóa của gan thấp, tốc độ tạo gluco không theo kịp với tốc độ sử dụng của của cơ thể gây cơn hạ đường huyết cấp dẫn đến tử vong.
Tình trạng này có thể đồng thời với tình trạng tăng ceton máu do hậu quả của sự giáng hóa lipid. Tử vong sớm còn có thể xảy ra do rối loạn điện giải nếu chế độ ăn kiêng bao hàm cả không bổ xung điện giải.
Tử vong muộn: Ngoài vấn đề tử vong do kiệt năng lượng, tình trạng nhịn đói kéo dài dẫn đến thiểu sản niêm mạc ruột và ngừng tiết enzyme trypsin tại tụy và ruột non.
Khi người bệnh được cho ăn lại thì không tiêu hóa được protein làm tăng sinh vi khuẩn C.welchi type C tại ruột tiết độc tố, các độc tố này không bị trypsin phân hủy sẽ gây viêm ruột hoại tử. Lịch sử đã ghi nhận rất nhiều nạn nhân sống sót qua trận đói kéo dài nhưng ngay sau khi được ăn lại bữa đầu tiên thì chướng bụng, đi ngoài ra máu rồi tử vong nhanh chóng.