Vì sao “cái ôm đầu tiên” lại cứu sống hàng ngàn trẻ sơ sinh?

Duy trì tiếp xúc da-kề-da giữa mẹ và bé ngay sau sinh giúp giảm thiểu tử vong ở trẻ

TS. Shin Young-soo, Giám đốc Văn phòng khu vực Tây Thái Bình Dương (WHO) đánh giá, trong hai thập kỷ vừa qua, nước ta đã đạt được những bước tiến lớn trong giảm tỷ lệ tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi trong tháng đầu sau sinh, đạt mục tiêu Thiên niên kỷ về giảm tỷ lệ trẻ tử vong. Tuy nhiên, trong năm 2012, vẫn có trên 17.000 trẻ sơ sinh tử vong trong tháng đầu đời.

TS. Shin Young-soo cũng nhấn mạnh: “Có quá nhiều trẻ sơ sinh tử vong vì những yếu tố có thể phòng ngừa được, ví dụ như bệnh tật ở trẻ sơ sinh, đẻ non (sinh non), sơ sinh nhẹ cân hoặc mắc nhiễm trùng nặng như viêm phổi hoặc tiêu chảy”.

Vì lý do này, ngày 14/7, Tổ chức Y tế Thế giới phát động chiến dịch “Cái ôm đầu tiên” tại Việt Nam. Chiến dịch này đưa các bước đơn giản có thể cứu sống hàng ngàn trẻ sơ sinh và ngăn ngừa hàng trăm ngàn ca biến chứng mỗi năm nguyên do bởi các thực hành có hại hoặc lỗi thời trong chăm sóc trẻ sơ sinh ở Việt Nam.

Theo TS Shin Young-soo, chăm sóc sơ sinh thiết yếu sớm gồm hàng loạt biện pháp đơn giản có chi phí hiệu quả được xây dựng nhằm bảo vệ trẻ sơ sinh khỏi tử vong thông qua việc thay đổi các thực hành y tế chưa hợp lý.

Theo đó, chăm sóc sơ sinh thiết yếu sớm bắt đầu bằng "Cái ôm đầu tiên" hay duy trì tiếp xúc da-kề-da giữa mẹ và bé ngay sau sinh. Phương pháp đơn giản này giúp ủ ấm trẻ, chuyển máu từ bánh nhau và những vi khuẩn có lợi từ mẹ sang con và khuyến khích nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn.

“Tách mẹ và con ngay sau sinh là thực hành rất lỗi thời. Nhưng điều đó lại xảy ra tại thời điểm rất quan trọng khi trẻ sơ sinh có dấu hiệu tìm kiếm vú mẹ để bú”, Tiến sỹ Maria Asuncion Silvestre, chuyên gia nhi khoa và trẻ sơ sinh của Tổ chức Y tế Thế giới phát biểu.

Sau tiếp xúc da-kề-da, kẹp dây rốn được thực hiện và cắt rốn bằng dụng cụ tiệt trùng. Các bà mẹ có thể cho con bú khi thấy trẻ có những dấu hiệu đòi ăn như chảy dãi, lia lưỡi, ngọ nguậy tìm vú mẹ và gặm nắm tay hay ngón tay. Bú sớm đặc biệt quan trọng vì sữa non, hay “những giọt sữa đầu tiên”, cung cấp cho trẻ đầy đủ dinh dưỡng thiết yếu, kháng thể và tế bào miễn dịch.

TS Maria Asuncion Silvestre cũng nhấn mạnh, các chăm sóc thường quy khác như cung cấp vitamin K, nhỏ thuốc mắt, tiêm phòng, cân bé và thăm khám toàn thân cần được tiến hành ngay sau bữa bú đầu tiên của trẻ. Cần thực hiện những bước chăm sóc này theo thứ tự chuẩn để đạt được kết quả tối ưu.

Theo các chuyên gia việc chăm sóc sơ sinh thiết yếu sớm có thể được thực hiện ở tất cả các phòng đẻ mà không cần chuẩn bị phức tạp hoặc đòi hỏi các công nghệ đắt tiền. Do đó có thể áp dụng thao tác này tại bệnh viện huyện, trạm y tế xã ở vùng sâu hay các vùng khó tiếp cận của Việt Nam nơi có tỷ lệ tử vong sơ sinh cao.

Theo bác sỹ Hoàng Thị Bằng, cán bộ phụ trách mảng sức khỏe bà mẹ và trẻ em của Tổ chức Y tế Thế giới tại Việt Nam thì “nhiều nhân viên y tế có thể chưa biết những thực hành đơn giản này có thể bảo vệ được trẻ sơ sinh. Thêm vào đó, phong tục tập quán và niềm tin ở một số cộng đồng, kể cả nhân viên y tế có thể không hỗ trợ thực hiện đầy đủ chăm sóc sơ sinh sớm thiết yếu.

Vì thế thông qua chiến dịch “Cái ôm Đầu tiên”, chúng tôi khuyến khích thay đổi các thực hành hiện thời và thông báo cho cho các gia đình và cá nhân để họ đòi hỏi nhân viên y tế cung cấp  các thực hành tốt nhất ”

Thông tin từ WHO cũng cho hay, trong tuần này, WHO sẽ phối hợp với Bộ Y Tế Việt Nam phát động chiến dịch Cái ôm đầu tiên tại ba bệnh viện: Bệnh viện Từ Dũ, Bệnh viện Sản Nhi Đà Nẵng và Bệnh viện Phụ sản Trung Ương. Ba bệnh viện này là Trung tâm Điển hình về Chăm sóc sơ sinh sớm thiết yếu ở Việt Nam, nơi đã áp dụng các thực hành về cái ôm đầu tiên. 

Theo đó, WHO sẽ trợ tập huấn cho các bác sỹ, nữ hộ sinh, y tá và tạo ra môi trường hỗ trợ bà mẹ, trẻ sơ sinh được nhận chăm sóc sơ sinh sớm tại bệnh viện.