Tuần lễ tiêm chủng: Chung tay bảo vệ cộng đồng

Sự kiện “Tuần lễ tiêm chủng” sẽ được tổ chức vào cuối tháng 4, đầu tháng 5 hàng năm và lựa chọn những chủ đề riêng. “Tuần lễ tiêm chủng” năm 2016 với chủ đề “Chung tay cùng tiêm chủng bảo vệ cộng đồng”.

Để hưởng ứng sự kiện quan trọng này, ngày 14/5/2016 Bộ Y tế phối hợp với UBND tỉnh Thanh Hóa tổ chức Lễ mít tinh trọng thể hưởng ứng “Tuần lễ Tiêm chủng” năm 2016. 

Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thành Long thăm các trẻ đang tiêm chủng

Những con số ấn tượng nhờ vắc xin

Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thành Long phát biểu tại Lễ Mít tinh hưởng ứng Tuần lễ tiêm chủng khẳng định: Vắc xin là một công cụ rất hiệu quả trong dự phòng các bệnh nhiễm trùng được sử dụng rộng rãi ở tất cả các quốc gia trên thế giới. Hàng năm có khoảng 115 triệu trẻ em sinh ra được tiêm chủng. Nhờ vậy nhiều bệnh truyền nhiễm nguy hiểm được thanh toán, loại trừ hoặc khống chế.

Ước tính Chương trình Tiêm chủng mở rộng phòng được 2-3 triệu ca tử vong mỗi năm. Bởi vậy, tiêm chủng vắc xin được đánh giá là một trong những can thiệp y tế thành công và hiệu quả nhất, góp phần bảo vệ sức khỏe của trẻ để hình thành một thế hệ phát triển đầy đủ về thể chất. 

Tại Việt Nam, Chương trình Tiêm chủng mở rộng (TCMR) được triển khai trên phạm vi cả nước từ năm 1985. Sau hơn 30 năm triển khai, hàng trăm triệu liều vắc-xin đã được tiêm miễn phí cho trẻ em để phòng các bệnh như: lao, bại liệt, bạch hầu, ho gà, uốn ván, sởi, viêm não Nhật Bản, viêm gan B, tả... 

Thành công của công tác TCMR đã đem lại hiệu quả rõ rệt, làm thay đổi về cơ bản cơ cấu bệnh tật ở trẻ em cụ thể: Việt Nam đã thanh toán bệnh bại liệt vào năm 2000, đạt mục tiêu loại trừ uốn ván sơ sinh (giảm số mắc uốn ván sơ sinh dưới 1/1000 trẻ đẻ sống) vào năm 2005. 

Nếu so sánh năm 2015 với năm 1984, tỷ lệ mắc các bệnh trong tiêm chủng trên 100.000 dân giảm rõ rệt: Bệnh bạch hầu giảm 410 lần; bệnh ho gà giảm 281 lần, bệnh sởi giảm 502 lần; bệnh uốn ván sơ sinh giảm 13 lần (so với năm 1991). Với kết quả tiêm chủng vắc xin sởi, vắc xin sởi – rubella trong tiêm chủng mở rộng, Việt Nam đang nỗ lực tiến tới mục tiêu loại trừ bệnh sởi.

Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thành Long phát biểu tại Lễ Mít tinh hưởng ứng Tuần lễ tiêm chủng

Năm 2015, Việt Nam tiếp tục bảo vệ thành quả Thanh toán bại liệt và Loại trừ uốn ván sơ sinh. Bệnh sởi và rubella được khống chế. Tỷ lệ mắc chết nhiều bệnh trong TCMR tiếp tục giảm trong năm 2015. 

Tỷ lệ tiêm chủng đầy đủ cho trẻ dưới 1 tuổi 97,2%, tiêm vắc xin uốn ván cho phụ nữ có thai 92,9% đạt các chỉ tiêu kế hoạch được Bộ Y tế giao. Tỷ lệ tiêm vắc xin viêm gan B liều sơ sinh 69,8% tăng cao so với các năm gần đây. 

Năm 2015 cũng đánh dấu việc hoàn thành chiến dịch tiêm vắc xin sởi-rubella cho nhóm 1-14 tuổi trên toàn quốc với gần 20 triệu trẻ từ 1 - 14 tuổi được tiêm vắc xin sởi-rubella, đạt tỉ lệ 98,2%. Trong đó 99,9% số xã, phường đạt tỷ lệ trên 95%. 

Vẫn còn những thách thức trong năm 2016

Dù vậy, chương trình TCMR vẫn còn nhiều thách thức trong năm 2016 và những năm tiếp theo, như tỷ lệ tiêm vắc xin viêm gan B liều sơ sinh trong vòng 24 giờ mặc dù đã cao hơn năm 2015 nhưng tại một số tỉnh, thành phố vẫn ở mức thấp dưới 50%.

Ảnh hưởng của một số phản ứng nặng sau tiêm chủng gây ra tâm lý lo ngại cho các bà mẹ khi đưa con đi tiêm chủng nên việc đạt và duy trì tỷ lệ tiêm chủng cao cho trẻ em và phụ nữ còn gặp khó khăn. 

Tâm lý chờ đợi vắc xin dịch vụ tại một số thành phố lớn khiến cho nhiều trẻ không được tiêm chủng đầy đủ và đúng lịch, làm tăng nguy cơ mắc bệnh và xảy dịch trên quy mô nhỏ. 

Năm 2015 vừa qua cũng đã ghi nhận sự gia tăng số mắc bạch hầu, ho gà ở một số địa phương trên cả nước. Khoảng 50% số trẻ mắc ho gà từ 2-4 tháng tuổi, là những đối tượng trẻ trong độ tuổi tiêm chủng nhưng chưa tiêm chủng hoặc chưa tiêm chủng đủ mũi vắc xin phòng bệnh. 

Việc bảo vệ thành quả Thanh toán bệnh Bại liệt và Loại trừ bệnh UVSS còn gặp nhiều thách thức. Nguy cơ dịch bại liệt xâm nhập từ các nước xung quanh còn hiện hữu. Công tác giám sát bệnh ở các địa phương cần được tăng cường hơn nữa. 

Kinh phí cho Chương trình TCMR không ngừng được Nhà nước và Bộ Y tế tăng lên hàng năm song mới chỉ đáp ứng được khoảng 50 - 60% nhu cầu của công tác TCMR.

Dù vậy, trong năm 2016, ngoài các hoạt động trong tiêm chủng thường xuyên, chương trình TCMR vẫn triển khai các hoạt động trọng tâm nhằm đạt được mục tiêu:

Tiếp tục duy trì thành quả Thanh toán bệnh bại liệt, Loại trừ bệnh UVSS. 

Tiếp tục ưu tiên đầu tư nhằm tăng cường tỷ lệ, chất lượng tiêm chủng tại những vùng khó khăn, vùng sâu vùng xa.

Tăng tỷ lệ tiêm vắc xin viêm B liều sơ sinh trong vòng 24 giờ nhằm đạt mục tiêu khống chế bệnh viêm gan B vào 2017.

Tăng cường hoạt động nhằm đạt mục tiêu Loại trừ sởi trong thời gian tới, duy trì tỷ lệ cao vắc xin sởi và vắc xin sởi-rubella cho trẻ em trong tiêm chủng thường xuyên, tiêm bổ sung  vắc xin sởi – rubella cho đối tượng 16-17 tuổi trên toàn quốc, tăng cường công tác giám sát bệnh để phát hiện và đáp ứng kịp thời, khống chế không để dịch lây lan.

Thực hiện mục tiêu thanh toán bệnh bại liệt toàn cầu, Dự án TCMR đã triển khai hoạt động uống bổ sung vắc xin bại liệt cho trẻ dưới 5 tuổi tại 119 huyện của 19 tỉnh nguy cơ cao trong tháng 3-4/2016. 

Thực hiện khuyến cáo của WHO, trong tháng 5/2016 Việt Nam sẽ cùng với các quốc gia thực hiện chuyển đổi từ vắc xin bại liệt 3 týp sang sử dụng vắc xin 2 týp (bOPV) để hướng tới mục tiêu thanh toán bệnh bại liệt trên toàn cầu. Song song với đó, công tác giám sát liệt mềm cấp/bại liệt cũng được tăng cường.