TS Trịnh Hòa Bình: Ủng hộ Nghị định "cấm tặng quà" nhưng tính khả thi thấp

Nghị định 145/2013/NĐ-CP của Chính phủ Quy định về tổ chức ngày kỷ niệm; nghi thức trao tặng; đón nhận hình thức khen thưởng, danh hiệu thi đua; nghi lễ đối ngoại và đón, tiếp khách nước ngoài sẽ chính thức có hiệu lực từ 16/12/2013. 

Nghị định này nhằm thay thế nghị định số 82 (ban hành năm 2001) và nghị định số 154 (ban hành năm 2004) nhằm điều chỉnh việc tổ chức các ngày lễ kỷ niệm được “thống nhất, khoa học, tránh rườm rà, tốn kém từ trung ương đến địa phương, phù hợp với truyền thống dân tộc, pháp luật và thông lệ quốc tế”.

Tuy nhiên, trước khi đi vào thực tiễn cuộc sống, văn bản này gặp phải nhiều phản ứng trái chiều về những quy định trong Nghị định.

PGS.TS Trịnh Hòa Bình

 PGS.TS Trịnh Hòa Bình, Giám đốc Trung tâm Điều tra Dư luận Xã hội (Viện Xã hội học), nhận định, về cơ bản, trong bối cảnh xã hội đang còn nhiều khó khăn như hiện nay, việc ra đời một văn bản "xiết" lại những việc làm gây tốn kém, lãng phí là hết sức cần thiết và đáng hoan nghênh.

Đơn cử như Chương II quy định kỷ niệm những ngày lễ lớn trong năm chỉ tổ chức cấp quốc gia vào năm tròn là quy định cần thiết, tránh sự lãng phí tràn lan trong việc tổ chức quá nhiều ngày lễ lớn trong năm.

"Gần đây nước ta có hội chứng xin nâng cấp ngày lễ, lễ hội lên thành cấp quốc gia gây ra nhiều bát nháo. Việc chấn chỉnh lại các ngày lễ, lễ hội trong điều kiện xã hội hiện nay là điều hợp lý", TS Bình chia sẻ.

Về quy định tại Khoản 2 Điều 24 chương VI, Hình thức tổ chức buổi lễ: "không tặng quà, biểu trưng, biểu tượng (logo) trong các buổi lễ của Nghị định 145 gây ra nhiều tranh cãi trái chiều, nhất là từ phía các doanh nghiệp. Nhiều người cho rằng, quy định như thế là quá áp đặt, vì bản thân các doanh nghiệp kinh tế được quyền tự quyết định chi phí của mình. 

Tuy nhiên, theo TS Trịnh Hòa Bình, quy định này hoàn toàn hợp lý và cần thiết, đặc biệt với khu vực đầu tư công. Còn đối với các doanh nghiệp thì là thừa vì bản thân các cơ quan này không đợi những chỉ thị, văn bản loại này. 

"Họ là các đơn vị kinh tế, họ luôn đặt bài toán giá trị đồng vốn lên hàng đầu nên một khi xác định chi tiêu không hiệu quả thì họ cũng không dễ dàng móc hầu bao để lãng phí vào những sự việc không đem lại nhiều về lợi ích kinh tế", ông Bình nhận định.

Người phát ngôn của Bộ VH,TT&DL cũng thừa nhận quy định việc tặng quà, biểu tượng, logo trong buổi lễ chỉ phù hợp với đơn vị nhà nước chứ chưa phù hợp với doanh nghiệp tư nhân hoặc có vốn đầu tư nước ngoài. Nghị định chỉ có tác dụng cảnh báo chứ hoàn toàn không có chế tài xử phạt những tổ chức, đơn vị sai phạm trong chuyện này.

Ông Bình cũng đánh giá, tặng quà là nét văn hóa đẹp của người Việt Nam. Song như đã thấy, các quà tặng trong các dịp lễ phần lớn là ấm chén, cốc, gạt tàn. Chưa kể chình ình thêm logo, biểu trưng của các đơn vị rất gây ức chế đối với người nhận. Nhiều người được nhận dùng không dùng đến, tặng không tặng được, cho không cho được, cứ chất đống gây ra sự lãng phí rất lớn.

Ông Bình cũng cho rằng, quà tặng có biểu trưng của các đơn vị chỉ có ý nghĩa đối với cán bộ viên chức đã nghỉ hưu, còn cán bộ viên chức đương chức thì hầu như không có ý nghĩa về giá trị sử dụng.

Ông Phạm Văn Thủy, Cục trưởng Cục Văn hóa cơ sở, Bộ VH,TT&DL chia sẻ, việc đặt ra những quy định này nhằm bỏ bớt những rườm rà, lãng phí, giảm bớt chi phí, đơn giản hóa buổi lễ chương trình.

Cũng trong quy định về Hình thức tổ chức buổi lễ, Nghị định 145 cũng quy định cụ thể, chi tiết về cách trang trí buổi lễ như treo Quốc kỳ, vị trí đặt tượng bán thân Chủ tịch Hồ Chí Minh, tiêu đề buổi lễ, hoa trang trí, khẩu hiệu, vị trí ngồi của khách mời...

Có luồng dư luận cho rằng, việc quy định quá chi tiết rất vô lý vì không ai vào kiểm tra và bắt phạt nếu BTC buổi lễ có thực hiện nghi lễ, hình thức trang trí không đúng như quy định. 

Nhưng, theo lý giải của ông Bình, đã là Nhà nước cần phải tiêu chuẩn hóa, nhất là khâu tổ chức những ngày lễ lớn cần phải đưa vào trong quy định. Ông Bình cũng cho biết thêm, trong chế độ phong kiến cũng xây dựng bộ điển lệ quy định cụ thể, ví dụ quy định bà hoàng mặc áo như thế nào, từ trang phục, đồ dùng, đến việc chi tiêu, ứng xử đều có quy định.

Tuy nhiên, ông Bình cũng e ngại, văn bản như thế này không có tính khả thi cao khi tầm với, tia quét của văn bản ra cả phạm vi không đủ ảnh hưởng như các tổ chức xã hội, các đơn vị kinh tế.