Doanh nghiệp Spin off: Đóng góp nhiều ý tưởng, công nghệ đột phá

Mô hình doanh nghiệp khởi nguồn công nghệ (Spin off) với vai trò của trường đại học, viện nghiên cứu không chỉ đóng góp nhiều ý tưởng, công nghệ đột phá mà còn là nơi cung cấp nguồn nhân lực giàu tiềm năng công nghệ, đầy sức trẻ.

GS. TS Nguyễn Thị Lan

Tiềm năng sẵn có từ các trường đại học

GS. TS Nguyễn Thị Lan, Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam (NNVN) cho biết, Việt Nam có 237 trường Đại học, với 16.500 tiến sỹ , 574 GS, 4.113 PGS; hàng năm đào tạo khoảng 1.500 tiến sĩ, hơn 36.000 thạc sĩ và gần 1,5 triệu sinh viên đại học. Các trường đại học có quan hệ hợp tác quốc tế với hầu hết các tổ chức khoa học công nghệ hàng đầu trên thế giới.

Hàng năm có khoảng vài ngàn đề tài nghiên cứu khoa học các cấp được triển khai từ các trường Đại học tạo ra nhiều công nghệ, kỹ thuật mới rất cần cho thực tế sản xuất và đời sống.

“Đây thực sự là một nguồn lực quý có tiềm năng to lớn mà chúng ta cần phát huy, khai thác để đóng góp tích cực cho hoạt động khoa học công nghệ (KHCN) và đổi mới sáng tạo (ĐMST) tạo động lực phát triển kinh tế đất nước”, GS. TS Nguyễn Thị Lan bày tỏ.

Trong nhiều năm qua, Đảng, Quốc hội, Chính Phủ đã rất nỗ lực cố gắng đổi mới cơ chế, ban hành các luật về khoa học công nghệ (KHCN) và giáo dục đại học (GDĐH)...để phát huy các nguồn lực trên từ trường đại học.

Theo GS. TS Nguyễn Thị Lan, mặc dù, KHCN và ĐMST của các trường ĐH và Viện nghiên cứu đã có những chuyển biến tích cực, tuy nhiên những đóng góp từ khu vực này cho sự phát triển kinh tế đất nước vẫn còn chưa tương xứng với tiềm năng, thế mạnh, nhiều công nghệ, sản phẩm của đề tài nghiên cứu chưa được chuyển giao hay thương mại hóa để tạo ra giá trị kinh tế cho xã hội.

Khi mô hình tự chủ ĐH ra đời, cùng với tinh thần quốc gia khởi nghiệp đã cho phép hình thành các Doanh nghiệp trong trường ĐH. Thực tế hiện nay cho thấy mô hình DN khởi nghiệp (start-up) đã được quan tâm nhiều, tuy nhiên mô hình Doanh nghiệp khởi nguồn công nghệ (spin off) thì chưa được quan tâm đúng mức, chưa thực sự có những cơ chế để khuyến khích thúc đẩy mô hình này phát triển ở các trường ĐH.

Spin off - thương mại hóa sản phẩm nghiên cứu khoa học

Từ thực tế tại trường nơi bà Lan đang công tác, Giám đốc Học viện NNVN khẳng định, doanh nghiệp khởi nguồn công nghệ (Spin off) là doanh nghiệp hình thành trong trường ĐH để thương mại hoá sản phẩm nghiên cứu khoa học do chính các nhà khoa học nắm giữ công nghệ hay bằng sáng chế.

Mô hình này tạo cơ chế thuận lợi để các nhà KH tự khởi nghiệp bằng chính các công nghệ của mình, và có thể thu hút các đối tác ngoài xã hội cùng tham gia nghiên cứu, đổi mới công nghệ và thương mại hóa sản phẩm công nghệ một cách minh bạch, hiệu quả để tạo ra giá trị gia tăng cao nhất phục vụ XH.

Mô hình DN khởi nguồn công nghệ (spin off) đã rất thành công ở nhiều trường ĐH trên thế giới, như các trường MIT (Hoa kỳ), ĐH KU Leuven (Bỉ), ĐH Wageningen (Hà Lan) và ĐH Qeensland (Úc) hàng năm tạo ra khoảng 100-200 DN spin off, với doanh thu khá lớn và tạo ra nhiều việc làm.

Tuy nhiên trước thực tế hiện chúng ta chưa thực sự có những cơ chế để khuyến khích thúc đẩy mô hình này phát triển ở các trường ĐH, GS. TS Nguyễn Thị Lan kiến nghị Quốc hội và Chính phủ rà soát, hoàn thiện các văn bản dưới luật của Luật giáo dục đại học sửa đổi, Luật Khoa học và công nghệ; và một số luật liên quan khác, đưa ra hướng dẫn hình thành, vận hành doanh nghiệp Khởi nguồn công nghệ (spin off) trong trường đại học; nhất là các chính sách thúc đẩy thị trường KHCN, thương mại hóa sản phẩm nghiên cứu, phát triển các quỹ ĐMST, quỹ hỗ trợ rủi do.

Rà soát, điều chỉnh, bổ sung chiến lược KHCN quốc gia, quy hoạch, dự báo nhu cầu đổi mới công nghệ gắn với quy hoạch lại mạng lưới các trường ĐH, viện nghiên cứu, trung tâm KHCN quốc gia đủ mạnh để giải quyết các bài toán về công nghệ phù hợp chiến lược mới phục vụ phát triển KT-XH.

Có chính sách thực sự đột phá và thiết thực để huy động đội ngũ trí thức khoa học đông đảo từ các trường ĐH, viện NC tích cực tham gia vào hoạt động ĐMST quốc gia. Ngoài ra cần rà soát đánh giá lại và bổ sung mới các chính sách để thu hút đội ngũ các nhà khoa học quốc tế và Việt Kiều đóng góp cho hoạt động KHCN và ĐMST của VN.

Một lần nữa GS. TS Nguyễn Thị Lan khẳng định, “KHCN và hệ sinh thái ĐMST có vai trò nền tảng, quan trọng để phát triển một nền kinh tế trí thức bền vững. Và để phát triển hệ sinh thái ĐMST đó, chúng ta không thể không chú trọng đến mô hình khởi nguồn công nghệ (Spin off) và đặc biệt vai trò dẫn dắt, tiên phong to lớn của trường đại học, viện nghiên cứu nơi không những đóng góp nhiều ý tưởng và công nghệ đột phá mà còn là nơi cung cấp nguồn nhân lực không những giàu tiềm năng công nghệ, mà còn đầy sức trẻ với khát vọng khởi nghiệp mạnh mẽ, luôn sáng tạo và sẵn sàng hành động vì một đất nước Việt Nam hùng cường”.

N. Huyền