Những khoảnh khắc đáng nhớ của cựu Tổng thống Liên Xô Mikhail Gorbachev

RIA đưa tin, nhà lãnh đạo Liên Xô Mikhail Gorbachev đã qua đời ở tuổi 91 tại Bệnh viện Lâm sàng Trung ương (Central Clinical Hospital) tại Moscow (Nga) tối ngày 30/8.

“Tối nay, sau một thời gian chống chọi với bạo bệnh, ông Mikhail Sergeyevich Gorbachev đã qua đời ở tuổi 91”, Bệnh viện Lâm sàng Trung ương Moscow thông báo ngày 30/8.

Cựu Tổng thống Gorbachev đã bước sang tuổi 91 vào tháng 3/2022.

Được biết, hồi đầu mùa hè năm nay, đã có những suy đoán về tình hình sức khỏe của nhà lãnh đạo Liên Xô bắt đầu xấu đi, song các đại diện của Quỹ Gorbachev đã bác bỏ việc này. Cũng có thông tin rằng vào tháng 10/2021, ông Gorbachev được cách ly trong bệnh viện do đại dịch Covid-19 lây lan.

Cựu Tổng thống Liên Xô Mikhail Gorbachev. (Ảnh: RIA)

Theo RIA, hiện tại vẫn chưa có thông tin chi tiết liên quan tình trạng sức khỏe của ông Gorbachev trước khi qua đời.

Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã gửi "lời chia buồn sâu sắc nhất" đến gia đình và người thân của cựu Tổng thống Liên Xô Mikhail Gorbachev.

Các lãnh đạo thế giới cũng đồng loạt gửi lời chia buồn. Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres nói: “Tôi vô cùng đau buồn khi biết tin ông Mikhail Gorbachev, một chính khách có một không hai, người đã thay đổi tiến trình lịch sử, qua đời. Ông đã nỗ lực hơn bất cứ ai để chấm dứt Chiến tranh Lạnh một cách hòa bình. Thay mặt Liên Hợp Quốc, tôi xin chia buồn với gia đình ông Gorbachev, với chính phủ và người dân Liên bang Nga”.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cho biết, những nỗ lực mang lại hòa bình ở châu Âu của ông Gorbachev đã góp phần thay đổi tiến trình lịch sử.

Chủ tịch Ủy ban châu Âu Von Der Leyen cũng ca ngợi ông Gorbachev là người đã mở đường cho một châu Âu tự do. “Ông Mikhail Gorbachev đóng vai trò quan trọng trong việc chấm dứt Chiến tranh Lạnh, xóa bỏ bức màn sắt, mở đường cho một châu Âu tự do. Đây là di sản mà chúng ta sẽ không bao giờ quên”, bà Leyen bình luận.

Ngoại trưởng Anh Liz Truss cũng ghi nhận đóng góp to lớn của ông Gorbachev cho hòa bình và ổn định của thế giới, hợp tác với lãnh đạo châu Âu để chấm dứt Chiến tranh Lạnh.

Sau đây là những khoảnh khắc đáng nhớ của cựu Tổng thống Liên Xô Mikhail Gorbachev:

Tháng 3/1985, Mikhail Gorbachev (54 tuổi) được bầu làm Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô. Sau khi Konstantin Chernenko (74 tuổi) qua đời, ông là nhà lãnh đạo trẻ nhất thời điểm đó.

Một năm sau ông tái đắc cử và vào ngày 15/3/1990, ông trở thành tổng thống - người đầu tiên và cũng là cuối cùng trong lịch sử Liên bang Xô Viết.

Mikhail Gorbachev lần đầu xuất hiện trước công chúng cùng gia đình.

Tháng 4/1985, Mikhail Gorbachev công bố chương trình cải cách với khẩu hiệu “đẩy nhanh sự phát triển kinh tế xã hội của đất nước” mà sau này ông gọi là “perestroika”.

Ở Liên Xô, chính sách “glasnost” (tạm dịch là Công khai hóa) được công bố, doanh nghiệp tư nhân được hợp pháp hóa và “Tư duy mới” được công bố trong chính sách đối ngoại.

Theo nhiều người, chính những thay đổi của Mikhail Gorbachev đã trở thành một phần nguyên nhân cho sự sụp đổ của Liên Xô.

Vào cuối những năm 1980 và đầu những năm 1990, do kết quả của sự thiếu nhất quán và không nhất quán trong việc thực hiện “perestroika”, cuộc khủng hoảng ngày càng gia tăng trong tất cả các lĩnh vực của xã hội.

Mikhail Gorbachev được cho đã đóng một vai trò quan trọng trong sự sụp đổ của Bức tường Berlin - bức tường trở thành biểu tượng cho sự thống nhất của nước Đức.

Những người phản đối coi các sáng kiến của Mikhail Gorbachev là sự nhượng bộ đối với phương Tây. Ông bị chỉ trích vì đảm bảo về việc Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) không mở rộng về phía đông, ông đã không thực hiện được những lời hứa này.

Năm 1989, một cuộc gặp lịch sử giữa Mikhail Gorbachev và George W. Bush đã diễn ra. Các nhà lãnh đạo của Liên Xô và Mỹ tuyên bố rằng họ sẽ kết thúc Chiến tranh Lạnh. Nhiều thập kỷ sau, Gorbachev vẫn thừa nhận rằng, mặc dù có mục đích tốt, nhưng sự đối đầu và mối đe dọa quân sự vẫn chưa biến mất.

Thủ tướng Anh - “bà đầm thép” của nền chính trị thế giới, Margaret Thatcher, coi Gorbachev là người mà “người ta có thể đối phó”.

Mặc dù thực tế là vào năm 1990, một cuộc trưng cầu dân ý về việc giữ lại Liên bang Xô Viết như một quốc gia duy nhất đã được tổ chức trong nước và phần lớn dân số đã bỏ phiếu ủng hộ. Tuy nhiên sau đó biểu tình nổ ra, các nước cộng hòa thuộc Liên minh lần lượt đưa ra quyết định về quyền tự quyết của đất nước, điều này có nghĩa là rời khỏi Liên Xô.

Mikhail Gorbachev không ở lại chức vụ tổng thống được lâu, vào ngày 19/8/1991, các cộng sự thân cận nhất của ông yêu cầu ban hành tình trạng khẩn cấp trong nước hoặc tạm thời chuyển giao quyền lực cho Phó Tổng thống Gennady Yanayev.

Sau đó, Boris Yeltsin đã lãnh đạo cuộc nổi dậy chống lại những người theo chủ nghĩa thống trị. Ông đã ký các sắc lệnh trong đó việc thành lập Ủy ban Khẩn cấp Nhà nước được coi là một âm mưu đảo chính. Vào ngày 24/8/1991, Mikhail Gorbachev từ chức Tổng bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô. Vào ngày 25/12/1991, sau khi ký kết Hiệp định Belovezhskaya về việc giải thể Liên Xô, ông tuyên bố từ chức Tổng thống Liên bang Xô Viết và ký sắc lệnh chuyển quyền điều khiển vũ khí hạt nhân chiến lược cho Tổng thống Nga Boris Yeltsin.

Sau khi từ chức, Mikhail Gorbachev đã nhận lời thuyết trình, phỏng vấn, viết rất nhiều, và thành lập Quỹ Quốc tế Phi Chính phủ về Nghiên cứu Kinh tế - Xã hội và Chính trị (The Gorbachev Foundation), cũng như khởi xướng việc thành lập Diễn đàn những người đoạt giải Nobel Hòa bình.

Thanh Bình (lược dịch)