Nếu giành chiến thắng, ông Biden sẽ không ‘nương tay’ với Thổ Nhĩ Kỳ

Theo tờ Svenska Dagbladet (SvD) của Thụy Điển, Thổ Nhĩ Kỳ coi chiến thắng tiềm năng của ứng cử viên Tổng thống đảng Dân chủ Joe Biden trong cuộc bầu cử Mỹ là một “mối đe dọa hiện hữu”, vì ông Biden không giống như Tổng thống đương nhiệm Donald Trump, ông không thể tự hào về mối quan hệ tốt đẹp với Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan và cũng chỉ trích các chính sách của Ankara.

“Ông Biden sẽ thiết lập quan hệ chặt chẽ hơn với Hy Lạp và cũng tích cực lên án việc Thổ Nhĩ Kỳ can thiệp vào công việc của các nước khác”, SvD nhận định.

Quan hệ Mỹ-Thổ Nhĩ Kỳ không phải lúc nào cũng suôn sẻ, nhưng Tổng thống Trump lại thích đồng nghiệp Recep Tayyip Erdogan. “Tôi khá thân với ông Erdogan, mặc dù nhiều người cho rằng tôi không nên có một mối quan hệ như vậy, bởi vì mọi người đều nói: Erdogan là một người tồi tệ. Nhưng, bạn biết đấy, tôi có thể làm được”, SvD trích lời của nhà lãnh đạo Mỹ.

Nếu giành chiến thắng, ông Biden sẽ không ‘nương tay’ với Thổ Nhĩ Kỳ. (Ảnh: Reuters)

Trước đó, chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ vốn không ưa cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama vì quyết định hợp tác với người Kurd ở Syria trong cuộc chiến chống lại tổ chức “Nhà nước Hồi giáo” (IS).

Sau cuộc bầu cử năm 2015, khi đảng của ông Erdogan mất đa số nghị viện và Đảng Dân chủ Nhân dân người Kurd đạt được thành công đáng kể, nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ đã kết thúc các cuộc đàm phán hòa bình với Đảng Công nhân Kurdistan (PKK) và phát động cuộc chiến chống lại đảng này với mục đích tiêu diệt khủng bố. Đồng thời, ông Erdogan liên minh với đảng Phong trào dân tộc (MHP), đặt cược vào một chính sách hiếu chiến.

Trong khi đó, sau cuộc đảo chính thất bại vào năm 2016, ông Erdogan cũng phát động một cuộc tấn công vào quyền tự do ngôn luận và thực hiện các cuộc thanh trừng lớn trong giới quân sự và quan chức, đàn áp tất cả những người chỉ trích ông cũng như thay thế họ bằng những người trung thành. Do đó, quân đội, vốn từng chống lại các hoạt động quá phù phiếm ở nước ngoài, đã trở thành công cụ phục tùng nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ.

Theo SvD, điều này dẫn đến thực tế là chính sách đối ngoại của Thổ Nhĩ Kỳ mà cách đây 10 năm có thể được mô tả bằng cụm từ “không có vấn đề gì với các nước láng giềng”, giờ đã bao gồm hành động quân sự ở một số quốc gia. Hiện tại, binh lính Thổ Nhĩ Kỳ đang hiện diện ở Syria, Iraq, Síp, Đông Địa Trung Hải, Libya, Qatar và Somalia. Ngoài ra, còn có các cựu phiến quân Syria bảo vệ lợi ích của Ankara ở Libya và Azerbaijan với tư cách lính đánh thuê.

Tuy nhiên, Tổng thống Trump dường như không có bất cứ điều gì chống lại Thổ Nhĩ Kỳ. Ngược lại, vào năm 2019, chính ông Trump là người cho phép Thổ Nhĩ Kỳ tiến vào lãnh thổ Đông Bắc Syria, nơi do đồng minh của Mỹ kiểm soát trong cuộc chiến chống IS - người Kurd.

Việc Thổ Nhĩ Kỳ mua hệ thống tên lửa S-400 của Nga cũng không làm phức tạp thêm mối quan hệ giữa hai nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ - Mỹ. Mặc dù Quốc hội Mỹ đã cố gắng áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Ankara liên quan đến thỏa thuận này, nhưng nhà lãnh đạo Mỹ đã phản đối động thái này, cho dù đích thân ông đã ký dự luật về các biện pháp trừng phạt đối với những người mua vũ khí của Nga.

Nhưng nếu ông Joe Biden trở thành Tổng thống Mỹ, động lực của quan hệ Mỹ-Thổ Nhĩ Kỳ có thể thay đổi đáng kể. Trước đó, ứng cử viên Tổng thống đảng Dân chủ đã nhận được rất nhiều sự chú ý của Thổ Nhĩ Kỳ sau khi chỉ trích sự cai trị độc đoán của Tổng thống Erdogan và các hoạt động của Thổ Nhĩ Kỳ ở Đông Địa Trung Hải.

“Ông Joe Biden rất quan tâm đến cuộc xung đột ở Síp, bắt đầu từ cuộc xâm lược của quân đội Thổ Nhĩ Kỳ vào năm 1974. Năm 2014, trong nhiệm kỳ phó tổng thống, ông Biden đã đến thăm hòn đảo này để cố gắng thúc đẩy các cuộc đàm phán hòa bình giữa các bên. Ngoài ra, ứng cử viên tổng thống đã củng cố mối quan hệ chặt chẽ với Hy Lạp, và tuyên bố rằng ông sẽ tăng cường quan hệ với Athens nếu giành chiến thắng. Trong các tuyên bố, ông Biden cũng nói rằng ông sẽ phản ứng với hành vi “trái với luật pháp quốc tế” của Ankara”, SvD viết.

Theo đó, thái độ này đã khiến Thổ Nhĩ Kỳ lo ngại. Tờ Daily Sabah của Thổ Nhĩ Kỳ đã mô tả ông Biden là “một mối đe dọa hiện hữu”. Hơn nữa, khi cuộc bầu cử tổng thống đến gần, vị thế của ông Biden bắt đầu có ảnh hưởng trực tiếp đến đường lối chính trị của Mỹ. Cụ thể, vào tuần trước, ông Biden đã chỉ trích cách tiếp cận của Thổ Nhĩ Kỳ đối với xung đột Nagorno-Karabakh và cáo buộc chính quyền Trump bị động trước tình hình giao tranh căng thẳng. Đồng thời chỉ ra rằng nước này nên đứng ngoài cuộc xung đột. Sau đó, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo cũng chỉ trích sự can thiệp của Thổ Nhĩ Kỳ trong cuộc xung đột ở Nagorno-Karabakh có thể dẫn đến gia tăng rủi ro cho khu vực.

SvD cho rằng, có thể đây là sự kiên nhẫn của Mỹ đối với chủ nghĩa bành trướng của Thổ Nhĩ Kỳ sắp bùng phát, nhưng Ankara không quá lo lắng. Đặc biệt, Thổ Nhĩ Kỳ gần đây đã cử tàu nghiên cứu Oruc Reis đến vùng biển tranh chấp phía gần đảo Meis (mà phía Hy Lạp gọi là Kastellorizo) ở Đông Địa Trung Hải để tìm kiếm khí đốt. Ngoài ra, quân đội Thổ Nhĩ Kỳ dường như đã thử nghiệm S-400 của Nga.

Trước đó, thành viên Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Bob Menendez đại diện cho bang New Jersey cho biết: “Tình bạn của ông Trump với Erdogan là mối đe dọa đối với an ninh quốc gia Mỹ”. “Câu hỏi duy nhất là mối đe dọa này sẽ tồn tại trong bao lâu”, tờ báo của Thụy Điển đặt câu hỏi.

Chuyên gia Mỹ kêu gọi chấm dứt ‘đối đầu’ với Nga

Quan hệ hiện tại giữa Nga và Mỹ có thể được gọi là một cuộc chiến tranh lạnh mới, nhưng các bên có nhiều lý do để khôi phục hợp tác.

Thanh Bình (lược dịch)