Tại sao không nên hỏi 'Lớn lên con muốn làm nghề gì?'

Đó là điều hầu như ai khi còn nhỏ cũng từng được người lớn hỏi, nhưng nhà tâm lý học người Mỹ Adam Grant khuyên các bậc phụ huynh nên bỏ thói quen đó vì một số lý do...

"Con muốn làm nghề gì khi lớn lên?".

Khi còn bé, tôi sợ câu hỏi đó lắm. Tôi chưa bao giờ có câu trả lời hay. Người lớn luôn thấy thất vọng vì tôi không mơ trở thành cái gì đó to lớn, như đạo diễn phim hoặc phi hành gia.

Vào đại học, tôi cuối cùng nhận ra mình muốn làm nhiều thứ, vậy nên tôi chọn trở thành nhà tâm lý học tổ chức. Công việc của tôi là tư vấn giải quyết những rắc rối trong công việc cho người khác. Tôi học được kinh nghiệm từ họ một cách gián tiếp, ví dụ cách đạo diễn phim tìm tòi sáng tạo, các phi hành gia xây dựng niềm tin ra sao...

Ai cũng từng có những ước mơ bay bổng khi còn bé - Ảnh: AFP


Đến bây giờ, tôi tin rằng hỏi trẻ con "muốn làm nghề gì khi lớn lên" chỉ làm tổn thương chúng.

Đầu tiên, câu hỏi này buộc trẻ con phải xác định bản thân chúng về mặt công việc. Khi bạn được hỏi muốn làm gì khi lớn lên, xã hội không chấp nhận những câu trả lời như "làm một người cha", "làm một người mẹ", chứ đừng nói câu trả lời "làm một người chính trực".

Khi chúng ta định nghĩa bản thân bằng công việc, giá trị của chúng ta bị lệ thuộc vào những gì chúng ta gặt hái được (trong nghề nghiệp).
ấn đề thứ hai, câu hỏi gợi lên hàm ý rằng mỗi người đều có một tiếng gọi nghề nghiệp nào đó. Mặc dù có mục tiêu cũng mang lại niềm vui, nhưng một nghiên cứu khoa học chỉ ra việc đi tìm "tiếng gọi" khiến các sinh viên cảm thấy bối rối và mất phương hướng (Tạp chí Hành vi nghề nghiệp, 2007).

Nếu bạn đủ may mắn tìm ra một mục tiêu, đó chưa chắc là một nghề khả thi. Thực tế có rất nhiều đam mê nghề nghiệp không thể... trả nổi hóa đơn điện nước, hoặc đơn giản nhiều người trong chúng ta không có năng lực cho công việc đó.

Có một câu chuyện thế này: Lần nọ, diễn viên hài da màu người Mỹ Chris Rock nghe một nhà quản lý sư phạm nói với đám đông học sinh trung học trong lễ khai giảng rằng, chúng có thể trở thành bất cứ nhân vật nào chúng muốn khi trưởng thành.

Rock chất vấn: "Quý cô ơi, tại sao cô lại nói dối với lũ trẻ? Có thể 4 đứa trong số chúng muốn làm gì cũng được, nhưng 2.000 đứa còn lại tốt hơn nên đi học nghề. Hãy nói với chúng sự thật: các em có thể làm bất cứ nghề gì mình giỏi - miễn là người ta chịu thuê".
Nếu xoay sở vượt qua được những chướng ngại vật trên, vẫn còn thử thách thứ ba: hiếm có công việc nào giống với ước mơ, mong đợi thời còn nhỏ.

Trong một nghiên cứu khác, các nhà tâm lý nhận thấy hành trình đi tìm một công việc lý tưởng khiến các sinh viên năm cuối cảm thấy lo lắng, căng thẳng, ngộp thở và suy sụp trên suốt chặng đường - và họ càng không hài lòng với những gì mình tìm thấy.

Ai mơ làm siêu nhân giải cứu thế giới? - Ảnh: Getty


Tác giả Tim Urban viết: "Hạnh phúc là thực tế trừ đi sự trông đợi". Nếu bạn cố tìm kiếm hạnh phúc, bạn chắc chắn sẽ thất vọng. Điều này giải thích tại sao người ta thống kê được những người tốt nghiệp đại học trong giai đoạn suy thoái kinh tế cảm thấy hài lòng với công việc hơn sau 30 năm. Đơn giản vì họ không xem có công việc là chuyện hiển nhiên.

Mặt tích cực của sự trông đợi ít là nó xóa đi khoảng cách giữa những gì chúng ta muốn và những gì chúng ta có. Nhiều công trình nghiên cứu gợi ý thay vì vẽ ra một bức tranh công việc màu hồng, tốt nhất bạn nên bắt đầu với một cái nhìn chân thật, bao gồm khó khăn, phức tạp và tất cả những thứ khác.

Bà hoàng truyền hình Oprah Winfrey diễn tả chính xác nhất: "Công việc của bạn không phải khi nào cũng thỏa mãn bạn".

Tôi hoàn toàn ủng hộ chuyện người trẻ đặt mục tiêu cao và mơ ước lớn, nhưng hãy nghe lời khuyên của một nhà tâm lý nghề nghiệp: Những ước mơ đó phải lớn hơn "công ăn chuyện làm".

Hỏi trẻ con muốn làm nghề gì có thể đẩy chúng đi theo một con đường bản thân chưa chắc đã muốn, thay vào đó, (phụ huynh) hãy gợi ý cho con em suy nghĩ về con người chúng muốn trở thành, về tất cả những thứ khác nhau chúng muốn làm khi lớn lên.

Theo Tuổi trẻ


‘Kẻ trộm lương thiện’ trong trí nhớ của người thầy 75 tuổi

Với thầy Khang, dạy học, dạy kiến thức là điều bắt buộc, nhưng điều quan trọng hơn chính là dạy cách làm người, dạy cách sống, cách đối nhân xử thế.

Cô giáo 'làm mới' những đứa trẻ ngỗ ngược, lầm lỡ

Bằng tâm huyết và trách nhiệm, Đại úy Lê Thị Hồng Lụa, giáo viên Trường Giáo dưỡng số 2 (Bộ Công an) đã giúp nhiều trẻ vị thành niên ngỗ ngược, lầm lỡ thay đổi nhận thức, sống hướng thiện.

Trao tặng 230 xe lăn, hơn 600 suất học bổng cho học sinh nghèo vượt khó

Trong khuôn khổ CSR Day lần thứ 2, Ban tổ chức đã trao tặng 230 xe lăn cho người khuyết tật và 630 suất học bổng cho các em học sinh có hoàn cảnh khó khăn vươn lên trong học tập.

Nữ giáo sư trẻ nhất ngành y quê Thái Bình, học đại học nổi tiếng trong nước

Chị Trịnh Thị Diệu Thường là tân giáo sư trẻ nhất ngành y năm 2024, hiện làm việc tại Bộ Y tế. Chị quê ở Thái Bình, được đào tạo hoàn toàn trong nước.

Con đứng nhất lớp, học thêm tốn gấp 10 lần học chính, mẹ vẫn lo bị tụt phía sau

Khi thấy những đứa trẻ học thêm tối ngày, nhiều người chỉ trích bố mẹ đặt quá nhiều áp lực mà không biết chúng tôi đang vừa phải gồng gánh kiếm tiền nuôi dạy, vừa 'cân' sức khỏe tinh thần, thể chất và lối vào tương lai của con.

'Hiệu trưởng phải chịu trách nhiệm khi giáo viên bị phát hiện dạy thêm'

Nhiều ý kiến cho rằng nên có quy định hiệu trưởng sẽ phải chịu trách nhiệm khi giáo viên bị phát hiện dạy thêm. Việc này cũng cần được áp dụng cho tất cả các trường học trên toàn quốc.

Học sinh thiết kế phần mềm ứng dụng cảnh báo trẻ gặp nguy hiểm

Với ứng dụng thông minh cảnh báo tình huống nguy hiểm ở trẻ em và phụ nữ, đội thi Supernova từ Trường THPT Chuyên Lê Quý Đôn - Đà Nẵng đã giành giải nhất cuộc thi Solve for Tomorrow 2024.

Cô giáo xin mua laptop không được giảng dạy đến hết năm học

Cô giáo xin mua laptop ở Trường Tiểu học Chương Dương, quận 1, TPHCM không được đứng lớp giảng dạy từ nay đến hết năm học 2024-2025.

'Nhìn thầy cô từ chối miễn học phí cho con, nhân viên trường học càng tủi’

"Trong trường học đâu chỉ có nhà giáo, chúng tôi - nhân viên văn thư, kế toán... cũng cống hiến, có khi một lúc phải kiêm vài nhiệm vụ, lương bèo bọt, không phụ cấp, nhưng lại bị 'quên' trong đề xuất miễn học phí của Bộ GD-ĐT", một độc giả bày tỏ.

Học sinh nhiều năng lực, có khát vọng nhưng thiếu định hướng

Theo PGĐ Sở GD&ĐT tỉnh Hải Dương Đỗ Duy Hưng, nhiều học sinh có năng lực và khát vọng nhưng thiếu định hướng dẫn đến lựa chọn sai nghề nghiệp, gây lãng phí.

Đang cập nhật dữ liệu !