Quân đội Mỹ - Trung bắt tay hạ nhiệt căng thẳng

Theo Bưu điện Hoa Nam buổi sáng (SCMP), quân đội Mỹ và Trung Quốc đã cho tiến hành cuộc họp kéo dài 3 ngày từ 11 – 13/11 về công tác kiểm soát dịch Covid-19, cứu trợ nhân đạo và ngăn chặn thảm họa. Theo giới chuyên gia, đây dường như là động thái hiếm hoi về hoạt động hợp tác giữa quân đội Mỹ - Trung giữa lúc căng thẳng hai nước vẫn chưa hạ nhiệt.

Tuyên bố ngắn gọn từ Bộ Quốc phòng Trung Quốc cho biết, các cuộc thảo luận giữa hai bên liên quan tới hoạt động ngăn chặn và kiểm soát dịch Covid-19, phản ứng hợp tác ngăn chặn thiên tai và lũ lụt, cũng như hợp tác quân – dân sự. Các cuộc gặp giữa quân đội Mỹ - Trung được tiến hành theo hình thức trực tuyến. Phái đoàn Trung Quốc ngồi họp ở thành phố Nam Kinh thuộc tỉnh Giang Tô, còn phái đoàn Mỹ ngồi tại Hawaii.

Trực thăng Sea Hawk hoạt động trên tàu sân bay USS Ronald Reagan ở Biển Đông hồi tháng Bảy. (Ảnh: Reuters)

Giới quan sát ngoại giao nhận định, cuộc họp 3 ngày cũng là hoạt động trao đổi thường xuyên lần thứ 16 giữa quân đội Mỹ - Trung có thể giúp giảm thiểu nguy cơ bùng nổ xung đột giữa hai bên, sau hàng loạt thay đổi nhân sự ở Lầu Năm Góc kể từ sau cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ 3/11.

Gần nhất, hôm 9/11, Tổng thống Mỹ Donald Trump thông báo sa thải Bộ trưởng Quốc phòng Mark Esper. Trong khi đó, 3 quan chức cấp cao khác ở Lầu Năm Góc cũng đã xin từ chức vào ngày 10/11.

Điều này khiến giới chuyên gia cho rằng, trước khi rời khỏi Nhà Trắng vào tháng 1/2021, ông Trump sẽ có hành động cứng rắn hơn với Trung Quốc. Nói cách khác, nguy cơ xảy ra xung đột giữa quân đội Mỹ - Trung hoàn toàn có thể xảy ra trước thời điểm ứng cử viên đảng Dân chủ Joe Biden tuyên thệ nhậm chức và trở thành Tổng thống thứ 46 của nước Mỹ.

Dù kết quả cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ tới nay chưa chính thức được công bố, nhưng hôm 7/11, nhiều hãng tin lớn đã xướng tên ông Biden giành chiến thắng trước ứng cử viên đảng Cộng hòa kiêm đương kim Tổng thống Trump trong cuộc đua vào Nhà Trắng năm nay.

Ông Pang Zhongying, chuyên gia các mối quan hệ quốc tế tại Đại học Đại dương Trung Quốc cho rằng, các cuộc thảo luận giữa quân đội Mỹ - Trung là “dấu hiệu mang tính thực tế” giữa lúc quan hệ hai nước rơi vào cảnh bất ổn.

“Điều này cho thấy, hai bên vẫn tiếp tục trao đổi với nhau để giảm thiểu sự hiểu lầm và xung đột tiềm tàng. Nguy cơ xảy ra xung đột quy mô lớn cũng sẽ được hạ thấp hơn”, ông Pang nói.

Đáng nói, việc nội dung bàn thảo giữa quân đội hai nước liên quan tới dịch Covid-19 cũng cho thấy sự thay đổi quan điểm sau khi chính quyền Tổng thống Trump chỉ trích Trung Quốc là nguyên nhân gây phát tán dịch bệnh, theo ông Collin Koh, nhà nghiên cứu tại Trường Nghiên cứu quốc tế S. Rajaratnam ở Singapore.

“Sự kiện chứng tỏ quân đội Mỹ - Trung mong muốn ngăn những căng thẳng chính trị giữa hai bên chuyển sang thành xung đột quân sự. Những nỗ lực này dường như cũng sẽ diễn ra dưới thời chính quyền của ông Biden. Mỹ - Trung có thể hợp tác với nhau trong những lĩnh vực cùng quan tâm, thay vì đối đầu trên mọi phương diện”, ông Koh nói.

Căng thẳng quân sự giữa Mỹ - Trung gia tăng ngay trước thời điểm diễn ra cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ làm dấy lên mối quan ngại về khả năng xảy ra xung đột giữa hai bên. Trong những năm qua, Mỹ còn liên tiếp đổ tiền vào nâng cấp năng lực quân sự và giữ vị trí số 1 thế giới về chi tiêu quốc phòng. Theo sau Mỹ là Trung Quốc.

Hồi tháng 10, Trung Quốc tuyên bố sẽ có biện pháp đáp trả sau khi Mỹ bán nhiều vũ khí cho Đài Loan. Cũng trong tháng 10, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo liên tiếp đưa ra lời chỉ trích Trung Quốc có hành động ngang ngược ở Biển Đông.

Vào cuối tháng 10, quân đội Mỹ - Trung đã lần đầu tiên nhóm họp bàn về hoạt động liên lạc ngăn chặn khủng hoảng. Hai bên đã đồng thuận thiết lập cơ chế ngăn chặn hiểu lầm và tiến hành đánh giá hậu khủng hoảng. Bộ Quốc phòng Trung Quốc trước đó còn cho biết, hoạt động tham vấn an ninh hàng hải giữa Mỹ - Trung cũng sẽ được tiến hành vào cuối năm nay.

Song gần đây nhất là ngày 10/11, ông Atul Keshap, một quan chức tại Bộ Ngoại giao Mỹ vẫn nhấn mạnh, Trung Quốc “đã lợi dụng giai đoạn khủng hoảng của dịch Covid-19 để thực hiện những hành động gây bất ổn” bằng cách gia tăng sự hung hăng trên Biển Đông. Ông Keshap một lần nữa nhắc lại quan điểm của chính phủ Mỹ cực lực phản đối “những tuyên bố chủ quyền phi lý” của Trung Quốc ở Biển Đông.

Lâu nay, Trung Quốc đơn phương tuyên bố chủ quyền trên phần lớn diện tích Biển Đông thông qua cái gọi là bản đồ “đường chín đoạn”. Thậm chí, trong những năm gần đây, Trung Quốc không ngừng cải tạo, xây dựng các hòn đảo nhân tạo và tiến hành quân sự hóa trái phép trên các thực thể này để bảo vệ những tuyên bố chủ quyền phi lý ở Biển Đông.

Dù không có tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông, nhưng trong nhiều năm qua, Mỹ liên tiếp đưa ra lời chỉ trích Trung Quốc bành trướng trên tuyến đường biển chiến lược mang lại giá trị hơn 3 nghìn tỉ USD/năm. Ngoài ra, quân đội Mỹ và các lực lượng đồng minh còn cho tăng cường tập trận và triển khai tuần tra nhằm “đảm bảo quyền tự do hàng hải” gần các khu vực mà Bắc Kinh đơn phương tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông. 

Mỹ lên tiếng về kế hoạch dùng UAV ở Biển Đông

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ phủ nhận thông tin Mỹ có kế hoạch dùng UAV tấn công các hòn đảo và bãi đá mà Trung Quốc đơn phương tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông. 

Minh Thu (lược dịch)