Mỹ “đau đầu” với siêu tiêm kích F-35

> Tàu sân bay nguyên tử đầu tiên thế giới sắp “nghỉ hưu”

> Hải quân Việt Nam nhận tàu khách lớn nhất 'Trường Sa - HQ 571'

> Nga loại bỏ 4 triệu khẩu súng lỗi thời

> Nhận 4 trực thăng W3 Sokol, Philipines tăng sức mạnh trên biển Đông?

> Trung Quốc lại bay thử chiến đấu cơ tàng hình J - 20

Được thiết kế với mục tiêu có khả năng tấn công mặt đất và chiến đấu trên không nhưng có vẻ như F-35 không thể hoàn thành các nhiệm vụ như kỳ vọng.

F-35 được hiểu là thế hệ máy bay chiến đấu tiếp theo của Mỹ, được kỳ vọng sẽ kế tục những ưu điểm từ chiếc F-15 Eagle của Không quân và chiếc F/A-18 Hornet của Hải Quân và Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ. Hai mẫu tiêm kích trên đã chứng tỏ được những ưu thế trên không và cả khả năng tấn công mặt đất vượt trội nhưng Mỹ vẫn kỳ vọng nhiều hơn nữa khi coi F-35 là giải pháp hoàn hảo sẽ lấp đầy nhu cầu phòng thủ Mỹ trong giai đoạn eo hẹp về ngân sách.

Nhưng cho đến nay, F-35 vẫn chưa thể cất cánh.

Hồi cuối năm ngoái, khoảng 35 phi công chiến đấu tốt nhất từ ​​các lực lượng Không quân, Hải quân và Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ đã được lựa chọn để đưa tới Florida Panhandle, thực tập bay với chiếc tiêm kích F-35 Joint Strike. Nhưng đến nay các phi công này vẫn đang phải “nằm dài” chờ đợi. Hoạt động của họ vẫn chỉ bị giới hạn trong phạm vi nghiên cứu xem xét các động cơ và trang bị của loại tiêm kích này.

Mặt khác, khóa đào tạo của họ chỉ giới hạn với 3 mô hình máy bay F-35 các bài học được thực hiện trong mô hình của máy bay phản lực cũ. Chỉ một số rất ít các phi công được bay với chiếc F-35.

Bên cạnh đó các mối quan ngại cứ lớn dần lên, những lo lắng về sự sai sót trong cơ chế lắp đặt dù dưới ghế lái phi công làm cho dù có thể không thể bung ra khi gặp sự cố cho dù quá trình nghiên cứu và thử nghiệm đã tiến hành kỹ lưỡng.

Tiến trình sản xuất chậm và bị đình trệ, chi phí đã tăng từ 233 tỷ lên 385 tỷ USD. Đến nay mới chỉ có 43 chiếc F-35 được sản xuất mặc dù Lầu Năm Góc đã đặt hàng thêm 2.443 chiếc.

Với chi phí đắt đỏ, F-35 được thiết kế (và được kỳ vọng) là một mẫu tiêm kích được thiết kế để chiến đấu ở nhiều hoàn cảnh, nhiệm vụ khác nhau. Kích thước khiêm tốn cho phép F-35có thể cất cánh từ boong của tàu sân bay và hạ cánh trên một không gian giới hạn tại các chiến trường nước ngoài.

F-35 còn phải trở nên "nhẹ nhàng" để có thể xuất kích từ các tàu sân bay nhằm nhanh chóng chiếm ưu thế trên chiến trường.

Điều đó cũng đòi hỏi F-35 phải có khả năng tấn công mạnh mẽ dưới mặt đất cũng như khả năng chiến đấu ưu việt trên không . Nghi vấn đặt ra rằng liệu F-35 có thể đáp ứng cả hai kỳ vọng đó?

Các bài học rút ra từ quá khứ cho thấy dạng thiết kế máy bay đa nhiệm vốn mang nhiều tính rủi ro. Những kinh nghiệm từ mẫu tiêm kích F-4 Phantom trang bị trên các tàu sân bay tham chiến ở Việt Nam là một trong những ví dụ điển hình. Hay trường hợp khác là một loại máy bay được thiết kế để săn lùng các máy bay ném bom Liên Xô trong Chiến tranh Lạnh, nó mang tên lửa nhưng không có súng và không thích hợp cho các trận không chiến chống lại máy bay chiến đấu MIG - loại tiêm kích được thiết kế cho một vai trò duy nhất - ưu thế tham chiến trên không.

Vai trò đa nhiệm vốn được được thiết kế cho mẫu F-22 Raptor, mẫu máy bay tàng hình được thiết kế để làm nhiệm vụ mở đường vào vùng địch cũng như bảo vệ các loại máy bay chiến đấu khác. Tuy nhiên, số lượng F-22 được sản xuất chỉ dừng lại ở con số 187 do giá thành đắt đỏ và không đáp ứng được yêu cầu đa nhiệm. F-35 được thiết kế để kế thừa vai trò đa nhiệm của F-22.

Trong quá khứ, tiêm kích tàng hình đa nhiệm đã từng được ưu tiên phát triển. Những năm 1960 đã chứng kiến sự phát triển thế hệ TFX (Tactical Fighter Experimental: máy bay chiến đấu chiến thuật-chiến lược), sau đó là máy bay ném bom chiến lược tầm trung F-111, tất cả đều nhắm đáp ứng những yêu cầu của một loại phương tiện chiến tranh vừa có khả năng tấn công trên mặt đất, ném bom và sử dụng được cho các tàu sân bay. Nhưng những loại này quá nặng để đóng vai trò của loại máy bay phản lực trang bị trên tàu sân bay và không đủ nhanh nhẹn để dùng trong các cuộc không chiến.

Những người ủng hộ dự án F-35 như Bộ trưởng Quốc phòng Robert Gates đã hành động như thể chiếc F-35 và F-22 Raptor có thể hoán đổi cho nhau, trên thực tế lại không hoàn toàn như vậy. Raptor được thiết kế như một máy bay tiêm kích tối ưu trên không còn F-35 ban đầu được định hướng phát triển thành một loại máy bay tấn công mặt đất. F-35 hoàn toàn không có khả năng tăng tốc lên tốc độ siêu thanh (Mach 1,5) hay khả năng tăng độ cao siêu việt và chuyển hướng đột ngột ở tốc độ cao.

Thượng nghị sĩ Mỹ Saxby Chambliss nêu quan điểm: "F-35 được thiết kế để hoạt động sau khi F-22 mở đường, nó không có được ưu thế về tốc độ cũng như tầm bay cao để có thể sống sót trong các cuộc giao chiến với các loại tiêm kích chiến đấu nhà nghề khác cũng như tránh khỏi những biện pháp dò tìm điện tử của đối thủ. Dường như chúng ta đã quá chú trọng vấn đề tài chính trong dự án này chứ không phải là ưu tiên hàng đầu cho vấn đề quân sự. Điều đó cũng giống chính phủ đã sai lầm với dự án xe điện Chevy Volt, chúng ta cũng có thể đã có những lựa chọn sai lầm với máy bay chiến đấu F-35. Trên đường cao tốc, sự thắng bại có thể đơn thuần chỉ là may rủi, nhưng trên chiến trường, sự thắng bại là lằn ranh giữa sự sống và cái chết”.

Nguyễn Hoàng