Máy bay S-3 Viking và sự ‘tiếc nuối’ của Hải quân Mỹ

Sau khi loại biên máy bay săn ngầm S-3 Viking, tàu sân bay Mỹ đã tồn tại những lỗ hổng khó có thể bù đắp, đây cũng chính là tử huyệt được Nga và Trung Quốc nhằm vào.

Trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh, Mỹ và Liên Xô đã tạo ra một cuộc chạy đua vũ trang “vô tiền khoáng hậu”, đó là cuộc chạy đua phát triển tàu ngầm hạt nhân và khả năng săn ngầm. Trong khi Liên Xô tập trung vào việc chế tạo các tàu ngầm hạt nhân mạnh mẽ để thống trị đáy biển, thì Mỹ đẩy mạnh phát triển khả năng săn ngầm.

Máy bay săn ngầm S-3 Viking của Hải quân Mỹ. Nguồn: Sohu.

Năm 1967, Mỹ loại bỏ kế hoạch chế tạo máy bay VS để tập trung phát triển kế hoạch chế tạo máy bay YS-A3, kế hoạch này được coi là một kiệt tác của Lockheed Martin. Nguyên mẫu máy bay đầu tiên của kế hoạch này đã được chuyển giao cho Hải quân Mỹ năm 1974 sau khi đã tiến hành kiểm nghiệm khả năng chiến đấu thực tế.

Máy bay này là loại máy bay chống ngầm mạnh mẽ nhất mà Mỹ từng sở hữu, nó có biệt danh vang dội là “Hải tặc Bắc Âu” (Viking) S-3. Nó có khả năng bay cận âm, có tính năng mạnh mẽ và nó đáp ứng yêu cầu cất hạ cánh trên tàu sân bay. S-3 Viking được thiết kế cho nhiệm vụ nhận dạng, định vị, theo dõi và tấn công tàu ngầm đối phương bảo vệ biên đội tàu sân bay Hải quân Mỹ.

Về mặt thiết kế, máy bay có thiết kế quy ước, cánh chính xuôi về sau khoảng 15 độ. Hai động cơ phản lực GE TF-34 gắn dưới cánh cung cấp hiệu suất hoạt động xuất sắc, cũng như đảm bảo khả năng cơ động tốt trên biển ở độ cao thấp. Tốc độ tối đa 828 km/h ở trần bay cao 6.100 m, trong khi ở độ cao thấp là 795 km/h, tốc độ trung bình 650 km/h, bán kính chiến đấu lên tới 853 km..

Trên phương diện chống ngầm, S-3 được trang bị các hệ thống tiên tiến như radar trinh sát mặt biển AN/APS-116 (tầm trinh sát 278 km), camera hồng ngoại nhìn trước OR-89, hệ thống tiếp nhận tín hiệu phao âm AN/ARS-2, hệ thống đo từ tính lạ AN/ASQ-81, hệ thống định vị quán tính với radar dẫn đường AN/ASN-92 và 60 phao âm thả. Từ S-3B Viking thì thay thế radar AN/APS-116 bằng radar khẩu độ tổng hợp AN/APS-137.

Về sức mạnh tấn công, máy bay có khả năng mang 2,2 tấn vũ khí gồm các loại bom chùm CBU-100, Mk82 Mk83 hay Mk84, ngư lôi chống ngầm 324 mm Mk46, tên lửa chống hạm AGM-84D hoặc tên lửa hành trình đối đất AGM-84H/K SLAM-ER. Nói chung, sức mạnh tổng thể của máy bay này có thể được coi là một trong những máy bay hàng đầu của Mỹ.

S-3 Viking là máy bay săn ngầm khó có thể thay thế của Mỹ. Nguồn: Sohu.

Lockheed S-3 Viking bay thử lần đầu ngày 21/1/1972, những chiếc S-3 đầu tiên chính thức hoạt động vào ngày 20/2/1974. Tổng cộng 188 chiếc được chế tạo trong 4 năm từ 1974-1978 với đơn giá mỗi chiếc 27 triệu USD, chủ yếu phục vụ trong Hải quân Mỹ và một phần nhỏ ở NASA. Hiện nay, máy bay săn ngầm S-3 đều đã bị loại biên chế khỏi Hải quân Mỹ, dây chuyền sản xuất đã ngừng hoạt động từ năm 2016.

Tạp chí The National Interest dẫn báo cáo từ Trung tâm Đánh giá Chiến lược và Ngân sách (CSBA) cho biết, việc Mỹ loại bỏ máy bay chiến đấu Grumman F-14 Tomcat, máy bay săn ngầm Lockheed S-3 Viking, thay thế bằng máy bay tiêm kích ném bom F/A-18 Hornet và F/A-18E/F Super Hornet đã tác động tiêu cực đến phạm vi hoạt động của máy bay tác chiến trên tàu sân bay.

Dù P-3C Orion và P-8A đều là những loại máy bay trinh sát săn ngầm hiện đại, nhưng chúng không thể thay thế được máy bay S-3 do kích cỡ của chúng quá lớn, không thể biên chế trên tàu sân bay. Điều này làm cho các hạm đội tàu sân bay của Mỹ thiếu hụt khả năng săn ngầm tầm xa. Trong khi đó, Nga và Trung Quốc đang sở hữu ngày càng nhiều các tàu ngầm mạnh mẽ, và trong thời điểm hiện nay, rất khó để đánh bại quân đội hai nước này.

Trên thực tế, trong cuộc diễn tập chung năm 2015, một tàu ngầm của Pháp đã vượt qua lớp phòng vệ của tàu hộ tống Mỹ, bí mật tiếp cận với tàu sân bay USS Roosevelt và mô phỏng đánh chìm thành công tàu sân bay Mỹ, đây được coi là lời cảnh báo mạnh mẽ nhất đối với khả năng chống ngầm của Hải quân Mỹ.

Nhiều quan chức Hải quân Mỹ kêu gọi, cần đưa S-3 Viking vào hoạt động trở lại, Các máy bay săn ngầm S-3 Viking vẫn còn tuổi thọ hàng nghìn giờ bay vì thế bị xếp xó. Hàng chục chiếc đang được cất tại căn cứ Davis-Monthan ở bang Arizona. "Chúng bị loại biên quá sớm, khi vẫn còn đủ điều kiện vận hành", Jerry Hendrix, cựu sĩ quan cấp cao hải quân Mỹ nói.