Tăng thuế thuốc lá ảnh hưởng rất nhỏ đến việc làm của lao động trong ngành
Ở nhiều quốc gia đã thực hiện việc tăng thuế thuốc lá cho thấy việc này không gây ảnh hưởng tiêu cực đến việc làm |
Hiện nay trên thế giới có đến hơn 1,1 tỉ người đang hút thuốc lá và 82% số đó đang sống tại các nước có thu nhập trung bình và thấp. Mỗi năm việc sử dụng các sản phẩm thuốc lá gây ra tổn thất về kinh tế lên tới 1.400 tỷ đô la Mỹ.
Tại Việt Nam, theo điều tra hút thuốc ở người trưởng thành năm 2015 cho thấy có hơn 15,6 triệu người trên 15 tuổi đang hút thuốc lá, đứng thứ 3 trong khu vực ASEAN về số người hút thuốc cao nhất.
Thuốc lá đã và đang tác động tiêu cực đến sức khỏe và kinh tế của người dân Việt Nam với 40.000 người chết mỗi năm và 31 nghìn tỷ đồng/năm cho việc chi mua thuốc lá.
Sở dĩ việc tăng thuế thuốc lá không gây ảnh hưởng đến việc làm là do sản lượng thuốc lá không thể giảm nhanh chóng trong thời gian ngắn. Do tỷ lệ cai thuốc lá hiện nay vẫn còn thấp so với số lượng người hút thuốc lá. Thêm vào đó, ngay cả tỷ lệ hút thuốc có giảm thì só người hút và số lượng điếu hút cũng có thể không giảm hoặc giảm rất chậm do dân số tiếp tục tăng và sẽ có thêm một số lượng nhất định người hút thuốc mới gia nhập thị trường.
Thứ hai, xét trên toàn bộ nền kinh tế, việc tăng thuế thuốc lá làm tăng công ăn việc làm và tác động tích cực đến tổng sản phẩm quốc nội. Theo Nghiên cứu của Viện Chính sách công và Quản lý – Đại học Kinh tế Quốc dân về tác động của tăng thế lên việc làm và sản lượng của nền kinh tế ở các nước và Việt Nam (2014) cho thấy: năm 2014 nếu Chính phủ tăng thuế từ mức 65% lên mức 85% sẽ làm tổng sản lượng của nền kinh tế tăng thêm 0.09% (tương đương 1.979 tỷ đồng) và tổng số việc làm của nền kinh tế tăng thêm 0,12% (tương đương 60.278 việc làm).
Thứ ba, ngay cả việc tăng thuế thuốc lá làm sản lượng ngành thuốc lá giảm tới mức cần phải cắt giảm lao động thì số lao động ngành thuốc lá chịu ảnh hưởng cũng chiếm tỉ lệ rất nhỏ và có thể điều tiết.
Theo số liệu của Hiệp hội thuốc lá, cả nước có khoảng 600.000 lao động trong ngành thuốc lá (chiếm khoảng 0.31% - 0.35% lao động trong toàn ngành kinh tế), bao gồm cả công nhân, nông dân, người làm thương mại và dịch vụ.
Đối với nông dân trồng thuốc lá: theo báo cáo từ Bộ Công thương, hàng năm Việt Nam vẫn phải nhập tới gần một nửa lượng nguyên liệu lá thuốc lá. Chính vì thế, khi lượng tiêu dùng thuốc lá có giảm thì ngành thuốc lá có thể giảm mức nhập khẩu nguyên liệu. Trong trường hợp mức tiêu thụ giảm mạnh tới mức ảnh hưởng đến cả mức nguyên liệu sản xuất, người nông dân vẫn hoàn toàn có thể chuyển đổi cây trồng với thu nhập tương đương thuốc lá.
Đối với các đơn vị phân phối: Ở nước ta ngoại trừ một số ít doanh nghiệp bán buô, việc bán lẻ sản phẩm thuốc lá thường được bán kèm cùng với nhiều loại sản phẩm hàng hóa khác. Việc giảm bớt doanh thu, hoặc thậm chí là bỏ hoàn toàn 1 mặt hàng là thuốc lá sẽ không ảnh hưởng quá lớn đến doanh thu của cửa hàng.
Với lao động trong ngành sản xuất thuốc lá điếu: số lao động này chiếm tỉ trọng rất nhỏ trong tổng số lao động của ngành thuốc lá (khoảng 0.13% tuong đương với 13.900 việc làm). Vì thế, hoàn toàn có thể hỗ trợ đào tạo lại để có thể thích nghi với việc làm khác nếu cần thiết.
Tuy nhiên, những trường hợp trên chỉ đúng trong trường hợp việc giảm đáng kể sản lượng thuốc lá là khó xảy ra hoăc xảy ra trong thời gian dài, nông dân và công nhân có đủ thời gian chuẩn bị cần thiết để chuyển đổi hướng cây trồng, việc làm.