KHCN sẽ góp phần đưa đất nước vượt qua mọi khó khăn, chặn đứng Covid-19

Phát biểu tại Lễ kỷ niệm, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam chúc mừng các nhà khoa học được trao giải thưởng Tạ Quang Bửu năm 2020, các nhà khoa học, các đơn vị đã được cộng đồng khoa học ghi nhận những đóng góp rất cụ thể, rất thiết thực vào công cuộc chống đại dịch COVID-19 vừa qua.

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cũng gửi lời chúc mừng ngành Khoa học và Công nghệ trong năm qua đã luôn nỗ lực, kế thừa những kết quả đã đạt được, tiếp tục đạt được những kết quả rất đáng mừng trong phát triển khoa học và công nghệ nước nhà.

Trong đó, không chỉ là số lượng các công trình nghiên cứu khoa học được đăng tải trên các tạp chí uy tín của thế giới, không chỉ các giải thưởng, không chỉ số lượng các sáng kiến hữu ích để góp phần tăng năng suất lao động, cải thiện đời sống của nhân dân, mà điều quan trọng là cộng đồng những người làm khoa học đã cùng đóng góp để xây dựng, hình thành những đề xuất, kiến nghị để đưa vào dự thảo chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm tới để trình Đại hội Đảng toàn quốc tới đây.

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam phát biểu tại Lễ trao giải thưởng Tạ Quang Bửu năm 2020.

“Điều rất đáng nói là trong cái khó khăn, trong thách thức chúng ta đã tìm ra thời cơ và tự tạo cho mình một động lực vươn lên trong khoa học công nghệ.” – Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nhấn mạnh.

Theo Phó Thủ tướng, trong bối cảnh đất nước và cả thế giới cùng phải chống dịch Covid-19 như thời gian vừa qua, bên cạnh những nghiên cứu khoa học, những công trình nghiên cứu và ứng dụng tiếp tục được triển khai, chúng ta đã cùng nhau tự đặt ra cho mình những bài toán, thách đố, cùng nhau giải quyết.

Và điều đặc biệt quan trọng là cộng đồng những người làm khoa học đã đồng lòng để sử dụng một phương thức tuy không mới nhưng cùng nhau làm việc trên tinh thần khoa học, cống hiến tất cả vì công việc chung.

“Chưa bao giờ tất cả các lực lượng khoa học, từ những người chuyên làm nghiên cứu, các Viện nghiên cứu, các doanh nghiệp tới những người bình thường cùng nhau chia sẻ, cùng nhau tìm ra giải pháp và cùng nhau làm những việc rất cụ thể” – Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nói.

“Chúng ta đã nói rất nhiều về xu thế khoa học mở của thế giới, nhưng có lẽ thời gian vừa qua là một thời gian rất đáng nhớ với giới khoa học Việt Nam khi chúng ta thực sự không triển khai mạnh mẽ tinh thần khoa học mở trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt là những lĩnh vực mà trực tiếp liên quan tới việc chống dịch. Và tôi nghĩ rằng đó cũng là lý do Bộ Khoa học, Công nghệ hôm nay dành một phần để động viên các nhà khoa học và các cơ quan, không chỉ vì những đóng góp cụ thể mà đây là vì tinh thần và cách làm việc mới.”

Mặc dù đứng trước những khó khăn do đại dịch Covid-19, nhưng Việt Nam là một trong số rất ít ỏi các nền kinh tế vẫn duy trì được tốc độ tăng trưởng dương. Đó là kết quả của sự nỗ lực của toàn xã hội, nhưng vai trò giới khoa học công nghệ ngày càng được khẳng định.

Chia sẻ với các nhà khoa học, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam mong các nhà khoa học coi những người dân không chỉ là những người thầy mà là nguồn động lực để phấn đấu nỗ lực hơn nữa, mạnh mẽ hơn nữa, đổi mới hơn nữa.

“Chúng ta cũng tin rằng với sự đoàn kết, cùng chung một mục tiêu cao cả là đem khoa học phục vụ nhân dân, phục vụ loài người thì nhất định khoa học, công nghệ sẽ góp phần đưa đất nước chúng ta và cả thế giới vượt qua được những khó khăn, trong đó trực tiếp nhất bây giờ là đại dịch COVID-19 vẫn còn đang hoành hành trên toàn cầu”.

Từ năm 2014 đến nay, Ngày KH&CN Việt Nam 18/5 đã trở thành ngày truyền thống, ngày hội quan trọng của của những người làm công tác nghiên cứu khoa học, quản lý khoa học, của các doanh nghiệp có tinh thần đổi mới sáng tạo; là điểm hẹn thường niên để cộng đồng KH&CN cả nước tổ chức các sự kiện có ý nghĩa thiết thực vừa để ghi nhận những nỗ lực, thành công của ngành KH&CN đóng góp cho kho tàng tri thức cũng như phục vụ phát triển kinh tế-xã hội, vừa để thảo luận, định hướng hoạt động nhằm hướng đích các mục tiêu của ngành KH&CN nói riêng, của đất nước nói chung.

Phát biểu tại sự kiện, Trung tướng – GS,TS Đỗ Quyết – Giám đốc Học viện Quân y – khẳng định năm 2019 và 6 tháng đầu năm 2020, ngành Khoa học Công nghệ Việt Nam đã đạt được nhiều thành công, đặc biệt là phòng, chống dịch Covid-19.

Xác định, nghiên cứu khoa học là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của công tác phòng, chống dịch, Bộ KH&CN đã chủ động tổ chức họp các chuyên gia, các nhà khoa học bàn về các giải pháp khoa học để phục vụ công tác phòng chống dịch Covid-19, ví dụ như đề tài: “Nghiên cứu chế tạo bộ KIT realtime RT-PCR và RT-PCR phát hiện SARS-CoV-2” do  Học viện Quân y chủ trì, phối hợp với Công ty cổ phần công nghệ Việt Á thực hiện.

Sau hơn 01 tháng nghiên cứu - kiểm nghiệm hết sức nghiêm ngặt, bộ KIT real-time RT-PCR được đánh giá là có nhiều ưu điểm như: độ nhạy độ đặc hiệu cao, thuận tiện, dễ sử dụng, cho kết quả nhanh, sử dụng được trên nhiều loại máy được trang bị phổ biến ở Việt Nam và đã được Bộ Y tế cấp phép sử dụng vào ngày 04/3/2020 theo Quyết định số 774/QĐ-BYT. Việc Việt Nam nghiên cứu sản xuất thành công bộ kit phát hiện SARS-CoV-2 trong thời gian ngắn có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong lúc dịch bệnh Covid-19 đang bùng phát ở nước ta cũng như nhiều nước trên thế giới.

Kết quả này chứng tỏ hướng đi đúng đắn của Bộ Khoa học và công nghệ. Đó là, đầu tư lâu dài, bền bỉ, đúng định hướng của Đảng, Nhà nước và Chính phủ để nâng cao năng lực nghiên cứu và sản xuất cho các nhà khoa học cũng như doanh nghiệp Khoa học và công nghệ từ nghiên cứu cơ bản đến nghiên cứu ứng dụng. Thông qua nhiều chương trình Khoa học và công nghệ quốc gia như chương trình KC10 “Nghiên cứu ứng dụng, phát triển công nghệ tiên tiến phục vụ bảo vệ và chăm sóc sức khỏe cộng đồng”, KC04 “Nghiên cứu phát triển và ứng dụng công nghệ sinh học”…

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam và Bộ trưởng Bộ KH&CN Chu Ngọc Anh trao giải Tạ Quang Bửu năm 2020 cho PGS Vương Thị Ngọc Lan.

Từ năm 2014 đến nay, 14 nhà khoa học là tác giả của các công trình khoa học xuất sắc và 3 nhà khoa học trẻ đã được trao tặng Giải thưởng trong tổng số hơn 270 hồ sơ đăng ký tham dự. Nhân dịp này, Bộ KH&CN đã trao giải thưởng Tạ Quang Bửu năm 2020 cho 3 nhà khoa học thuộc các ngành Khoa học Y Dược, Toán học và Vật lý.

Đây là giải thưởng được Bộ KH&CN tổ chức hằng năm, là sự ghi nhận và tôn vinh đối với các nhà khoa học có thành tựu nổi bật trong nghiên cứu cơ bản thuộc các lĩnh vực khoa học tự nhiên và kỹ thuật.

Năm 2020 có 48 đề cử trong 8 liên ngành. Các hội đồng liên ngành đã đánh giá các đề cử và chỉ có 5 liên ngành đề xuất 5 công  trình cho giải thưởng chính và 3 công trình cho giải thưởng trẻ.

Hội đồng giải thưởng, trong đó có 2 nhà khoa học ở nước ngoài, đã xem xét và bỏ phiếu trao tặng 2 giải thưởng chính cho PGS TS  Vương Thị Ngọc Lan - ĐH Y Dược TPHCM trong lĩnh vực Y học, PGS TS  Phạm Tiến Sơn - ĐH Đà Lạt trong lĩnh vực Toán học và giải thưởng trẻ cho TS Nguyễn Trương Thanh Hiếu - ĐH Tôn Đức Thắng trong lĩnh vực Vật lý.

Các công trình được giải thưởng năm nay cho thấy dù nghiên cứu về các vấn đề thực tiễn ở  Việt Nam hay về các vấn đề lý thuyết của quốc tế ở ngay cả những đại học địa phương vẫn có thể đạt được những kết quả xuất sắc được thế giới công nhận.

Được biết, Quỹ Phát triển Khoa học và Công nghệ quốc gia NAFOSTED (Bộ KH&CN) đã hỗ trợ nghiên cứu cơ bản hết sức hiệu quả trong hơn mười năm qua. Điều này thể hiện ở sự phát triển nhảy vọt không những về số lượng công bố quốc tế của Việt Nam mà còn về chất lượng nghiên cứu mà tiêu biểu là các công trình được giải thưởng Tạ Quang Bửu. Sự thành công của Quỹ NAFOSTED cho thấy chỉ cần có cơ chế đầu tư khoa học “vượt rào” theo đúng thông lệ quốc tế thì Việt Nam sẽ có những bước tiến “thần kỳ” trong khoa học.

 Nguyễn Tuân