Khám phá súng chống tăng hiệu quả trên vai bộ đội Việt Nam

Kỳ 1: B40 Giải phóng

B40 - tên gọi Việt Nam của súng chống tăng RPG-2 được phát triển tại Liên Xô vào năm 1947. Đây là súng chống tăng cá nhân đầu tiên được phổ biến một cách rộng rãi trong quân đội Liên Xô và nhiều quốc gia khác trên thế giới.

RPG thường được hiểu là viết tắt của từ "rocket propelled grenade" có nghĩa là súng phóng lựu phản lực. Tuy nhiên, tên gọi chính xác hơn cả của vũ khí này là "súng chống tăng phản lực". Do một người lính có thể sử dụng nên nó có chỗ còn gọi là súng chống tăng phản lực cá nhân.

Súng hoạt động theo nguyên lý đốt cháy nhiên liệu trong ống phóng để đẩy đầu đạn đi. Đầu đạn có các vây ổn định sẽ bung ra sau khi bắn để ổn định đường bay.

Hỏa thần B40 với trang bị đi kèm gồm 3 đầu đạn

Súng có chiều dài 850 mm chưa lắp đầu đạn, 1.200 mm đã lắp đầu đạn, đường kính ống phóng 40 mm, thân súng phần giữa được ốp gỗ để cách nhiệt khi bắn. Trọng lượng súng 2,83 kg chưa lắp đạn, 4,87 kg đã lắp đạn. RPG-2 có thước ngắm cơ khí chia thành 3 nấc, 50, 100 và tối đa là 150 mét.

RPG-2 được chuyển giao cho quân đội Nhân dân Việt Nam vào những năm 1960 và được gọi là B40.

Hỏa thần B40 lập công đầu trong trận đánh Vạn Tường, huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi. Tại trận đánh này, súng chống tăng B40 đã góp phần bẻ gãy chiến thuật “thiết xa vận” của Mỹ.

Quân đội Mỹ đã bị bất ngờ bởi khả năng chống tăng mạnh mẽ với chiến thuật khéo léo của bộ đội Việt Nam. Hỏa thần RPG-2 đã phát huy tối đa tác dụng trong việc tiêu diệt lực lượng tăng thiết giáp của Mỹ.

Với khả năng xuyên giáp 180 mm giáp đồng nhất, hỏa thần B40 đủ sức “thiệu rụi” tất cả các loại xe tăng của Mỹ thời đó như: M48, M60.

Hỏa thần B40 trên vai một người lính Bắc Việt trong chiến dịch Mậu Thân năm 1968. Ảnh tư liệu.

B40 sử dụng đầu đạn xuyên giáp liều nổ cao PG-2, đường kính chổ lớn nhất là 82 mm, dài 67 mm chưa lắp liều phóng, nặng 1,84 kg.

Đầu đạn PG-2 được trang bị ngòi nổ quán tính tức là khi viên đạn đập vào mục tiêu khối nặng lao lên phía trước và chọc vào hạt nổ. Đây là một loại ngòi nổ tiên tiến ở thời điểm đó. Tuy nhiên, hỏa thần B40 có khá nhiều điểm hạn chế.

B40 có tầm bắn khá khiêm tốn, chỉ 150 mét, tốc độ viên đạn bay tương đối chậm do đó đạn dễ bị vướng vào các bao cát hay các loại lưới được sử dụng để bao bọc xung quanh các căn cứ hay xe cộ. Bộ đội ta đặt tên cho lưới này là lưới B40 để nhắc nhở quân ta khi gặp loại lưới này thì chuyển sang dùng loại súng chống tăng khác. Cái tên lưới B40 được sử dụng cho đến tận hôm nay.

Cận cảnh hỏa thần B40 Giải phóng do Việt Nam sản xuất.

B40 được trang bị rộng rãi cho các đơn vị chủ lực vào năm 1964, đến năm 1971 Việt Nam bắt đầu sản xuất B40 với một vài cải tiến. B40 do Việt Nam sản xuất được dập dòng chữ B40 Giải phóng phía trên vị trí cò súng.

Cải tiến quan trọng nhất của B40 Giải phóng là cải thiện cái đuôi “khạc ra lửa” của B40 nguyên mẫu. Khi bắn B40 nhiên liệu cháy trong ống phóng tạo thành một cái đuôi lửa ở phía sau khi viên đạn bay đi, điều này khiến xạ thủ bắn B40 dễ bị lộ vị trí nhất là trong điều kiện đêm tối.

Do đặc điểm là loại súng chống tăng bắn đạn không điều khiển nên xạ thủ phải được huấn luyện rất kỹ về kỹ năng sử dụng súng, nhất là kỹ thuật lấy đường ngắm và hiệu chỉnh đường ngắm khi viên đạn đầu tiên không trúng đích.

Tuy nhiên, đây không phải là vấn đề quá lớn, bộ đội Việt Nam tỏ rất khéo léo và tài tình trong việc sử dụng hỏa thần B40.

Tại chiến trường Việt Nam, B40 phát huy tối đa tác dụng hơn bất cứ chiến trường nào mà vũ khí này đã tham chiến. Trên thực tế, tên tuổi của B40 chỉ bắt đầu nổi tiếng từ chiến trường Việt Nam.

Ngoài ra, Việt Nam còn chế tạo thêm đầu đạn nổ mảnh cho B40 Giải phóng để tiêu diệt bộ binh. Hỏa thần B40 là loại súng chống tăng chủ lực của quân đội Việt Nam trong những năm kháng chiến chống Mỹ, góp phần cùng toàn quân, toàn dân ta giải phóng miền Nam thống nhất đất nước.

Còn nữa

Quốc Việt