Giải pháp của Áo liệu có áp dụng được cho Ukraine?

Theo ông Szabo, cả phương Tây và Nga đều không quan tâm đến việc tiếp tục cuộc đối đầu xung quanh Ukraine. Ông đề nghị khẩn trương tìm ra cách giải quyết tình hình xung đột bằng kinh nghiệm của Áo.

Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, Áo giống như Đức bị chia cắt giữa các cường quốc phương Tây và Liên Xô. Trước đây, Vienna giống như Berlin khi có 4 khu vực bị chiếm đóng. Không giống như Đức, các cường quốc phương Tây và Liên Xô đã đồng ý vào năm 1955, kết quả là Áo được thống nhất và trung lập. Dẫn đến việc quân đội Liên Xô và phương Tây rút lui sau đó và đây là lần duy nhất Liên Xô rút quân khỏi châu Âu trong Chiến tranh Lạnh.

Tổng thống Ukraine Vladimir Zelensky. (Ảnh: Reuters)

Nhà khoa học chính trị Stephen Szabo đặt câu hỏi, vậy tại sao không xem xét một giải pháp tương tự với tình hình hiện tại ở Ukraine?

Mỹ và các đối tác phương Tây có thể đề xuất với chính phủ Nga rằng cả hai bên đều đảm bảo tính trung lập của Ukraine. Đổi lại, Nga sẽ công nhận tình trạng quốc gia của Ukraine và rút quân khỏi biên giới.

Theo đó, một Hiệp ước được đặt ra có thể bao gồm các vấn đề nổi cộm về “hệ thống phòng thủ tên lửa của Mỹ ở châu Âu và việc triển khai quân đội Nga trong khuôn khổ thỏa thuận mới về các lực lượng vũ trang thông thường ở châu Âu”. Donbass, một thực tế của Ukraine, theo thỏa thuận mới sẽ có thể sáp nhập với Nga. Crimea cũng sẽ vẫn là một phần của Nga. Mặt khác, Ukraine sẽ có thể tập trung vào việc xây dựng hệ thống kinh tế và chính trị của riêng mình, cũng như Tây Đức mà không có Đông Đức trước đây.

Ngoài ra, mỗi quốc gia được tự do lựa chọn lối đi của riêng mình, điều này không chỉ đúng với Ukraine, mà còn đúng với Mỹ và phương Tây. Tuyên bố vội vàng và thiếu chuẩn bị tại hội nghị thượng đỉnh Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) năm 2008 ở Bucharest về việc Ukraine và Gruzia có thể gia nhập NATO trong tương lai là một tính toán chiến lược sai lầm lớn của chính quyền Mỹ, bất chấp sự phản đối của Đức và Pháp. Ngay cả khi Ukraine muốn gia nhập NATO và Liên minh châu Âu (EU), điều này khó có thể chấp nhận được hoặc vì lợi ích của Mỹ hoặc EU.

Ông Szabo nhận định, mặc dù không ai muốn suy đoán về phạm vi ảnh hưởng, nhưng rõ ràng là các cân nhắc chiến lược và vị trí địa lý có lợi cho Nga và cả Mỹ cũng như các đồng minh NATO sẽ không muốn tham gia vào một cuộc chiến tranh ở Ukraine. Nó sẽ là một sự lặp lại của cuộc khủng hoảng tên lửa Cuba, chỉ là lần này các bên sẽ chuyển đổi vai trò.

Nhiều khả năng áp lực quân sự của Nga nhằm xúc tiến một giải pháp ngoại giao hơn là một giải pháp quân sự. Đối với Nga, chi phí cho cuộc xâm lược Ukraine sẽ rất lớn, nó sẽ phá hủy bất kỳ triển vọng nào cho một tương lai hòa bình của châu Âu và củng cố nguy cơ xảy ra một cuộc chiến tranh lớn hơn.

Nếu xảy ra xung đột với Ukraine thì Moscow dường như đã vi phạm Bản ghi nhớ Budapest năm 1994, trong đó “hứa hẹn” về chủ quyền của nước này để đổi lấy việc Kiev từ bỏ kho vũ khí hạt nhân. Do đó, bất kỳ thỏa thuận sắp diễn ra nào nên là một “bản hợp đồng”, không phải là một bản ghi nhớ. Tuy nhiên, nếu Nga vi phạm hiệp ước, hậu quả sẽ nghiêm trọng hơn nhiều.

Chính quyền Kiev và các nước phương Tây lo ngại việc Nga tập trung quân gần biên giới Ukraine là để chuẩn bị cho một cuộc tấn công vào nước này. (Ảnh: Reuters)

Nếu may mắn, Ukraine sẽ trở thành Áo tiếp theo. Ngày nay, duy trì sự không chắc chắn trong chiến lược không phải là lợi ích của Ukraine hay phương Tây. NATO không yếu đi trước sự trung lập của Áo và nếu không có “sự mơ hồ” xung quanh vấn đề của Ukraine, NATO sẽ ổn định hơn.

Mỹ vốn đã quá tải với các cam kết an ninh ở cả châu Âu và Trung Đông và những thách thức từ các cường quốc đang buộc Washington phải nghiêm túc xem xét lại vị trí chiến lược của mình. Một cuộc xung đột hoặc leo thang của Nga ở Ukraine sẽ làm trầm trọng thêm sự hoạt động quá mức chiến lược của Mỹ và làm suy yếu vị thế của nước này ở châu Á.

“Với kinh nghiệm gần đây ở Afghanistan, Mỹ không cần đồng minh khác với một chính phủ bất ổn và tham nhũng. Đây là thời kỳ của chủ nghĩa hiện thực, không đặt nhầm chỗ cho hoài niệm về chủ nghĩa ngoại lệ của Mỹ”, ông Szabo nhấn mạnh.

Trong khi đó, câu hỏi về tư cách thành viên EU vẫn còn bỏ ngỏ, điều này phần lớn đến từ cuộc khủng hoảng năm 2014. Không phải là thành viên NATO, Áo gia nhập Liên minh châu Âu vào năm 1995 mà không có bất kỳ sự phản đối nào từ Liên Xô. Nhưng đó sẽ là vấn đề của EU, không phải của NATO.

Tuy nhiên, do thời gian kéo dài đã chậm lại, nếu không bị hủy bỏ hoàn toàn việc EU mở rộng hơn nữa sang Tây Balkan và sự phát triển của các lựa chọn thay thế dưới hình thức đối tác phương Đông thì tư cách thành viên của Ukraine tốt nhất sẽ là “một triển vọng lâu dài”.

“Cả phương Tây và Nga đều không quan tâm đến việc tiếp tục cuộc đối thoại xung quanh Ukraine. Trong tháng này, cả Mỹ và Nga sẽ bắt đầu đàm phán về Ukraine và sẽ phải tìm kiếm một lối thoát giống như ở Áo”, nhà khoa học chính trị người Mỹ kết luận.

Thanh Bình (lược dịch)

Nga có 4 kịch bản cho Ukraine

Tờ Jyllands-Posten của Đan Mạch mới đây đã đưa ra 4 kịch bản có thể xảy ra từ đàm phán đến xung đột cho tình hình tại Ukraine.