Dinh Thượng Thơ không phải là di tích nên không được bảo tồn?
![]() |
Dinh Thượng Thơ cũ. Ảnh tư liệu |
Tòa nhà Dinh Thượng Thơ, hiện là trụ sở Sở Thông tin và Truyền thông TP.HCM. Dinh Thượng Thơ đang đứng trước nguy cơ bị xóa bỏ theo phương án nâng cấp trụ sở UBND – HĐND TP.HCM.
Tuy nhiên theo lập luận của UBND TP, "Dinh Thượng Thơ không phải là di tích nên không được bảo tồn". Điều này khiến nhiều người cảm thấy không thỏa đáng.
Theo bà Lê Tú Cẩm, nguyên Phó giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch TP.HCM, Chủ tịch Hội Di sản TP.HCM, theo Luật Di sản văn hóa bổ sung sửa đổi, công trình xây mới khi gặp một địa điểm có dấu hiệu di sản thì cần lấy ý kiến của ngành văn hóa. Dinh Thượng Thơ là trường hợp có dấu hiệu di sản vì nó có tuổi thọ trên trăm năm.
Khoản 3 điều 37 Luật Di sản văn hóa sửa đổi bổ sung năm 2009 nêu rõ: “Trong quá trình cải tạo, xây dựng công trình mà thấy có khả năng có di tích, di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia hoặc phát hiện được di tích, di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia thì chủ dự án phải tạm ngừng thi công và thông báo kịp thời cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền về văn hóa, thể thao và du lịch…”.
Vì vậy, bà Cẩm cho rằng, cần kiến nghị Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch TP.HCM nhanh chóng tập hợp ý kiến các nhà khoa học để xác định giá trị lịch sử của Dinh Thượng Thơ. Khi đã xác định được giá trị lịch sử của ngôi nhà 130 tuổi rồi, thẩm quyền quyết định đưa vào danh sách phải bảo tồn hay không sẽ thuộc về UBND TP.HCM.
![]() |
Dinh Thượng Thơ hiện là trụ sở của Sở Thông tin và Truyền thông TP.HCM |
Nhiều nhà nghiên cứu văn hóa nhận định, công tác bảo tồn di sản tại TP.HCM còn rất nhiều khoảng trống khi chưa có một chuẩn mực, cơ sở rõ ràng để đánh giá các giá trị di sản; không có hệ thống đánh giá để gìn giữ. Có thể nhìn nhận từ thực tế các công trình như thương xá Tax, khách sạn Rex, Dinh Thượng Thơ...
Theo KTS Lê Việt Hà, những công trình như Dinh Thượng Thơ đã trở thành ký ức đô thị của TP.HCM. Đô thị hấp dẫn chính là ở những ký ức đô thị, “hồn” đô thị như vậy. Nếu đập bỏ đi sẽ không thể tạo dựng lại được.
Công trình này do người Pháp xây vào những năm 1860, trước đây là Nha giám đốc Nội vụ (người dân gọi là "Dinh Thượng Thơ"). Nơi đây có vai trò điều hành trực tiếp về các vấn đề dân sự, tư pháp và tài chính của thuộc địa. Về mặt chính quyền lúc bấy giờ, tòa nhà có vai trò quan trọng chỉ sau Dinh Norodom (phiên bản trước của Dinh Thống Nhất ngày nay).
Đến năm 1888, chức năng của cơ quan này được nhập vào Văn phòng Thơ ký Thống đốc Nam kỳ (213 Đồng Khởi). Vào đầu thế kỷ 20, tòa nhà còn có tên là Văn phòng Chính phủ.
Sau chiến tranh thế giới thứ hai, một giai đoạn ngắn, nơi này được dùng làm trụ sở Bộ Nội vụ. Kể từ năm 1955, Dinh Thượng Thơ được dùng làm trụ sở của Bộ Kinh tế thuộc chính quyền Việt Nam Cộng hòa. Tòa nhà từng xuất hiện trong phim Người Mỹ thầm lặng (năm 1958).
Công trình được xây theo kiến trúc thuộc địa Pháp, gồm một dãy nhà chính giữa xoay ra đường Lý Tự Trọng, nối với hai dãy nhà hai bên tạo thành hình chữ U ôm lấy khoảng sân ở giữa. Bên trong có bốn cầu thang gỗ dẫn lên tầng trên, nằm gần cổng ra vào và hai góc của tòa nhà.
Tính từ lúc được nâng cấp lần cuối (năm 1890) đến nay đã gần 130 năm, song tòa nhà vẫn giữ được hai chiếc cổng sắt được thiết kế tinh xảo và lối vào lát đá xanh. Nếu tính về lịch sử khi mới được xây dựng lần đầu thì công trình này đã gần 160 tuổi.