Dấu ấn lớn của phát thanh tiếng Mông – Dao – Thái tại Tây Bắc

Tại vùng Tây Bắc, các dân tộc Mông – Dao – Thái là những dân tộc có dân số đông. Cụ thể, dân tộc Thái có 1,55 triệu người, dân số lớn thứ 3 trong số 54 dân tộc tại Việt Nam; dân tộc Mông có hơn 1 triệu người; dân tộc Dao hơn 751 nghìn người.

Ảnh minh họa. Nguồn: Internet

Việc lên sóng các thứ tiếng Mông – Dao – Thái để đáp ứng nhu cầu thông tin tới đồng bào là việc làm cấp thiết. Ngày 29/9/1988, Cơ quan thường trú khu vực Tây Bắc của VOV được thành lập, có nhiệm vụ cung cấp tin, bài cho các hệ phát thanh của VOV trên địa bàn 5 tỉnh gồm: Sơn La, Điện Biên, Lai Châu, Lào Cai, Yên Bái với hơn 30 thành phần dân tộc. 4 năm sau, Cơ quan thường trú khu vực Tây Bắc được giao nhiệm vụ tổ chức sản xuất các chương trình tiếng Thái (phát sóng ngày 7/5/2002, lấy tiếng Thái đen làm tiếng chuẩn cho chương trình), tiếng Dao (phát sóng ngày 7/5/2006, lấy tiếng Dao đỏ làm tiếng chuẩn), tiếng Mông (kế thừa từ Hệ VOV4, phát sóng ngày 1/10/2—8, tiếng Mông trắng làm tiếng chuẩn).

Các chương trình phát qua vệ tinh, được phủ sóng trên 80.000km² cả khu vực Tây Bắc. Và từ trạm sóng phát thanh FM 10 KW tại Pha Đin (Sơn La), mỗi ngày, chương trình các thứ tiếng Mông – Dao – Thái được chuyển đến các trạm phát sóng Sìn Hồ (Lai Châu), Điện Biên, Quản Bạ (Hà Giang), Mẫu Sơn (Lạng Sơn) và Đài phát sóng Tây Nguyên tại Đăk Lăk.

Cả 3 chương trình Mông – Dao – Thái đều được thực hiện theo hướng thời sự - ca nhạc tổng hợp, mỗi chương trình 30 phút (riêng chương trình ca nhạc thiểu số là 15 phút), có thay tin hàng ngày, phát 3 buổi/ngày. Ngoài kết cấu cứng là tin, bài, phóng sự… chương trình ưu tiên sử dụng nhiều nhạc cắt, nhạc xen, và các bài hát mà đồng bào yêu cầu. Những yêu cầu bằng thư thì chương trình nêu tên người yêu cầu, còn yêu cầu bằng điện thoại thì thu tiếng đồng bào, biên tập đưa vào phát tại chương trình. Riêng 2 chương trình tiếng Mông – Thái, bình quân mỗi ngày có từ 10 – 15 cuộc điện thoại. Chương trình tiếng Dao có từ 2 – 5 cuộc điện thoại gọi đến mỗi ngày, chủ yếu là yêu cầu bài hát.

Các chuyên mục được xây dựng theo hướng ưu tiên truyền tải những kiến thức phục vụ đời sống của đồng bào. Người Mông, Dao, Thái vùng Tây Bắc có nhiều nét văn hóa đặc sắc và đặc biệt yêu thích ca hát. Đáp ứng nhu cầu này, các chương trình ca nhạc thiểu số 15 phút hàng ngày và chương trình ca nhạc theo yêu cầu phát ngày Chủ nhật đã được tổ chức sản xuất nhiều năm nay. Để làm phong phú kho âm nhạc, ngoài nguồn bài hát thu lưu động hàng năm, Cơ quan thường trú khu vực Tây Bắc còn hợp đồng khai thác bài hát từ các đài phát thanh – truyền hình trong khu vực có sản xuất chương trình tiếng Mông – Dao – Thái. Nhờ đó, chương trình tiếng dân tộc của Cơ quan thường trú khu vực Tây Bắc được đánh giá là top đầu trong việc thực hiện các chương trình trực tiếp của Hệ VOV4.

Các chương trình phát thanh tiếng Mông – Dao – Thái đã góp phần tuyên truyền kịp thời đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước đến đồng bào dân tộc; phản ánh kịp thời các mặt của đời sống kinh tế - xã hội ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Bên cạnh đó, chương trình đã tạo được tính tương tác khá tốt với thính giả qua các chương trình trực tiếp, góp phần làm phong phú thêm cho làn sóng phát thanh tiếng dân tộc của VOV.

Bắt đầu từ năm 2014, Phòng Phát thanh tiếng dân tộc đã đưa các chương trình phát thanh tiếng Mông – Dao – Thái hàng ngày lên trang web của Hệ VOV4, lập các fanpage như “Nghe tiếng Thái cùng VOV4.vn”, “Nghe tiếng Mông cùng VOV4.vn”; Ước tính chương trình phát thanh tiếng Mông đạt bình quân từ 10.000 – 11.000 lượt truy cập vào website/tháng; chương trình tiếng Dao từ 11.000 – 12.000 lượt truy cập/tháng; chương trình tiếng Thái 8.000 – 9.000 lượt/tháng.

Tuy nhiên, hiện nay, cùng với các dân tộc Mông – Dao – Thái thì dân tộc Mường cũng là một trong những dân tộc có đông dân ở khu vực Tây Bắc. Cơ quan thường trú khu vực Tây Bắc đề nghị lãnh đạo VOV cho phép khảo sát, xây dựng phương án sản xuất, phát sóng thêm 1 chương trình phát thanh tiếng Mường.