"Chợ tình Khâu Vai" trở thành Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch vừa quyết định đưa "Tập quán xã hội và tín ngưỡng Chợ Phong Lưu Khâu Vai", xã Khâu Vai, huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang vào Danh mục Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia. Quyết định nêu rõ, Chủ tịch UBND các cấp nơi có di sản văn hóa phi vật thể, trong phạm vi nhiệm vụ và quyền hạn của mình, thực hiện việc quản lý nhà nước theo quy định của pháp luật về di sản văn hóa.

Chợ tình Khâu Vai hay còn gọi là “Chợ phong lưu” có từ năm 1919 tại xã Khâu Vai (huyện Mèo Vạc, Hà Giang). Chợ được họp duy nhất một lần trong năm vào ngày 27/3 âm lịch. Đây là phiên chợ truyền thống của đồng bào dân tộc vùng Cao nguyên đá Đồng Văn và đã trở thành huyền thoại đối với du khách trong nước và quốc tế.

Giá trị lớn nhất của chợ tình Khâu Vai là tính nhân văn sâu sắc. Đây là phiên chợ ca ngợi tình yêu đôi lứa trong sáng, thủy chung có sức lan tỏa lớn trong cộng đồng. Chợ không nhằm mục đích mua bán, mà là nơi hội tụ của các chàng trai, cô gái đi tìm bạn tình, của những đôi lứa yêu nhau mà không lấy được nhau. Họ đến chợ mong gặp lại người tình xưa trước đây đã trao thương gửi nhớ để tâm sự, sẻ chia... và được sự đồng ý, tôn trọng của vợ (chồng) mình. Có thể thấy, đây là một nét văn hóa đặc sắc hiếm có ở Việt Nam và trên thế giới.  

Lễ hội Chợ tình Khâu Vai luôn thu hút được sự quan tâm của đông đảo khán giả. Ảnh: Tiến Quang

Đặc biệt, chợ tình Khâu Vai còn có giá trị về cảnh quan danh thắng với vẻ đẹp tuyệt vời từ sự kiến tạo của thiên nhiên, nằm trong khu vực Cao nguyên đá Đồng Văn - Công viên địa chất toàn cầu UNESCO. Tại vùng Cao nguyên đá Đồng Văn, nơi đồng bào các dân tộc thiểu số sinh sống vẫn giữ được bản sắc riêng, với nhiều nét văn hóa đặc trưng và độc đáo. Lối sống chân tình mộc mạc, các quan niệm ứng xử xã hội, tôn giáo tín ngưỡng, tri thức dân gian đều thể hiện sự phong phú trong văn hóa tinh thần các dân tộc. Các lễ hội truyền thống tiêu biểu như Lễ hội múa khèn Mông, Lễ hội Gầu Tào của dân tộc Mông, Lễ cấp sắc của dân tộc Dao và đặc biệt là Lễ hội chợ tình Khâu Vai...

Được biết, hàng năm tỉnh Hà Giang đều Lễ hội Chợ tình Khâu Vai nhằm làm phong phú thêm đời sống tâm linh của nhân dân các dân tộc tại vùng Cao nguyên đá Hà Giang, đồng thời nhằm bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc tỉnh Hà Giang.

Trong khuôn khổ Lễ hội chợ tình Khâu Vai, du khách sẽ được tham gia trải nghiệm nhiều hoạt động đặc sắc, hấp dẫn cũng như mang đậm bản văn sắc dân tộc như: giao lưu văn hóa, văn nghệ dân gian truyền thống; trình diễn thổi khèn Mông; hát dân ca dân tộc Nùng, dân tộc Giáy; múa trống đồng, múa kéo nhị của dân tộc Lô Lô, múa nón, múa khăn của dân tộc Giáy múa kiếm của dân tộc Giáy xã Nậm Ban; Múa nhảy lửa của dân tộc Lô Lô, xã Xín Cái; điệu nhảy trên cây của dân tộc Lô Lô, thị trấn Mèo Vạc; các hoạt động trò chơi dân gian truyền thống như: Thi leo cột chinh phục tình yêu; đánh yến; ném pao; tung còn giao duyên; bắn nỏ, bịt mắt bắt vịt; hội thi đua lợn đen Lũng Pù; địu nước; giã bánh dày…

Đặc biệt, đến với lễ hội, du khách còn được trải nghiệm hóa thân thành đồng bào các dân tộc thiểu số như cưỡi ngựa trên “Cung đường tình yêu”; trải nghiệm cuộc sống sinh hoạt như thêu, dệt của dân tộc Nùng, đan lá nóng truyền thống của dân tộc Giáy, đan quẩy tấu của đồng bào dân tộc Mông và thưởng thức những món ăn truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số trên Cao nguyên đá Đồng Văn.

Lễ hội Chợ tình Khâu Vai hàng năm đã trở thành một “bảo tàng” sống sinh động, tái hiện lại các hoạt động mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc trên Cao nguyên đá; đó cũng chính là một trong những giải pháp để gìn giữ, lan tỏa văn hóa tới cộng đồng.

Tiến Quang